De
onderzoeken tonen het aan, ik zie het ook in mijn vriendenkring. Voor
hen is het schipperen tussen ofwel tijd ofwel geld.

De planeet ‘onderneming’ bedient alleen
mensen die in het plaatje van de onderneming passen. Met andere woorden,
voltijds werken en liefst geen tijdskrediet nemen. Te moeilijk, weet u wel, al dat
organisatiegedoe. De planeet ‘onderneming’ ziet de oplossing voor combineren in dienstencheques, een beetje
schuiven met de werkuren ’s morgens en ’s avonds en kinderopvang op het
bedrijf. Dat zijn ‘marktoplossingen’ die de planeet ‘samenleving’ niet
vooruithelpen.

Even
Plato

Een dictator heeft er alle belang bij dat
mensen veel en lang werken. Dan hebben ze namelijk geen tijd om na te denken
over de manier waarop ze hun samenleving vorm willen geven. Een democratisch staatsman daarentegen zorgt
voor een goede balans tussen rust en werk. Plato was een wijs man. De planeet ‘onderneming’ kan nog veel van hem
opsteken.

Tijd
uit de economische sfeer halen

Vorige week trok kinderrechtencommissaris
Bruno Vanobbergen aan de alarmbel. Ouders, kinderen maar ook professionals
hebben veel te weinig tijd. We moeten
‘tijd’ uit de economische sfeer halen, betoogde hij. Want de situatie is
kritiek. Zijn woorden waren nog niet koud of De Lijn meldde dat er steeds meer
kleuters alleen op de bus zitten. De planeet ‘samenleving’ duidt dit als een
fundamenteel tijdsprobleem. De planeet ‘onderneming’ creëert hiervoor een marktoplossing, een extra
busbegeleider (oeps, ik breng haar misschien op ideeën), of schuift het probleem
in de schoenen van de ouders. In het onderwijs hoor ik van mijn
onderwijsvrienden dat er steeds meer kinderen niet in orde zijn op school.
Kinderen van drukbezette tweeverdieners.

Kinderen hebben recht op hun ouders. Ouders
hebben recht op hun kinderen. Een
samenleving heeft recht op tijd. Mensen moeten voor elkaar en zichzelf kunnen
zorgen, los van het marktgebeuren. Er
moet tijd zijn voor (klein)kinderen, voor mantelzorg, voor vrijwilligerswerk en
voor op café gaan. Een democratie heeft recht op burgers die over haar nadenken
en haar mee vormgeven. De planeet
‘onderneming’ gaat hieraan voorbij. Dat maakte ze me gisteren bij monde van
mevrouw Remen in De Zevende Dag erg duidelijk.

Veertigurenweek
is relict uit kostwinnersmodel

Het voorstel voor onze dertigurenwerkweek
komt vanuit haar ogen bekeken inderdaad van een andere planeet. Maar voor ons is het de afgelopen jaren erg
duidelijk geworden. De
veertigurenwerkweek is een relict uit het kostwinnersmodel. Voor velen, en
vooral voor vrouwen niet haalbaar, en onze samenleving betaalt er een hoge
prijs voor. Gepruts in de marge, met
tijdskredieten die voor velen niet toegankelijk zijn, dienstencheques en
bedrijfskinderopvang, zal dit niet oplossen. De dominantie van betaalde arbeid moet doorbroken worden. Anders wordt
onze samenleving nog zieker dan ze al is.

De dertigurenwerkweek biedt voor veel
mensen meer perspectieven op werk. En als de lat voor voltijds werken lager
ligt, hebben we ook minder stress, burnout, werkloosheid en ziekte. De
ondernemingen zullen er ook wel bij varen: het gepuzzel met deeltijdse formules
en tijdskredieten zal minderen. En hun werknemers zullen beter presteren. 

Nog
andere ingrepen nodig

De dertigurenwerkweek is evenwel niet de
magische oplossing om werk en privé beter te combineren. In ons dossier
arbeid-zorg beklemtonen we ook het belang van degelijk betaalde en
kwaliteitsvolle jobs in een inspirerende arbeidsomgeving. We hameren op
emanciperende kinderopvang. We stellen nieuwe kinderverloven voor. En last but
not least: we moeten de stereotype denkbeelden over mannen en vrouwen
doorbreken. De Sint-catalogen zijn in
dat opzicht weer sprekend: meisjes met stofzuigertjes en strijkplankjes en –
voor in hun vrije tijd – een giga-winkelcentrum. Jongens mogen bouwen en met techniek
spelen.

De
prijs

Heeft de planeet ‘samenleving’ een prijs?
Uiteraard. Net zoals de planeet ‘onderneming’ die heeft. Maar die van de
planeet ‘onderneming’ wordt verhaald op de vrouwen, op de kinderen, op
onderwijs, op cultuur, op vrijwilligerswerk, op het klimaat en op welzijn. En ze wordt verdoezeld, want uit het BBP
gehouden. De planeet ‘onderneming’ heeft
haar zaakjes voor elkaar. Met bedrijfslastenverlagingen, en vermogens die niet
bekend en belast mogen worden. Maar voor hoelang nog? Tot de planeet
‘samenleving’ in elkaar stuikt?

Ilse De Vooght is beleidsmedewerker bij Femma