De komiekenconferentie van Rochefort en de komische imperatief
Nieuws, Samenleving, Cultuur, Frank Adam, Confidenties aan een ezelsoor, Klaas Verplancke - Frank Adam, Klaas Verplancke

De komiekenconferentie van Rochefort en de komische imperatief

Nog een verhaal uit de Belgische fabel van Frank Adam en Klaas Verplancke, in de reeks ‘Confidenties aan een ezelsoor’. Door een merkwaardig misverstand komt de éénorige ezel van auteur Frank Adam en illustrator Klaas Verplancke terecht in België, land van het absurde.

maandag 13 januari 2014 14:00
Spread the love

De rabbijn, de imam en de kardinaal konden er niet om lachen dat zij niet werden toegelaten tot de Belgische Komiekenconferentie van Rochefort.  Voor de ingang van de conferentiezaal gaven zij elk op hun manier uiting aan hun verontwaardiging.

Komiekenbond

‘Als vanouds,’ legde de imam uit, ‘zijn wij gedrieën erelid van de Belgische Komiekenbond.’

‘Meer als steun voor de Komiekenbond,’ voegde de rabbijn daar niet zonder enig gevoel van zelfverheffing aan toe, ‘dan dat wij zelf een beroep op de Komiekenbond deden voor steun.’

De kardinaal had zichtbaar moeite zijn collega’s niet in de rede te vallen en leek in zijn opwinding nu en dan ook zichzelf te onderbreken.  ‘De vele komiekentechnieken die wij door de jaren heen tijdens onze erediensten hanteerden om onze gelovigen te doen vergeten dat ze in niets anders dan het Niets konden geloven, lagen aan de basis van de kwaliteitsvolle komiekenhandboeken, dvd’s en festivals waar de komiekenbond op deze conferentie mee pronkt.’

‘Als dat zo is,’ vroeg de ezel, ‘waarom zou de Komiekenbond zich dan na al die jaren tegen u moeten keren?’

Tegen de humor

‘Omdat de Komiekenbond zich sinds enkele jaren tegen de humor keert.  De vele humoristische genres dienen plotseling in  regels, rankings en criteria te worden gevat.  Een vilein systeem van steekproeven, doorlichtingen en verklikkers moet waken over de kwaliteit van de aangesloten komieken. Een duister kluwen commissies en adviesraden, zelf bestaande uit al even duistere komieken, overwoekert de ooit zo transparante structuur.’ 

‘Houdt u rekening met de mogelijkheid,’ vroeg de ezel, ‘dat uw humor stoelt op een wereldbeeld dat thuishoort in een van de vorige eeuwen?  Dat u ongewild, door een neveneffect, soms mensen kwetst, minderheden beledigt, stereotiepen ondersteunt?’

Oerknal van de geest

De imam schudde meewarig het hoofd.   ‘Humor is een neveneffect.  Van een ons onbekende kracht, afkomstig uit een ons onbekende, zich telkens herhalende oerknal van de geest.  Wij weten dus zelf niet wat humor is.  Bedrijven haar als dusdanig niet.  En kunnen haar in onze erediensten enkel ondergaan, zoals wij in onze slaap worden overvallen door een goede of kwade droom.’

‘En hoe komt het,’ vroeg de kardinaal zich retorisch af, ‘dat diezelfde commissieleden-collega-komieken die ons hier vandaag de toegang tot de komiekenconferentie ontzeggen, nog steeds in het geniep aanzitten aan de dis van onze erediensten, om als gewetenloze eksters, niet alleen het blinkende zilveren bestek van onze humor maar ook onze fijnste komiekenrecepten te stelen?  Om die zelf in afgekookte vorm te misbruiken in hun shows?’

Ekster

‘Als buitenstaander is het moeilijk te oordelen in deze,’ zei de ezel.  ‘Maar is de komiek niet per definitie een ekster, een nar, een dissident?  Een gewetenloos geweten voor wie geen enkel eigendomsrecht, overtuiging of geloof heilig is?  Is dat wat u beschouwt als misbruik niet een ander woord voor geestelijke ongebondenheid?  En brengt niet juist de komiek, tijdens de vele dictaturen die de menselijke geschiedenis rijk is, telkens weer de moed op het verbod op humor te overtreden?’ 

Ministerie van de Lach

‘In het huidige België heeft de komiek zijn positie van nar en dissident ingeruild voor een topfunctie bij het Ministerie van de Lach. 

