Wie dezer dagen de moed heeft om een stap in een volks café te zetten, krijgt daar een onderhoud in het denken van de ‘gewone mens’. Er is geen nood meer aan enige vorm van redelijkheid, rationaliteit hoeft niet meer. Als de boeren een rechtvaardige prijs voor hun producten vragen, zingt de Vlaamse toog unisono: “dat geld hebben de asielzoekers al gekregen”. En dan klinkt het verder luidkeels: “er is voor de Belgen al geen werk, en nu krijgen zij – de asielzoekers- voorrang.” Vervolgens heeft iemand wel via Facebook een foto waarmee hij het gezelschap kan bewijzen dat de asielzoekers echt geen hulp nodig hebben, want “ze gooien het gewoon weg… en wij moeten diene nest dan nog opkuisen!”

Als de baas van het schoon verdiep al verkondigt dat hij zich eigenlijk niet betrokken voelt bij de drama’s op de Middellandse Zee, geeft hij impliciet het signaal dat aan de Vlaamse toog om het even wat mag gezegd worden. Als de bevoegde staatssecretaris er ook nog mag een schepje kolen op gooien door op Twitter zijn frustratie over de non-respons op zijn gul WTC-initiatief af te doen als “te knus in het park”, dan draai je de kraan van het meest platte, van elke rede gespeende toogpraat echt helemaal open. Solidariteit mag je rustig bespotten en beschimpen, zeker als het om solidariteit tussen gewone mensen gaat. Dag na dag kan je momenteel zien hoe Saramago’s tijdloze roman “Stad der blinden” zich voor je ogen afspeelt. De macht die alleen repressie en geweld kent.

Maar het feit dat de redeloosheid vandaag absoluut wordt, betekent nog niet dat het voordien zo veel beter was! Toevallig ligt het Maximiliaanpark in de Brusselse Noordwijk. Toevallig hebben wij vanuit Samenlevingsopbouw Brussel heel veel met die Noordwijk en ook met de problematiek van asielzoekers te maken (gehad). Alle asielzoekers dien(d)en immers bij de Dienst Vreemdelingenzaken langs te komen. Sinds de jaren ’90 van de vorige eeuw hebben wij al een aantal ‘golven’ asielzoekers zien voorbijkomen. Het scenario was altijd hetzelfde. Plots stonden de straten vol, plots meldden buurtbewoners dat zij vuile luiers in hun brievenbussen vonden, dat er in hun brievenbus geplast was… Reden genoeg om ‘iets’ te ondernemen. En de zeer sociale parochie van de Noordwijk zette de deuren van de pas gerenoveerde kerk wagenwijd open. Buurtbewoners staken een handje toe om asielzoekers over de middag een tas thee, koffie… soms soep aan te bieden. Toilet, en ook de douche van de pastoor stonden open. Gewone mensen staan echt niet de hele dag te zeiken aan de toog, ze kunnen ook iets ondernemen. En dus besloten de mensen die redenen hadden om te klagen van overlast via het bewonerscomté om de handen uit de mouwen te steken.

Zo schaarde Samenlevingsopbouw Brussel zich achter een spontaan initiatief. De bewoners van dit stukje Brussel zetten dag-in, dag-uit hun beste beentje voor: Julien en Marie-Thérèse, Tamara en Marie, Pierre en Mohamed, Hassan en nog eens Mohamed… Maar de opdracht van het opbouwwerk is niet het aanbieden van doekjes voor het bloeden, maar het zoeken naar structurele oplossingen. Samen met de mensen die de overlast aan den lijve ondervonden, samen met de buurtbewoners die spontaan de handen uit de mouwen staken, hebben wij geijverd voor structurele oplossingen. “In de nieuwe wereld” was de naam van een oud café in de wijk, dat ingehuurd werd en waar asielzoekers bijgestaan konden worden. 

Ondertussen zijn we alweer een tiental jaar later. Het onthaal is verhuisd. Opbouwwerkers zijn ook elders in Brussel aan de slag. In de schaduw van de WTC-torens is Solidariteit  met een hoofdletter een  heel evidente zaak. Ook rond het tentenkamp in het hartje van de Noordwijk, waar ooit de Sint-Rochuskerk stond, ontwikkelde zich een burgerinitiatief. Gewone mensen die spontaan initiatieven nemen en mensen op de dool opvangen. En precies dat hulp-verlenen moet nu zo nodig als een complot van extreem-links gedoodverfd worden? “Allei, Pei!”, zeggen ze in Brussel.

Aan de rand van dat Maximiliaanpark wist Gusta – een cafébazin die had gezwoegd en geploegd om niet door het leven verzwolgen te worden – ons ooit te confronteren met haar levensles: “de menselijkheid, daar draait het om in het leven.”

Welnu waar is die dan, Heren van de Macht, die menselijkheid?

Johan De Clus (Docent Arteveldehogschool, oud-medewerker Samenlevingsopbouw Brussel) 

Rohnny Buyens (Voorzitter Samenlevingsopbouw Brussel)

Daniël Alliët (oud-voorzitter Samenlevingsopbouw Brussel)