(foto Orbit vzw)
Interview -

‘De Nieuwe Buren’ ondersteunt solidaire burgers in zoektocht naar huisvesting voor erkende vluchtelingen

Het nijpend tekort aan betaalbare en kwalitatieve woningen laat zich voelen en is schrijnend voor zij die onderaan de ladder moeten beginnen. Erkende vluchtelingen moeten met een beperkt netwerk en talenkennis, een krappe huurmarkt zien te navigeren. Daarom riep ORBIT vzw het project 'De Nieuwe Buren' in het leven, een lerend netwerk van burgerinitiatieven die erkende vluchtelingen helpt om een degelijke woonst te vinden in Vlaanderen.

maandag 27 maart 2023 15:30
Spread the love

 

Julien Aernoudt is stafmedewerker bij ORBIT vzw en trekt het project De Nieuwe buren. Hij legt uit wat het project De Nieuwe Buren juist inhoudt, met welke uitdagingen de vrijwilligers uit het netwerk zitten en hoe mensen zich kunnen engageren die een eigen woonst willen delen met een erkend vluchteling. 

“Het project De Nieuwe Buren, dat voorheen ‘Woning gezocht, Buren gevonden’ heette, werd in 2016 in het leven geroepen. ‘De oorlog in Syrië en de verhoogde aankomst van Syrische vluchtelingen wekte toen heel wat bezorgdheden los bij onze achterban. Vooral de zoektocht naar huisvesting bleek een enorme moeilijkheid te zijn.” 

“We kregen toen heel wat signalen van onze achterban, namelijk dat ze zich wilden engageren rond het aspect huisvesting, omdat ze merkten dat het een enorm probleem was en nog altijd is,” aldus Julien Aernoudt. “Nu hebben erkende vluchtelingen twee tot vier maanden de tijd om de opvang te verlaten en zelf een woning te vinden op een reeds gesatureerde private huurmarkt. Voor velen is dat onhaalbaar zonder de hulp van solidaire vrijwilligers.”

Zwakkere kandidaten vallen uit de boot 

“Het aantal kandidaten voor huurwoningen neemt alsmaar toe. Door de stijgende prijzen van koopwoningen stellen steeds meer jonge mensen uit de middenklasse een aankoop uit en huren langer. Ook de vergrijzing en toename van kleinere gezinseenheden dragen bij tot deze trend. In het onderste segment van de markt zijn er weinig kwalitatieve en betaalbare woningen beschikbaar. Als er al iets beschikbaar en betaalbaar is, is de concurrentie meestal zeer groot, waardoor de zwakkere kandidaten uit de boot vallen. Bovendien is er voor erkende vluchtelingen ook nog veel discriminatie op basis van etniciteit en inkomensbron.’ 

“Daarnaast is er ook een groot gebrek aan sociale woningen. Er staan momenteel 180.000 mensen op een wachtlijst. Voor sociale woningen heb je ook de nieuwe toewijzingsregeling op basis van lokale binding die binnenkort overal in Vlaanderen van kracht zal zijn. Mensen die in de afgelopen tien jaar vijf jaar onafgebroken in een gemeente woonden, krijgen voorrang via deze regeling. Dat speelt natuurlijk in het nadeel van vluchtelingen. Zo zie je dat er heel wat drempels zijn voor deze doelgroep.” 

De Nieuwe Buren

“We hebben de naam veranderd naar ‘De Nieuwe Buren’ omdat we een tweedelijnsorganisatie zijn. We gaan zelf niet op zoek naar woningen, maar ondersteunen een uitgebreid netwerk van burgerinitiatieven die zich lokaal inzetten om erkende vluchtelingen aan een eerste woning te helpen. Dat doen we ook vanuit de wetenschap dat je pas kan starten met je leven en integratie in België, als je over een woonst beschikt. Het is tenslotte je basis, een ankerpunt, een plek waar je in alle rust kan thuiskomen.”

“Het netwerk van burgerinitiatieven dat we ondersteunen bestaat voornamelijk uit vrijwilligers die vluchtelingen helpen. De organisaties zijn volledig autonoom en verschillen onderling enorm in grootte en werkmethode. Sommige initiatieven focussen enkel op de zoektocht naar huisvesting, anderen hebben nog andere projecten lopen die de integratie van erkende vluchtelingen lokaal bevorderen.”

Thope vzw in Gent huurt woningen op de private markt en onderverhuurt ze aan erkende vluchtelingen. Dit project wordt volledig gedragen door vrijwilligers

“Dit gaat van huiswerkbegeleiding tot helpen met het behalen van een rijbewijs, leren fietsen etc. Bijvoorbeeld Mondiale Werken Regio Lier is één van de grotere organisaties met een 200-tal vrijwilligers en meerdere betaalde werkkrachten. Ze hebben een aantal transitwoningen die ze verhuren aan erkende vluchtelingen. Hier kunnen ze tijdelijk verblijven tot ze een eigen woning gevonden hebben. Een ander voorbeeld is Thope vzw in Gent die woningen huurt op de private markt en onderverhuurt aan erkende vluchtelingen. Dit project wordt volledig gedragen door vrijwilligers.” 

