Als van uitstel afstel komt is het voor de tweede keer dat een conferentie wordt afgeblazen sinds Bilderberg van start ging in 1954. De eerste keer was in 1976, te midden van het Lockheed smeergeldschandaal waar toenmalig voorzitter ZKH Prins Bernhard tot over zijn oren in verzeild raakte.
Zoals het er naar uitziet zullen we deze zomer dus niets over Bilderberg horen in de media. Geen erg groot gemis, want de berichtgeving over de roemruchte jaarlijkse bijeenkomst stelt over het algemeen weinig voor, met als een van de weinige uitzonderingen in deze eeuw een aflevering van Andere Tijden uit 2003. Verder beperken de media zich tot de constatering dat er banden bestaan tussen Bilderberg en het Nederlands koninklijk huis, dat de conferentie omgeven is met veel geheimzinnigheid en dat samenzweringstheoretici er dol op zijn. Veel meer krijgt Nederland er niet over te horen.
Een taboe dus, dat ook op de politiek van toepassing is. Kamervragen uit 2008 door voormalige SP-Tweede Kamerlid Harry Van Bommel over Bilderberg werden recentelijk nog tot een complottheorie bestempeld. Terwijl wat Van Bommel te berde bracht daar niets mee te maken had. Maar wie Bilderberg zegt, wordt nu eenmaal erg snel op een hoop gegooid met complotgekkies. Wat er precies gezegd wordt doet er dan niet meer toe.
Dit artikel gaat voorbij aan het taboe dat op Bilderberg rust, zonder op enige wijze aan te sluiten bij de gebruikelijke samenzweringstheorieën op dit gebied.
Cyber Industry
Wat is Bilderberg eigenlijk? De initiatiefnemers wilden Amerikaanse en Europese vertegenwoordigers uit de politiek, het bedrijfsleven, de media en de wetenschap de gelegenheid geven om op persoonlijke titel van gedachten te wisselen zonder er voor te hoeven vrezen dat hun mening op straat kwam te liggen.
Het uitgangspunt impliceert geheimhouding, al wordt er wel iets bekend gemaakt. Sinds 2000 plaatst Bilderberg een lijst van genodigden op haar website en een opgave van de te bespreken key topics. Achteraf verklaart echter niemand iets en blijft het raden wat er besproken is.
Wat tegenwoordig opvalt op de lijst van deelnemers is dat de cyber industry vaste voet aan de grond heeft gekregen binnen Bilderberg. Vorig jaar in Montreux kwam dat ook naar voren in de gespreksthema’s, zoals The Weaponisation of Social Media en Cyber Threats.
Er viel in 2019 een uitnodiging op de mat bij voormalig Google-CEO Eric Schmidt en bij Jared Cohen, de CEO van Jigsaw, de technology incubator van Google. Daarnaast werden ook Satya Nadella, de CEO van Microsoft en Mustafa Suleyman, de medeoprichter van de kunstmatige intelligentie onderneming Deepmind uitgenodigd. Hetzelfde geldt voor Linkedin en PayPal oprichter Reid Hoffman.
Ook een andere PayPal oprichter was vorig jaar van de partij: de in Duitsland geboren Amerikaan Peter Thiel. Dit artikel gaat vooral over deze Bilderberger, miljardair, venture capitalist, libertariër en contrarian. Omdat hij een prominente exponent is van de cybersector binnen Bilderberg, maar vooral ook omdat hij wat betreft controversiële antecedenten met kop en schouders boven zijn cybercollega’s uitsteekt.
Thiel is ook niet zomaar een Bilderberger. Hij komt er al twaalf jaar, een ‘eer’ die weinigen ten beurt valt. Daar moet je van Oranje, Kissinger of Rockefeller voor heten (al is die familie er sinds de dood van David Rockefeller in 2017 niet meer vertegenwoordigd). Nog veelzeggender is dat Thiel toetrad tot het steering committee van Bilderberg, wat een belangrijke positie is binnen de structuur van de organisatie. Thiel behoort er met andere woorden tot de inner circle. Zoals de benaming al aangeeft bepaalt het steering committee de koers van Bilderberg. Het ‘assisteert’ bij taken als het vergaren van fondsen om de conferentie mogelijk te maken, maar vooral ook bij de belangrijke selectie van genodigden.
