Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders plantte eind vorige week de kiemen van een politiek relletje in De Morgen. Reynders had eerder die week een onderonsje gehad met zijn Zwitserse evenknie Didier Burkhalter en kwam terug met het nieuws dat Zwitserland ook met ons land een Rubik-deal wil sluiten.

Zwitserland onderhandelde eerder al dergelijke akkoorden met Duitsland, Oostenrijk en Groot-Brittannië. Het is een poging om het bankgeheim overeind te houden. In ruil voor het behoud van dat bankgeheim krijgen de betrokken land een soort afkoopsom.

Volgens het artikel in De Morgen hebben rijke Belgen 30 miljard euro op Zwitserse rekeningen staan en zou zo’n deal ons in één klap 10 miljard euro opleveren. U mag zelf de bron van die cijfers traceren.

De Zwitsers hebben er natuurlijk alle belang bij om de opbrengsten van de Rubik-akkoorden te overdrijven. Aan Groot-Brittannië beloven ze een opbrengst tussen 5 en 8,75 miljard euro. Duitsland zou op 11 miljard mogen rekenen. Pas op, in beide gevallen wordt de termijn niet vermeld.  

Het akkoord omvat namelijk een eenmalige belasting op de hoofdsom (het vermogen) en een jaarlijkse belasting van 27 tot 48 procent op de inkomens uit dat vermogen. Duitsland en Groot-Brittannië zijn eigenlijk maar van één ding zeker. De akkoorden die zij sloten, voorzien een garantie van de Zwitserse banken van 500 miljoen Zwitserse frank voor Groot-Brittannië en 2 miljard Zwitserse frank voor Duitsland. Of er ook iets meer in zit, is heel onzeker.

Veel minder opbrengst

De Britse ngo Tax Justice Network haalde de kam door de cijfers en berekende dat de opbrengst in Groot-Brittannië wellicht maar een tiende zal bedragen. De ngo legde haar rapport voor aan de Britse overheid maar kreeg geen repliek. Ook op de vraag hoe dat cijfers van 5 tot 8,75 miljard euro berekend werd, kwam geen antwoord.

De cijfers lijken inderdaad nergens op te slaan. Door de akkoorden in het kader van de Europese spaarrichtlijn zijn Zwitserse banken nu al verplicht om een bronbelasting van 35 procent te heffen op de interesten die residenten van de Europese Unie opstrijken. Die bronbelasting leverde Duitsland in 2011 122 miljoen Zwitserse frank op. Groot-Brittannië en België blijven steken op respectievelijke 21 en 17 miljoen CHF.

De Duitse opbrengsten liggen dus nu al 7 keer hoger dan de Belgische. Als Duitsland rekent op 11 miljard euro is het onzin om rond te bazuinen dat België tien miljard zou krijgen.

Eén ding is zeker: wie een fortuin op een Zwitserse rekening parkeerde is iemand die wil ontsnappen aan de fiscus. De Rubik-akkoorden bevatten voldoende kansen om dat opnieuw te doen. Rekeninghouders krijgen bijvoorbeeld ruim de tijd om hun kapitaal te verhuizen naar een verder gelegen belastingparadijs zoals Singapore of Hongkong. Veel moeite moeten ze daar niet voor doen. Zwitserse banken kunnen het geld gewoon naar hun filialen in die landen verhuizen.

Bankgeheim

Nu de mist rond die cijfers wat opgetrokken is, kunnen we het ook eens hebben over de achtergrond van de Rubik-akkoorden.

Zwitserland voert een gevecht op leven en dood om het bankgeheim overeind te houden. Het Alpenland blijft voorlopig het grootste belastingparadijs voor private vermogens. Maar sinds de aanslagen van 11 september en de daarop volgende strijd tegen terrorisme en vooral sinds het uitbreken van de financiële crisis staat het bankgeheim onder druk.

Eén van de belangrijkste bedreigingen is de verstrenging van de Europese spaarrichtlijn. Uit de hierboven vermelde minimale opbrengsten van de bronbelasting blijkt al dat de huidige spaarrichtlijn vol gaten zit. Duitsers zouden 150 miljard euro op Zwitserse rekeningen hebben staan, maar dat levert ondanks een bronbelasting van 35 procent elk jaar maar 122 miljoen euro op.

Dat komt doordat er veel manieren zijn om aan de bronbelasting te ontsnappen. Je kan je geld in een trust stoppen of in een levensverzekering. DeWereldMorgen.be onthulde in juli dat rijke Belgen  schuilden onder de fiscale paraplu van de Luxumbrella.

Het Europees parlement en ook de Europese Commissie willen die gaten in de huidige spaarrichtlijn stoppen. Dat zal niet volledig lukken, maar het zou de inkomsten wel opdrijven.

Belangrijker is echter dat het de ultieme bedoeling blijft van Europa om overal de automatische uitwisseling van bankgegevens te bekomen. In 25 van de 27 lidstaten is dat al het geval. Twee lidstaten – Oostenrijk en Luxemburg – weigerden mee te doen en kregen als alternatief een bronbelasting. Banken moeten zelf 35 procent heffen op de interesten en dat (of tenminste toch 75 procent van dat bedrag) doorstorten aan het land waar de rekeninghouder woont. De identiteit van de rekeninghouder mogen ze geheim houden.

De Europese Unie sprak met een aantal Europese belastingparadijzen buiten de EU zoals Monaco en Zwitserland af om ook die bronbelasting te heffen.

Omdat Zwitserland nu aparte akkoorden sluiten met Europese landen, liggen Oostenrijk en Luxemburg dwars bij de onderhandelingen over de verstrenging van de spaarrichtlijn. Zij willen enkel een stap zetten als ook Zwitserland dezelfde kant opgaat.

Voll Geil

De Rubik-akkoorden zijn dus een poging om de moeizame ontmanteling van het bankgeheim te saboteren en verdeeldheid te zaaien binnen Europa. Konrad Hummler, één van de meest beruchte Zwitserse bankiers noemde de Rubik-akkoorden ‘Voll Geil’, ‘Vree wijs’, wil dat zeggen maar dan met een seksuele connotatie.

Wie de Rubik-akkoorden steunt, steunt de strijd voor het behoud van het bankgeheim. Superrijken verbergen wereldwijd 17.000 miljard euro voor de fiscus. Politici als Reynders zullen er alles aan doen om die mensen nooit te verontrusten. Zijn kandidaatschap in Ukkel, de gemeente waar rijke Fransen graag neerstrijken, is uiteindelijk maar een detail in dat grotere politieke spel.