De afgelopen maanden leed de Islamitische Staat meerdere nederlagen. 12% van hun grondgebied werd verloren in 2016. De recente Turkse inval van massamoordenaar Erdogan verzwakt hen verder. Eén van de belangrijkste redenen dat zij vroeg of laat onvermijdelijk militair moeten verslagen worden is dat ze met niemand gelijk welk bondgenootschap kunnen aangaan. Sectair in hun geloof, onverbiddelijk voor de minste afwijking in eigen gelederen, tegen sjiieten, christenen en Yezidi. Vrouwen, kinder- en homomoordenaars. Martalaars. Enzovoort Bondgenootschappen sluiten is in de meeste langdurige oorlogen een noodzakelijke voorwaarde om een kans te maken om te winnen. Dat is niet enkel waar voor gewapende conflicten of voor b.v. de ooit oppermachtige Pablo Escobar die zichzelf totaal isoleerde tgo. al zijn vijanden die hem samen fataal verzwakten.
In januari 2014 namen soldaten van ISIS (Islamitische Staat in Irak en Syrië) de Irakese steden Fallujah en Ramadi in. Tussen 4 en 10 juni lanceerden ze een offensief tegen Mosoel, toen de tweede grootste stad van Irak met meer dan 1.800.000 inwoners. 1500 strijders van ISIS namen de stad aan de Tigris in die door 30.000 Irakese soldaten nauwelijks verdedigd werd. Op 29 juni 2014 proclameerde de leider van ISIS, Abu Bakr al-Baghdadi, dat de naam van de organisatie veranderd werd in Islamitische Staat (IS) en dat het voortaan een kalifaat was.
Om een langdurige militaire strijd te winnen moet een land, coalitie enz. sterk gemotiveerde soldaten hebben, technisch gevorderde wapens, zoveel mogelijk bondgenoten, een sterke economie en de morele steun van de bevolking. De islamitische staat scoort zwak op alle punten, behalve één.
Ideologische motivatie is het sterkste punt van de Islamitische Staat. De fanatieke overtuiging van zijn strijders is vergelijkbaar met die van Hitler’s SS. IS-soldaten zijn er van overtuigd dat hun opvattingen de enig juiste zijn én hen toelaat om iedereen die daar ook maar een klein beetje van afwijkt, te vermoorden. Veel strijders zijn bereid om zelfmoordmissies uit te voeren. Recent zijn er aanwijzingen dat men meer werkt met ‘Chinese’ vrijwilligers, d.w.z. die er niet voor kozen om zich op te blazen. Veel soldaten van de Islamitische Staat zijn teruggekeerd naar hun land van oorsprong i.p.v. totterdood te blijven vechten. Er zijn berichten van deserties en executies. In februari 2016 van 8 Nederlandse jihadisten.
Toch moet men er niet op rekenen dat de Islamitische Staat snel ideologisch in elkaar zal storten. Het geloof dat men een superieur geloof belijdt is zeer groot. In nazi-Duitsland bleef de SS de Duitsers controleren en opknopen tot aan de capitulatie.
Economie. Eén van de zwakke punten van de IS is de economie. Zo goed als alle inspanningen zijn gericht op de oorlogsvoering. Om aan geld en goederen te komen werden bedrijven en banken bestolen wat een quasi ineenstorting van de economie in de IS-gebied tot gevolg had. Niet goed voor een ondernemersklimaat. Ondernemers waren dan ook mensen die bij de eersten waren om te vluchten. Men had uiteraard aandacht voor productie van de petroleum die veel contant geld opdracht waarmee men o.a. de troepen en de werking van de staat kon betalen. Toch heeft het kalifaat ook eigen productie, van explosieven bijvoorbeeld. Explosieven vergen echter weinig technologische kennis. Daarnaast plaatsten zij stalen platen op voertuigen en maakten zij primitieve raketten. Veel heeft dat niet te betekenen. Zij hebben deze fundamentele zwakte in het verleden gecompenseerd door wapens, voertuigen en voorraden in blitzoffensieven te veroveren. Bij de verovering van Mosoel maakte het b.v. 2300 gepantserde Humvees buit, tanks, honderden andere voertuigen en veel wapens van het Iraakse leger. Elke wagen die vernietigd wordt, elk gesofisticeerd wapen dat gebruikt of uitgeschakeld wordt kan IS niet vervangen.
Technologie.