Peter Thiel
Nadat PayPal in 2002 was overgenomen door eBay investeerde Peter Thiel in Facebook, waar hij ook toetrad tot de raad van commissarissen. Rond dezelfde tijd begon hij Palantir. Een van de takken van deze onderneming, Palantir Gotham, levert software aan veiligheidsdiensten waarmee grote hoeveelheden data en systemen voor bijvoorbeeld nummerplaat- en gezichtsherkenning gekoppeld worden. Palantir pretendeert daarmee niet alleen misdaden op te kunnen lossen, maar ook te voorspellen.
De keerzijde is dat het Palantir door het vergaren van persoonlijke gegevens volgens critici op wankele voet staat met het (mensen)recht op privacy. Anders gesteld: rijd in een stad, waar Palantir diensten aan de politie verleent, onder een verkeerslicht door en Thiel weet het.
In de VS levert Palantir ook software aan de Immigration and Customs Enforcement (ICE). Daarmee verbindt Thiels onderneming zich aan de razzia’s door ICE op ongedocumenteerde immigranten. En daarmee aan de mensenrechtenschendingen die daarmee gepaard gaan, zoals in kooien opgesloten kinderen. Onder een deel van de medewerkers van Palantir leidde dit tot protest.
Evenals Bilderberg, omgeeft ook Palantir zich met veel geheimzinnigheid. Dat blijkt uit de samenwerking die de onderneming in 2012 begon met de politie van New Orleans. De burgemeester van deze Amerikaanse stad wist ervan, maar het stadsbestuur werd er buiten gehouden, wat tot veel kritiek leidde. Onder druk daarvan beëindigde New Orleans zes jaar later de samenwerking met Palantir.
Palantir wordt binnen Bilderberg niet alleen vertegenwoordigd door Peter Thiel. Ook de CEO van Palantir, Thiels studievriend Alex Karp komt daar. En dat niet alleen, want evenals Thiel trad Karp eveneens toe tot het steering committee van Bilderberg.
Start-ups
Peter Thiel, die zich gedurende de coronacrisis wellicht in zijn schuilplaats in Nieuw Zeeland verschanst, verstrekte via zijn Founders Fund subsidies aan tal van startups. Doorgaans bevinden die zich in de cybersector, maar niet altijd. Zo doneerde Thiel zeven miljoen dollar aan een project dat tot de ontwikkeling van een medicijn tegen herpes moest leiden. Ook dat kwam hem op kritiek te staan, omdat het project voorbijging aan de richtlijnen van de Food and Drugs Administration (FDA) aangaande experimenten met nieuw ontwikkelde medicijnen. Thiel reageerde op een voor hem kenmerkende wijze: hij opende de aanval op de FDA.
Er ging meer geld van Thiel naar startups met een bedenkelijk karakter. Zoals naar Tlon, de producent van het computerprogramma Urbit. Tlon werd opgericht door Curtis Yarvin, die niet alleen softwareontwikkelaar is, maar ook bekend werd als grondlegger van de filosofie achter de extreemrechtse stromingen neoreactionisme en dark enlightment. Yarvin heeft daarmee in het algemeen invloed op de meer ontwikkelde kringen binnen extreemrechts in de VS en in het bijzonder op de Alt Techies binnen The Underbelly of Silicon Valley.
Neoreactionism
Yarvins neoreactionisme komt neer op reactionisme overgoten met een cybersausje. Hij verwerpt de uit het verlichtingsdenken voortgekomen denkbeelden gelijkheid, mensenrechten en democratie. Het liefst zag hij de wereld terugkeren naar de situatie van voor de verlichting. Inclusief feodalisme en monarchisme, met dien verstande dat Yarvin de nieuwe monarchen bij voorkeur uit de rijen der CEO’s van tech giants zou betrekken. Het bestuur over de VS zou hij ook het liefst in handen geven van een CEO, een beginsel dat hij verbindt aan de antieke bestuursvorm cameralisme.
Yarvins neoreactionisme toont verwantschap met het traditionalisme, zoals van de Russische ultranationalist Alexander Dugin. Laatstgenoemde grijpt terug op de Italiaanse traditionalist en ‘superfascist’ Julius Evola, wiens denken ook bij Yarvin herkenbaar is. Daarnaast is neoreactionism een vorm van palingenesis (wedergeboorte), het teruggrijpen naar de glorie van vervlogen tijden, dat door de politiek theoreticus Roger Griffin als een aspect van fascisme wordt beschouwd.
Yarvins opvattingen zijn stuitend. De Noorse massamoordenaar Anders Breivik faalde volgens Yarvin omdat diens aanslag ‘onvoldoende was om Noorwegen van het eurocommunisme te bevrijden.’ Kennelijk gingen de 77 moorden op het geweten van Breivik niet ver genoeg voor Yarvin.