Aanspreekpunt voor huisvestingsvragen

“We zijn een aanspreekpunt voor het netwerk voor alle huisvestingsvragen waar ze zelf niet aan uit kunnen. Er zijn bijvoorbeeld veel vragen over het aanvragen van huursubsidies. Dat is een instrument dat huurders met een beperkt inkomen kan helpen op de private woonmarkt. Het is echter niet altijd gemakkelijk om die aanvraag te doen en dat zorgt voor veel frustraties.” 

“Ook gemeentes en maatschappelijk werkers spreken ons regelmatig aan en vragen om advies. Voor hen proberen we eveneens een bondgenoot te zijn in de niet-evidente zoektocht naar woonoplossingen voor erkende vluchtelingen.” 

“Met ‘De Nieuwe Buren’ proberen we vooral mensen samen te brengen in een lerend netwerk. Eénmaal per jaar doen we dit fysiek op onze netwerkdag. Vrijwilligers kunnen hier dan goede praktijken, alsook drempels en frustraties met elkaar delen. Enkele goede praktijken bundelden we reeds in digitale infofiches die op onze website geraadpleegd kunnen worden. Zo hopen we het engagement van solidaire burgers en vrijwilligersinitiatieven iets laagdrempeliger te maken.” 

Samenhuizen met een erkende vluchteling

We hebben ook een project specifiek rond het ondersteunen van mensen die willen samenwonen met een erkende vluchteling. Dit kan sinds 2016 via de stedenbouwkundige melding ‘Tijdelijk Wonen’. Zo’n melding zorgt ervoor dat er voor een periode van maximaal drie jaar een ondergeschikt adres wordt aangemaakt in een woning. Hier kan de erkende vluchteling zich dan op een voordelige manier laten domiciliëren. Normaal gezien heeft samenhuizen negatieve gevolgen op eventuele vervangingsinkomens, maar door de registratie op een apart adres, vallen deze weg.” 

“Voor de vluchteling is het samenwonen bevorderlijk voor de taalverwerving en een uitbreiding van het netwerk in Vlaanderen. Het geeft hen ook ademruimte om op zoek te gaan naar een eigen (start)woning. Voor de eigenaar is de interculturele uitwisseling dan weer heel verrijkend en een meerwaarde.” 

We merken dat er nood is aan goede begeleiding en een duidelijk traject met perspectief voor beide partijen

“We merken dat er nood is aan goede begeleiding en een duidelijk traject met perspectief voor beide partijen. Daarom werken we momenteel aan een begeleidingsdienst die zich hierover ontfermt, dit aan de hand van vormingen, matching, financiële ondersteuning etc. Het is belangrijk dat zowel de verhuurder als de huurder op voorhand een realistisch beeld hebben over de lengte van het samenwonen en dat op het einde van het traject de vluchteling een eigen woning heeft gevonden.”

“Mensen mogen ons, ‘DeNieuweBuren.be‘ altijd contacteren als ze in hun gemeente een initiatief willen starten, als ze willen verhuren aan òf willen samenwonen met een erkende vluchteling. Ondanks het tekort aan betaalbare huurwoningen, wonen mensen vaak nog steeds heel ruim in België. Vele ruimtes in huizen blijven dan ook onderbenut, en dat vindt ORBIT vzw zonde.” 

Nood aan transitiebeleid

“Een citaat van één van de vrijwilligers op onze netwerkdag dit jaar, verwoordde het treffelijk: ‘Het water stond ons altijd al aan de lippen, maar nu verdrinken we.’ Naast de erkende vluchtelingen moeten nu ook de vluchtelingen uit Oekraïne op zoek naar een woning in ons land. Een daadkrachtig overgangsbeleid, waarbij de verschillende bevoegdheden op een gecoördineerde manier samenwerken, dringt zich daarom meer dan ooit op.”

“Heel wat vluchtelingen slagen er na erkenning niet in om snel een woning te vinden en blijven langer in de opvang. Zeker bij grote gezinnen is dit een enorm probleem. Omdat ze geen eigen woning vinden, komen er ook minder opvangplekken vrij voor nieuwe asielzoekers, wat bijdraagt aan de huidige opvangcrisis.”

Heel wat vluchtelingen slagen er na erkenning niet in om snel een woning te vinden en blijven langer in de opvang. Zeker bij grote gezinnen is dit een enorm probleem.

We proberen de signalen die we opvangen uit het netwerk te vertalen naar de verschillende beleidsniveaus. We gaan zowel lokaal als bovenlokaal in gesprek met beleidsmakers om het recht op wonen te behartigen voor erkende vluchtelingen. Er is nood aan een beleid dat de vluchtelingen begeleidt vanuit de opvang naar een startwoning op de private of sociale huurmarkt. Momenteel is dat er niet. Er zijn enkel de lokale burgerinitiatieven, maar die worden amper ondersteund door de overheden.” 

“We kunnen lessen trekken uit de manier waarop we mensen uit Oekraïne hebben onthaald en de goede praktijken doortrekken naar àlle erkende vluchtelingen. Hierbij denken we aan centrale ondersteuningsteams, een spreidingsplan voor erkende vluchtelingen, het uitbouwen van nooddorpen en het activeren van leegstaande panden. Zo’n beleid zou burgers moeten versterken in hun solidariteit, aangezien zij elke dag het verschil maken voor mensen op de vlucht.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!