De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

De prijs die Centraal-Amerika betaalt voor biobrandstoffen

De prijs die Centraal-Amerika betaalt voor biobrandstoffen

donderdag 31 oktober 2013 16:21
Spread the love

Het associatieakkoord tussen de EU en Centraal-Amerika werd dit jaar goedgekeurd; een akkoord waar de regio volgens de FAO niets dan voordelen kan uithalen. Zo kan zij voortaan onbeperkt en zonder importheffingen biobrandstoffen exporteren naar de EU, die door haar stimuleringsbeleid van schonere benzine, een onverzadigbare afzetmarkt biedt. Een kans op nieuwe inkomsten en werkgelegenheid, zo luidt het. De schaduwzijde van al die nieuwe bedrijvigheid in de regio wordt in de praktijk echter steeds duidelijker.

Het groene goud
De machtige kapitaalconsortia in Centraal-Amerika hebben al lang begrepen dat de exportmarkt voor biobrandstoffen erg lucratief is en maken gretig gebruik van het positieve signaal van de FAO. De Pellas-groep uit Nicaragua en de Pantaleon-groep uit Guatemala hebben niet stilgezeten. Zij hebben grootschalig ingezet op de aankoop van nieuwe grond en suikerfabrieken in de regio, om zich naast de al lucratieve verkoop van suiker, ook de groeiende ethanolmarkt toe te eigenen. Centraal-Amerika wordt in hoog tempo ingericht voor de exportmarkt van biobrandstof naar de EU. In Guatemala steeg het areaal bebouwd met suikerriet in 5 jaar van 189.000 naar 270.000 ha en het areaal oliepalm in 7 jaar van 32.000 naar meer dan 100.000 ha. In 2010 exporteerde Guatemala al 276 miljoen liter bio-ethanol, waarvan 87% bestemd was voor de EU-markt. Vergelijkbare groeicijfers zien we in Honduras en Nicaragua en het einde is nog lang niet in zicht.

Subtiele en gewelddadige verdringing
In tegenstelling tot de beweringen van de FAO ondervinden kleine boeren in de praktijk wel degelijk de bittere gevolgen van deze oprukkende monoculturen. In Nicaragua vragen suikerfabrieken aan steeds meer kleine landbouwers om hun land te verkopen of het te verhuren voor de productie van suikerriet.

De verdringing kan ook veel gewelddadiger verlopen. In Bajo Aguán in Honduras is al meer dan 3 jaar een hoog oplopend grondconflict gaande, tussen de grootgrondbezitter Miguel Facussé en de georganiseerde kleine boeren (MUCA). Facussé wil de productiegrond voor palmolie uitbreiden, terwijl de kleine boeren in het gebied diezelfde grond reeds jaren claimen voor voedselproductie; grond die hen was toegezegd onder de afgezette regering van Manuel Zelaya. Facussé terroriseert de boeren die zich verzetten tegen de grondontruimingen, door geplande moordaanslagen door zijn privéleger. Hierdoor zijn tussen 2010 en 2012 al meer dan 45 boeren vermoord.

Margarita Méndez vertelt hoe haar man om het leven kwam: 
“Hij liep naar buiten om zijn moeder een bezoek te brengen. Toen hij bij de straat kwam verscheen er opeens een man op een motor die hem afschoot, voor de ogen van onze dochters. Ze zagen alles en ik kon niets doen. Onze vierde dochter was net een paar dagen geleden geboren. 
We leven hier met 300 families in een heel moeilijke situatie. We proberen ons in leven te houden door wat te zaaien op grond die niet van ons is, ook al is die ons toegezegd. Verder werken we wat op de oliepalmplantages. We leven onder constante repressie van de privébewakers van Miguel Facussé.”

In Petén (Guatemala) heeft de Pellas-groep in 2011 de suikerfabriek Chabil Utzaj opgekocht. De aankoop van de fabriek betekende een geweldadige ontruiming van 14 inheemse q’eqchi gemeenschappen, die al generaties lang hun voedsel verbouwden op gepachte grond van lokale grondeigenaars (die deze grond in het verleden eveneens van de q’eqchi’s afnamen). De suikerfabriek bood de grondeigenaars geld voor de verkoop of de verhuur van grond voor suikerriet, met als gevolg dat de q’eqchi ‘s hun biezen konden pakken.

“Er waren opeens honderden politieagenten, militairen en privébewakers van de suikerfabriek. Ze verdreven ons met puur geweld, verbrandden onze oogsten, beschuldigden ons van invasie en bedreigden ons met de dood als we het lef hadden terug te keren. Die miljonairs uit andere landen zijn de werkelijke de bezetter! Wij zijn hier geboren en onze voorouders hebben deze grond nog bewerkt. Laat ons met rust! We vragen geen aalmoes, maar alleen dat ons recht wordt gerespecteerd de grond te bewerken. Zonder die grond wacht ons alleen miserie en ondervoeding, want we voeden ons niet met suikerriet en al helemaal niet met palmolie.” (J.M.C.C. gemeenschap Bella Flor, volledige naam werd om veiligheidsreden niet gegeven).

Geen gouden eieren
Bovenstaande voorbeelden tonen aan dat de expansie van de agro-industrie wel degelijk gepaard gaat met een verdringing van de kleinschalige voedselproductie. Zij brengt daarmee niet alleen de voedselzekerheid van kwetsbare groepen in gevaar, maar ook die van de hele bevolking in de regio. Met uitzondering van Nicaragua, zijn alle landen van Centraal-Amerika de afgelopen decennia veranderd van voedselexporteurs in grootschalige voedselimporteurs. Dit maakt de toegang tot voedsel enorm afhankelijk van fluctuaties van voedselprijzen op de wereldmarkt en zorgt voor prijsstijgingen, die de hele bevolking zal voelen. 

Daarnaast gaat de uitdijende agro-industrie gepaard met grote milieuproblemen en weinig hoogwaardige werkgelegenheid. De agro-industrie levert voornamelijk slecht betaalde, zware tijdelijke arbeid op, die vaak informeel (zonder arbeidsrechten) en via koppelbazen wordt aangeboden. De mogelijkheden om vakbonden te organiseren zijn klein, en pogingen hiertoe worden hardhandig de kop ingedrukt.

Voor de werkende bevolking van Centraal-Amerika is de huidige ontwikkeling dus eerder verontrustend. De lucratieve markt voor biobrandstoffen is voor haar alvast geen kip met gouden eieren.

N.B: Dit artikel werd geschreven op basis van materiaal van Giorgio Truchi, journalist Centraal-Amerika voor de internationale voedingsbond IUF

Wil je graag meer weten? Lees dan de fos-brochure: De strijd voor arbeidsrechten in de suikerrietsector in Centraal- Amerika. Bestellen kan door te mailen naar info@fos-socsol.be.

Artikel uit FOSFOR, het driemaandelijks tijdschrift van fos. (link: http://www.fos-socsol.be/cntnt/nieuws/fosfor/FOSFOR.php)

take down
the paywall
steun ons nu!