The Education of a Libertarian
Ter verdediging van Thiel zou gesteld kunnen worden dat hij slechts besloot om Yarvin te subsidiëren omdat Tlon/Urbit innoverend is wat betreft internettechnologie. De betrekkingen tussen Thiel en Yarvin gaan echter verder dan een ‘zakelijke relatie’. Bovendien is Yarvin niet de enige cyberfascist die financiële middelen ontving van Thiels Founder Fund. Het Machine Intelligence Research Institute ontving geld uit dezelfde richting toen de transhumanist en eugenist Michael Anissimov daar mediadirecteur was. Hetzelfde geldt voor Patri Friedman (de kleinzoon van econoom Milton Friedman) van het Seasteading Institute. Anissimov en Friedman staan evenals Curtis Yarvin te boek als neoreactionairen.
Het gaat wellicht te ver om Thiel zelf neoreactionair te noemen, maar een ideologisch raakvlak is er wel degelijk. Zo sprak hij zich in The Education of a Libertarian evenals Yarvin uit tegen democratie. ‘Most importantly, I no longer believe that freedom and democracy are compatible’, schreef hij hier in 2009, het jaar nadat hij voor het eerst te gast was geweest bij Bilderberg. Hij kwam er nooit op terug.
Evenals Yarvin ziet Thiel CEO’s, met name CEO’s van tech companies, als de nieuwe monarchen. Hij zei daarover: ‘We just don’t call them monarchies in public, anything that’s not democracy makes people feel uncomfortable.’
The Diversity Myth
Een ander onplezierig feit omtrent Thiel is zijn co auteurschap van het in 2016 verschenen boek The Diversity Myth: Multiculturalism and Political Intolerance on Campus, waarin multicultureel beleid van universiteiten werd bekritiseerd en date rape en passant als ‘belated regret’ werd afgedaan. Het duurde twintig jaar, maar in tegenstelling tot zijn aversie tegen democratie in The Education of a Libertarian kwam hij hier in 2016 wel op terug.
Dat deed Thiel in een naar Forbes gezonden verklaring. ‘Rape in all forms is a crime’ schreef hij daarin. Ook drukte hij zijn spijt uit over insensitive, crudely argued statements in het boek. Maar zoals Ryan Mac van Forbes stelde bleef Thiel vaag over wat hij daar precies mee bedoelde. Mac verweet Thiel niet expliciet de kritiek uit 1996 op multicultureel beleid te hebben verworpen.
Trump
Peter Thiel is goed bevriend met U.S. President Donald Trump. Hij doneerde 1,25 miljoen dollar aan diens verkiezingskas en maakte later ook deel uit van Trumps Transition Team. Volgens de Britse krant The Guardian is Trump ‘the fulfillment of Thiel’s desire to build a successful political movement for less democracy.’
Zeker gezien Trumps zwakke optreden ten aanzien van de coronacrisis is zijn herverkiezing niet meer zo vanzelfsprekend is als eerder werd aangenomen. Thiel heeft echter een nieuw wapen in de strijd geworpen om zijn vriend in het Witte Huis te steunen: HHS Protect Now, door Palantir ontwikkelde software waarmee de verspreiding van het coronavirus efficiënt in kaart gebracht zou kunnen worden.
Hoe het precies werkt is onduidelijk, de geheimzinnigheid rond Palantir blijft ook hier in stand. Mede daardoor moet afgewacht worden of voorwaarden omtrent privacy gerespecteerd zullen worden. Bezorgdheid daarover is er zeker al binnen de Amerikaanse media.
Confrontaties
Vorig jaar waren op de Bilderberg-conferentie ook genodigden van een totaal andere orde dan Peter Thiel. Zoals de Amerikaanse historicus Timothy D. Snyder, die niet alleen gespecialiseerd is in de nazi-Holocaust, maar ook in Oost-Europa. Dat hij werd uitgenodigd zal alles te maken hebben gehad met het gespreksthema Russia, al staat hij ook bekend om zijn zware kritiek op Donald Trump.
Door Snyder uit te nodige plantte het steering committee de kiem voor een fikse confrontatie. Met Jared Kushner, Trumps schoonzoon die er vorig jaar ook bij was in Montreux, maar vooral ook met Thiel. Of die confrontatie er echt van kwam zullen we door de spreekwoordelijke geheimzinnigheid rond Bilderberg hoogstwaarschijnlijk nooit weten, maar de schrijver van dit artikel had er in ieder geval graag bij geweest…
Ook al omdat in 2019 nog een andere confrontatie op de loer lag. Thiel kan tegenwoordig namelijk slecht door een deur met Google en daar waren zoals eerder beschreven vorig jaar ook een aantal vertegenwoordigers van present bij Bilderberg. Een maand na de conferentie beschuldigde Thiel Google ervan geïnfiltreerd te zijn door Chinese militairen.
