Beste vrienden,

Deze morgen bij het ontbijt bespraken wij mijn blog van gisteren over de waarde van meer bussen, nadat in thuisstad Leuven buurtbewoners hadden gemanifesteerd. Bussen zijn soms zo groot, dat sommige mensen intimidatie ervaren, vermoed ik. Ze zijn echter, net als treinen, zeker een deel van de oplossing van het vraagstuk van de reizende mens vandaag. Tijdens dit gesprek kwam bij mij de herinnering op over een aspect van de waarde van lange-afstandstreinen, een verhaal, een anekdote die ik graag met u deel.

Ken je de figuur die Aleksander Solsjenitzin heet? Hij was een groot geleerde in het domein van de deeltjesfysica, een Rus, en de naam klonk zo exotisch dat hij in mijn gehoor bleef plakken in de jaren zeventig, toen ik als tiener de nieuwsuitzendingen van de radio en de TV volgde. Deze Nobelprijswinnaar was ook een voorvechter van de mensenrechten in zijn land. Daarbij was hij zodanig voortvarend en doeltreffend, confronterend te werk gegaan, dat hij voor een aantal jaren achter de tralies verdween. Alexander werd naar Siberië verbannen. Daar bestonden toen nog de beruchte Goelags. De man schreef over die ervaringen de wereldwijde bestseller “De Goelag Archipel”.

Welnu, mede door zijn beroemdheid en genie, heeft de internationale gemeenschap toen danig druk gezet op de overheid van de Sovjetunie; en wel in die mate dat het Kremlin besloot dat het beter was de man vrij te laten. Solsjenitzin was natuurlijk heel gelukkig. Hij pakte zijn koffertje en besloot naar Moskou te reizen. Journalisten vonden hem al voor hij goed en wel op weg was. Toen zegde Alexander iets dat volgens mij van grote wijsheid getuigt, en dat iets duidelijk maakt over treinreizen en hun waarde voor de mens: “Eigenlijk wil ik nu niet op het vliegtuig stappen. Na ettelijke jaren in deze hel door te brengen, zal ik er baat bij hebben traag te reizen, om mijn geest te laten wennen aan de gedachte dat ik nu opnieuw de wereld van de vrijheid en het normale comfort mag binnen stappen. De reis met de Siberian Express is daarvoor het meest geschikt.”

Mooi verhaal, dacht ik. Het sluit trouwens aan bij een andere anekdote met diepgang die ik oppikte in kringen van lieden die de beroemde en alsmaar meer populaire grote Europese pelgrimstocht maakten: deze vanuit België of Nederland over Frankrijk naar Santiago de Compostela in Noord-Spanje. Ik ben bij die tocht betrokken omdat ze tot mijn verbeelding sprak en aan mijn voeten trok gedurende vele jaren en via een vriendin die in de kring van de Belgische Jezuïeten jarenlang de logistiek van de tocht in die regio die zij organiseren, heeft verzorgd.

Wel, ik vernam uit de mond van zo een mega-stapper dat hij bij het naderen van de zeer christelijke stad en de basiliek voor de pelgrims aldaar, na weken of maanden te stappen door de natuur, besloot een paar uur halt te houden. Hij ging op een boomstam zitten met zicht op het einddoel van zijn superlange reis. “Om het feit van de aankomst te laten doordringen in mijn bewustzijn” hoorde ik hem zeggen. In het Engels heet dit “to recollect oneself”. Jezelf verzamelen. Ook een mooie uitdrukking. In het Frans, “se recueillir”.

Tenslotte verwijst dit bericht van een landgenoot nog naar een diepere, meer oeroude bron. Ik las dat de oudste bewoners van het Australische eiland, onze tegenvoeters, die van ongelofelijke wijsheid zonder wetenschap getuigen, dat is bekend, een vergelijkbare praktijk huldigden. Die mensen, de Aboriginals, kenden geen voertuigen en ondernamen dus geregeld zeer lange marsen, te voet. Die mensen hadden toen de gewoonte kort voor de aankomst op de plek van bestemming, zich samen neer te zetten en een laatste rustmoment te houden, een dag te besteden aan bezinning. “Zo kan onze ziel, die achterop raakte tijdens het reizen, haar plaats in ons lichaam opnieuw innemen”, zo is hun uitleg!

(Bericht in eerste instantie geschreven en gedeeld met de Facebook groep “Nachttreinverhalen”; een van de bezielers is Louis De Jaeger. Bekend van het boek “Wij eten ons dood” en als stichter van de werkgroep die ijvert voor het opnieuw inleggen van nachttreinen naar Europese bestemmingen van bij ons.)

Illustratie

– Het station van Antwerpen met een hedendaagse trein.

– Portret van Alexander Solsjenitzin in wintertijd, met de Russische Chapka van onvervalst bont.