De IS kan weliswaar technologie gebruiken maar dat betekent niet veel in vergelijking met wat de geallieerden kunnen inzetten aan satellieten, GPS, de controle over internet, vliegtuigen, tanks, helikopters, drones enz. Zowat alle informatie passeert vandaag over internet en GPS, ook telefoongesprekken. Alleen de VSA controleren internet. De Islamitische Staat kan daar niets tegenover stellen.
Geen bondgenootschappen voor de Islamitische Staat De politieke situatie in Syrië en Irak is bijzonder ingewikkeld door het groot aantal strijdende groepen en inmenging van meerdere landen. In een dergelijke complexe situatie is het sluiten van bondgenootschappen vaak doorslaggevend. Het grootste bondgenootschap kan de meeste economische en militaire bronnen inzetten. Op dit punt scoort de Islamitische Staat bijzonder slecht. Het heeft zelf zijn wortels in o.a. al Qaeda in Irak. In 2006 kon het met meerdere Iraakse groepen fusioneren, het enige bondgenootschap in zijn geschiedenis. Het naam de naam Islamitische Staat van Irak aan. In 2011 richtte het een afdeling in Syrië op maar de eenheid duurde niet lang. Al Qaeda gezinde eenheden, al Nusra, scheurden af en staan vijandig tegenover IS. In 2013 proclameerde al-Baghdadi de Islamitische Staat in Irak en Syrië.
De IS daarentegen sluit met niemand een bondgenootschap. Toen ze in het recente verleden veel voordelen hadden van hun relatie met Turkije belette dat sommige van hun soldaten niet om te dreigen Istanboel in te nemen. Erdogan heeft hen lang minstens indirect gesteund en heeft daar intussen een zware prijs voor betaald. De Islamitische Staat slaagt er m.a.w. in om objectieve bondgenoten af te stoten. In eigen gebied doet het er alles aan om zoveel mogelijk vijanden te maken: christenen, yezidi, sjiieten, alawieten, Koerden, homo’s, vrouwen, tabaksrokers, alcoholdrinkers zijn even vele doelwitten. Dat leidt er onvermijdelijk toe dat de steun in IS-gebied onvermijdelijk afneemt en veel mensen vluchten. De strijd tegen sjiieten heeft er toe geleid dat de Libanese Hezbollah, de Iraakse sjiieten en Iran militair strijden tegen de islamisten. Hun recente nederlagen in Irak zijn voor een groot deel te wijten aan de inzet van sjiieten.
De Islamitische Staat is door zijn extremistische ideologie niet in staat bondgenootschappen te sluiten. Dat is mee oorzaak van zijn nakende militaire nederlaag.
De onvermijdelijke militaire nederlaag
Om al deze redenen is de militaire nederlaag van de Islamistische Staat bijna zeker. Haar vijanden hebben zich gegroepeerd en werken systematisch aan haar ondergang. Haar sterkste punt, de ideologische motivatie van haar strijders was een machtig wapen voor blitzoffensieven maar is niet voldoende om tegen een overmacht van wapens en technologie. Het moeilijkste is de termijn te bepalen dat IS zal ten onder gaan maar dat die dag komt is vrijwel zeker.
Na de militaire nederlaag
Een militaire nederlaag betekent dat de Islamitische Staat zal verdwijnen. Het is de zwaarste klap die deze islamistische stroming kan toegebracht worden.
Een belangrijk punt van haar aantrekkingskracht waren de militaire overwinningen die ze boekte en het beeld van een paradijs op aarde. Binnenkort zullen ze het beeld van ‘losers’ meeslepen. Het aantal potentiële zelfmoordenaars zal afnemen. Waarschijnlijk vallen eerst de kleine criminelen, ‘losers’ in de Westerse maatschappij, weg. Zij leefden helemaal niet zoals het kalifaat dat verwachtte. Ze rookten, blowden en dronken. Geen aantrekkelijk beeld voor nieuwe rekruten.
Er kunnen nog tientallen jaren bomaanslagen gepleegd worden in het Westen. De geschiedenis van de ETA en de IRA leren dat steeds kleinere afsplitsingen de gewapende strijd bleven voeren. Tot ook zij met te weinig waren, hun ideaal er duidelijk nooit zou komen en de externe steun voor geweld totaal verschrompeld was.
Dr. Marc Vermeersch – marc.vermeersch@gmail.com