‘How many foreign-intelligence agencies have infiltrated Manhattan Project for A.I.?’, zei hij. Met Manhattan Project for A.I. refereerde hij aan de op kunstmatige intelligentie gerichte onderneming Deepmind, dat door de eerder genoemde Mustafa Süleyman werd opgericht en in 2014 door Google werd overgenomen – al investeerde Thiel er zelf ook in.
China behoorde vorig jaar eveneens tot de key topics bij Bilderberg. Denk hierbij ook aan de handelsoorlog die Thiels vriend Trump tegen China ontketende.
Facebook/Cambridge Analytica
Terug naar Timothy Snyder. In een van zijn video’s op YouTube noemt hij het beeld van Donald Trump als een succesvol zakenman een mythe. Dat dit beeld desalniettemin kon ontstaan is volgens Snyder vooral te danken aan veel Russisch geld en inspanningen op sociale media, zoals via Facebook.
Facebook stond centraal binnen het in 2018 ontstane schandaal rond Cambridge Analytica (CA), de Brits/Amerikaanse data mining company die gegevens over vele miljoenen Facebookgebruikers inzette om zowel het Britse Brexit-referendum in 2016 als de Amerikaanse presidentsverkiezingen van hetzelfde jaar te beïnvloeden.
De verontwaardiging over de manipulaties van CA was enorm. En werd niet minder nadat Netflix er de documentaire The Great Hack over had uitgebracht. Andrew Adonis een lid van het Britse Hogerhuis namens Labour, die vorig jaar eveneens bij Bilderberg aanwezig was, wond er geen doekjes om: Cambridge Analytica was hired to wage a giant, illegal ‘psy-ops’ campaign for the 2016 (Brexit) referendum & it’s amazing there haven’t yet been more prosecutions”
Wylie
Peter Thiel kent de primaire financier van CA, de Trump en Brexit supporter Robert Mercer. Er verschenen in ieder geval berichten dat hij samen met Mercer een conservatief nieuwskanaal wilde beginnen. Het is echter vooral Palantir dat Thiel in verband bracht met CA.
Zo komt het naar voren in het boek Mindf*ck van de voormalige CA-medewerker en latere klokkenluider Christopher Wylie. Volgens Wylie ontstonden de contacten tussen CA en Palantir op initiatief van een stagiaire die werkte bij Strategic Communications Laboratories (SCL) de onderneming waar CA uit voortkwam. Deze Sophie Schmidt is de dochter van de voormalig CEO van Google en vorig jaar Bilderberger, Eric Schmidt.
Wylie hoorde van zijn baas bij CA, Alexander Nix, dat Palantir toegang kreeg tot data over miljoenen Amerikaanse burgers. Minstens even interessant is dat Palantir-medewerker Alfredas Chmieliauskas in dienst trad bij CA om daar mee te werken aan de ontwikkeling van de app This Is Your Digital Life, een persoonlijkheidstest die er louter en alleen op gericht was data over Facebook-gebruikers te oogsten. Thiels Palantir ontkende aanvankelijk iedere connectie, maar gaf later toe dat Chmieliauskas voor CA werkte.
Rusland
Verder zijn er de Russische connecties die vanuit CA gelegd kunnen worden. Steve Bannon, de voormalige strateeg van Donald Trump, redacteur van de extreemrechtse website Breitbart, vermeend contact van de door Thiel gesubsidieerde Curtis Yarvin én medeoprichter van CA. Bannon toonde zijn respect voor de eerder genoemde Alexander Dugin, de Russische ultranationalist die veel invloed heeft binnen het Kremlin en op de Russische strijdkrachten.
Bannon en Dugin zijn het niet met elkaar eens wanneer het bijvoorbeeld over kapitalisme gaat, maar de verschillen tussen hen verdwijnen nagenoeg in het licht van de gemeenschappelijk hang naar het traditionalisme; het traditionalisme dat Curtis Yarvin evenmin vreemd is. Volgens The Nation hadden Bannon en Dugin in 2018 een geheime ontmoeting.