De Belgische komiek houdt de Belgen geen lachspiegel voor maar een billboardreclame voor Belgische apparatsjiks.  Hij verhuurt zijn plaats op het podium aan de hoogste bieder.  Hij laat zijn humor schijnen, laat aandacht en toneelspots weerkaatsen op de doorluchtigste prominent in de zaal.  De vedette, de zangeres, de sportmens, het model, de cartoonist, de journalist, de collegakomiek, de filosoof voor het volk, de cafétherapeut, de columniste… 

De komiek bespot de vele tronies van de macht maar fotoschopt tegelijk haar imago.  De rimpels en voren der valsheid, het exceem van de haat, de vetreservoirs van de hebzucht, de kalkoennekken vol opgekropte wrok en collegiale colère…  Alle voornoemde onvolkomenheden verdwijnen als sneeuw voor de zon wanneer de betrokken prominent, op een afgesproken grap van de komiek reageert met een afgesproken lach.

Komische imperatief

Aldus installeert de komiek in samenspraak met de macht een komische imperatief die iedereen die zich niet aan de lach onderwerpt, onder druk zet, vriendelijk bedreigt.  In dit soort dictatuur is lachen niet verboden maar verplicht.  Is de komiek geen verzetsheld maar een collaborateur.  Is humor geen medicijn maar een depressivum. Waar lachen oorsponkelijk diende ter ontspanning veroorzaakt het nu neerslachtigheid, stress en angst.  Zoals de druppel de steen uitholt, plet de Belgische komiek met elke grap uw hersens verder tot moes.  Zoals water laaft én verslaaft, meent de mens te genieten van wat hem vernietigt.  Zoals de orgie erg populair was tijdens de val van het Romeinse Rijk, de wals tijdens het fin de sciècle, is de lach symptoom en kwaal van het fin de l’humanité.’

 De schijngedaanten van humor

De ezel bekeek de publicatie die de kardinaal hem aanbood – Humor, religie zonder god – slechts zijdelings en vroeg of hij en zijn twee collega’s dan niets grappig vonden.  ‘Lachen jullie dan nooit, als was het maar om een gewone mop of grap?’

‘Wij zijn ook mensen,’ antwoordde de imam, ‘en dus soms vatbaar voor de schijngedaanten van humor.’ 

‘Als wij niét lachen om een mop of een grap,’ voegde de rabbijn daar zonder de minste blijk van ironie aan toe, ‘dan is dat omdat de mop of de grap in de weg zit.’

Natuurhumor

‘Ook,’ zei de kardinaal op de waarschuwende toon van iemand die een onwrikbaar besluit had genomen, ‘zien wij geen toekomst in natuurhumor: lachen met een blad dat valt van een boom, met een mol die struikelt over zijn hoop.’

Achterplat

De beschouwing op het achterplat ‘De komiek verheft humor onterecht tot god’ haalde de ezel over de streep de aangeboden publicatie alsnog aan te schaffen. 

Een overhaaste beslissing waar hij al gauw spijt van kreeg. 

Zijn aanvankelijke twijfels omtrent de geloofwaardigheid van de rabbijn de imam en de kardinaal, en hun vermeende lidmaatschap bij de komiekenbond bleken gegrond toen hij tijdens een pauze van de conferentie zijn aankoop van zijn plastic verpakking ontdeed en nieuwsgierig opensloeg. 

Zo te zien had hij voor een prijzige prijs geen boek gekocht maar een holle boekvormige doos, voorzien van het mechaniek dat ook bij muziek- en geurkaarten wordt gebezigd.  Alleen werd hij bij deze toepassing  niet vergast op een verjaardagsmelodie en een bedwelmend parfum.  Bij het omslaan van de cover en het titelblad weerklonk uit het boek een vochtig, onwelvoeglijk geluid en verspreidde er zich vervolgens een doordringende, kwalijke reuk.

Een krater in het gezicht

Toch had dit voorval de ezel meer over humor bijgebracht dan alle op deze komiekenconferentie aanwezige komieken samen.

Toen een aantal onder hen het incident met de holle doos opnam in hun humorpresentaties na de pauze en de ezel tijdens de reactie van het publiek werd geconfronteerd met de flikkerende tanden, gapende monden en onmenselijke keelgeluiden om hem heen, was het hem absoluut duidelijk: humor was niet grappig.  En bij elkeen wiens mond wou lachen sloeg het komieke  een krater in het gezicht en een gat door het hart.’

Info:

Belgische fabels (Confidenties aan een ezelsoor, Boek Vijf) van Frank Adam en Klaas Verplancke is uitgegeven door uitgeverij Vrijdag.  Frank Adam en cellist Lode Vercampt brengen de literaire performance Belgische fabels op donderdag 30 januari in Rataplan Borgerhout en op dinsdag 4 februari in OB Permeke Antwerpen.  Daar wordt ook de gelijknamige pop-up expo van Klaas Verplancke tentoongesteld. 

www.frankadam.be, www.klaas.be, www.uitgeverijvrijdag.be

[Quote: De Belgische komiek bespot de vele tronies van de macht maar fotoschopt tegelijk haar imago.’]

take down
the paywall
steun ons nu!