Geweld van mannen tegen vrouwen
Over heel de wereld is het duidelijk dat de mannen in de vroege geschiedenis de macht hadden en dat de vrouwen in een ondergeschikte positie stonden. Geweld is de basis die de overheersing mogelijk maakte en in stand hield. Zevenenzestig procent van de getrouwde vrouwen in Papoea-Nieuw-Guinea waren ooit geslagen door hun mannen. Eén of vijf vrouwen moest ooit gehospitaliseerd worden als gevolg van huishoudelijk geweld. In Australië kwam geweld bij aboriginals 45 maal meer voor dan bij blanke Australiërs. In Pakistan is de mortaliteitsratio voor meisjes 50% hoger dan die van jongens die daarenboven beter gevoed worden. In vele delen van Afrika en het Midden-Oosten kunnen vrouwen niet naar klinieken zonder toestemming van hun man.
Bachofen’s stelling dat de maatschappij ooit matriarchaal georganiseerd was heeft voor geen enkele maatschappij bevestiging gevonden. Bij de eskimo’s van Noord-Alaska worden vrouwen bekeken als economische partners, potentiële echtgenotes maar ook als een waar die men wil geven, ontvangen en uitwisselen met een andere man. Een tienermeisje is als wild, een seksueel object dat iedere man kan proberen te veroveren. Hij neemt haar bijvoorbeeld bij haar riem. Als ze weerbarstig is mag hij haar broek los snijden en proberen haar te dwingen tot gemeenschap, met andere woorden haar verkrachten.
Het zijn mannen die wereldwijd oorlogen uitvechten, die geweld tegen vrouwen gebruiken. Vrouwen nemen soms deel aan het geweld maar maken dan meestal een kleine minderheid uit. In Dahomey (het hedendaagse Benin) was er in de 19de eeuw een legereenheid van 5.000 – uitsluitend – vrouwen. De totale legermacht telde 12.000 soldaten. Europeanen beschreven deze Amazones die een deel van een ander land innamen, gevangenen maakten en scalpen droegen. In 1851 leden ze zelf een nederlaag tegen de naburige Abeokutanen waarbij 2.000 vrouwelijke soldaten zouden omgekomen zijn. Een ontdekkingsreiziger, Richard Burton, schreef dat ze even moedig, zo niet moediger, waren dan hun mannelijke wapenbroeders. In de US is het aantal moorden gepleegd door mannen een factor 9 voor mannen tegenover 1 voor vrouwen. Verkrachting is een bijna exclusieve mannenaangelegenheid. Verkrachting door vrouwen komt bijna niet voor en dan zijn het meestal andere vrouwen die het slachtoffer zijn.
Bondgenootschappen tussen mannen
Bij de aboriginals van de West-Australische woestijn, die door antropologen als egalitair beschreven worden, kunnen enkel mannen een echtscheiding inleiden. Vrouwen die geslagen worden zullen niet geholpen worden door andere leden van de stam. Bij de Mboeti-pygmeeën ziet de man zich als een jager hoewel hij goed weet dat een groot deel van het eten van het verzamelen door de vrouwen komt. Toch zijn het de mannen die de politieke leiding van de maatschappij hebben. Kinderen associëren hun vaders met autoriteit en hun moeders met liefde. Mboetimannen zeggen dat het regelmatig slaan van hun vrouw een goede zaak is. Verkrachting lijkt nochtans weinig voor te komen bij de Mboeti. Mannen moeten permissie hebben voor ze gemeenschap hebben met een vrouw maar als ze met een meisje aan het strelen zijn kan het gebeuren dat ze plots tot de daad overgaan, tegen haar wil.
Bij de !Kung hebben de mannen ook de politieke leiding. Mannelijke initiatierites zijn geheim, die van de vrouwen niet. Mannelijke voorwerpen worden bij het aanraken door een menstruerende vrouw onrein, als mannen iets aanraken wordt het daardoor nooit onrein. Bij de !Kung zijn het ook de mannen die het meeste geweld gebruiken. Van 34 gevechten waren er ongeveer 3/4de ingeleid door mannen en 1/4de door vrouwen. Mannen vielen even veel mannen als vrouwen aan, vrouwen vielen uitsluitend andere vrouwen aan met één uitzondering: een vrouw die haar man had aangevallen. Van 22 bekende moorden waren alle moordenaars mannen en de slachtoffers waren voornamelijk mannen en slechts twee vrouwen. Er is een geval bekend van een !Kungman die een meisje dat nog haar eerste menstruatie moest hebben als vrouw had. Hij kon niet wachten om gemeenschap met haar te hebben, ze verzette zich, kreeg slaag en in de val die er op volgde brak ze haar nek. Voor de dorpsraad gedaagd door de moeder van het meisje stelde de moordenaar als schadevergoeding vijf geiten voor.
Het patriarchaat is volgens de auteurs geen cultureel maar een natuurlijk fenomeen, afkomstig uit een geschiedenis van meerdere miljoenen jaren, ook detecteerbaar bij chimpansees. Het patriarchaat komt voort uit het temperament van de mannen, uit hun evolutionair afgeleide inspanningen om vrouwen te controleren en terzelfdertijd solidair te zijn met hun medemannen in de competitie tegen buitenstaanders. Dit is een tweede reden waarom mannen heersen over de vrouwen. Zij hebben altijd sterkere bondgenootschappen gesmeed dan de vrouwen. Daar waar bij de bonobo’s de vrouwen de macht hebben omdat zij er de bondgenootschappen smeden. P. 357-358.
Geweld door vrouwen
Vrouwen gebruiken veel minder geweld dan mannen. Als ze geweld gebruiken is dat in de eerste plaats tegen hun mannen en kinderen. In vergelijking met mannen gebruiken ze veel minder geweld tegen andere individuen. Zo zijn er in de geschiedenis wel enkele voorbeelden van massamoordenaressen, (tijdens Wereldoorlog II in Duitse concentratiekampen, vandaag vaak in hospitalen) maar het aantal vrouwelijke massamoordenaars is in geen enkel opzicht vergelijkbaar met het aantal mannelijke massamoordenaars. P.348
Dr. Marc Vermeersch – marc.vermeersch@gmail.com