De door CA vergaarde informatie over Facebook-gebruikers ging volgens Christopher Wylie ook naar Rusland. CA-medewerker Alexander Kogan, die evenals Palantir-medewerker Alfredas Chmieliauskas bij de app betrokken was waarmee data van Facebook-gebruikers geoogst werd, werkte tegelijkertijd ook aan een met Russische geld gesubsidieerd onderzoek naar ‘Stress, health and psychological wellbeing in social networks.’ Kogan was in die tijd verbonden aan de Universiteit van Cambridge, maar ook aan die van Sint Petersburg.
Verder nam CA de Amerikaanse political consultant Sam Patten in dienst. Patten werkte op dat moment samen met de Rus Konstantin Kilimnik, een voormalige agent van de Russische inlichtingendienst GRU. Volgens Wylie hield Patten vol geen informatie van CA aan Kilimnik door te hebben gegeven. Maar Kilimnik kreeg sowieso informatie over verkiezingspeilingen in de VS, al was die afkomstig van Donald Trumps voormalige campagnechef Paul Manafort. Sam Patten en Konstantin Kilimnik werkten in Oekraïne voor Manafort, die zoals bekend in de VS tot een gevangenisstraf werd veroordeeld, onder andere vanwege illegale diensten aan de pro-Russische Oekraïense regering van Viktor Yanukovych
Facebook/Milner
Ook bij het voor de CA-manipulaties zo essentiële Facebook een Russische connectie te noteren. In 2009 investeerde de Russisch/Israëlische miljardair Yuri Milner vele miljoenen in Facebook, waar Peter Thiel toen al in de raad van commissarissen zat.
Na de onthulling van de Paradise Papers bleek dat dit vermogen een gecompliceerde route had afgelegd, maar in eerste aanleg afkomstig was van Gazprom, de energiemaatschappij in Rusland waar de Russische staat een meerderheidsbelang in heeft. In 2009 lagen de verhoudingen tussen de VS en Rusland weliswaar nog anders dan tegenwoordig, maar het kon niet uitblijven dat de investering van Gazprom in Facebook via Milner aandacht kreeg nadat de Russische manipulaties in de VS van 2016 aan het licht waren gekomen.
Yuri Milner investeerde overigens ook in Cadre, een onderneming die mede werd opgericht door Jared Kushner, de schoonzoon van Donald Trump die zoals we eerder zagen vorig jaar eveneens aanwezig was bij Bilderberg. Andere investeerders in Cadre naast Milner zijn Goldman Sachs, George Soros (vreemd gezien zijn aversie jegens Trump) en Peter Thiel.
De connectie met Russische belangen die Peter Thiel opliep via de contacten tussen Palantir, CA en Facebook verhoudt zich vreemd tot de traditionele Transatlantische oriëntatie van Bilderberg.
Persoonlijke titel
Kortom, tijdens de Bilderberg conferentie van vorig jaar associeerden ZKH Willem Alexander, premier Rutte en minister Kaag, zich met iemand wiens onderneming zich schuldig maakte aan mensenrechtenschendingen, rechtsextremisten financierde, vrijheid onverenigbaar acht met democratie, multicultureel beleid bekritiseerde en om wie bovendien een lichte zweem van wodka hangt.
De koning, de premier en de minister waren op persoonlijke titel bij Bilderberg, maar hoeveel verschil maakt dat eigenlijk? Is er geen probleem wanneer zij op persoonlijke titel geassocieerd raken met een antidemocratisch element?
Als zoiets voor zou zijn gevallen tijdens een andere bijeenkomst was Nederland waarschijnlijk te klein geweest, maar wanneer het zich bij Bilderberg afspeelt maakt geen journalist er een punt van – al geldt daarbij de vraag bij hoeveel Nederlandse journalisten er volledig besef leeft over de hierboven geschetste connecties.
De politiek wond zich er evenmin over op. Wellicht om dezelfde reden, al is het volgens een anonieme bron die goed bekend is in politiek Den Haag mogelijk dat aanwezigheid bij Bilderberg hier als de kers op de taart van een politieke carrière wordt beschouwd. Met ander woorden, volgens deze bron zijn er Kamerleden die terughoudend met kritiek op Bilderberg omdat ze stiekem hopen zelf eens uitgenodigd te worden. Dat Tweede Kamerlid namens Groen Links Kathalijne Buitenweg vorig jaar tot de participants van Bilderberg behoorde is een van de indicaties dat dit niet alleen voor rechtse politici hoeft te gelden.
In 2020 dus waarschijnlijk geen Bilderberg. Maar juist daardoor ontstaat ruimte om eens goed over deze traditie van conferenties na te denken.
Dit artikel is voor publicatie onder de aandacht gebracht van het Bilderberg media team, voorzien van het aanbod er een eventuele reactie in op te nemen. Daar zag men echter van af.
