Fethullah Gülen (foto: Flickr creative commons / Diyar Design).
Opinie, Nieuws, Politiek, Turkije, Erdogan, Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij (AKP), Fetüllah Gülen -

De kemphanenstrijd tussen Erdogan en Gülen

De recente politieke crisis in Turkije doet denken aan de chaotische omstandigheden waarbinnen Turkse militairen vroeger de macht grepen, of een premier tot ontslag dwongen. Die tijden zijn gelukkig voorbij, maar de spanning is er niet minder om.

dinsdag 7 januari 2014 13:48
Spread the love

Het laat zich niet voorspellen waar de oorlog tussen premier Erdogan en de in de VS woonachtige imam Fethullah Gülen op uit zal draaien. Nu is echter al duidelijk dat de heren elkaar veel schade toebrengen. De modder waarmee ze elkaar bekogelen heeft een tamelijk hoog waarheidsgehalte.

Er wordt wellicht wat overdreven, maar omdat de een meer dan genoeg van de ander weet hoeven geen regelrechte leugens in stelling gebracht te worden. Een prettig bijverschijnsel is dat de kemphanen zo hun masker verliezen. Erdogans reputatie als bestrijder van corruptie ging hard onderuit, terwijl Gülens politieke agenda onmogelijk nog te ontkennen valt.  

Bayraktar

Op 25 december verving Erdogan tien ministers, waaronder de vier die in opspraak kwamen na een acht dagen daarvoor onthuld corruptieschandaal. Dat leidde tot protesten bij een van hen, de voormalig minister van stedelijke ontwikkeling Bayraktar.

Zijn beslissingen werden goedgekeurd door Erdogan en hij meende dat de premier daarom zelf maar ontslag moest nemen. Bayraktar verwoordde de gedachten van veel Turken…   

Spannende kerst in Turkije, want dezelfde dag lanceerde aanklager Muammer Akkas een tweede corruptieonderzoek. Met als argument dat hij informatie naar de media lekte, was Akkas nog geen 24 uur later van zijn taak ontheven.

Al-Qadi

Of ze het van Akkas hoorden of niet, ondertussen wisten de media dat dit nieuwe onderzoek nog lastiger voor Erdogan zou worden dan het eerste. Het richtte zich mede op de banden van zijn zoon, Bilal Erdogan, met Yasin al-Qadi.

Deze zakenman uit Saoedi Arabië werd eerder met al-Qaeda in verband gebracht. Leverde al-Qadi in de VS, de EU en bij de VN jarenlang het etiket terrorismeverdachte op, al werden de verdenkingen uiteindelijk ingetrokken, waardoor hij nu officieel buiten verdenking staat.

Volgens Emre Uslu, een columnist van Gülens krant Todays Zaman, verdenken westerse inlichtingendiensten al-Qadi nog altijd. Dat beweert Uslu niet zonder grond. Al-Qadi zou de eerste verdachte Saoedi niet zijn wiens blazoen om politieke redenen gezuiverd wordt in de VS.

De banden tussen de familie Erdogan en al-Qadi lagen vorig jaar overigens al op straat. Al-Qadi zat samen met de chef van Erdogans veiligheidsdienst in een auto.

Dat bleek toen de inzittenden gewond raakten bij een ongeluk met het voertuig. Bilal Erdogan verscheen in het ziekenhuis, naar verluidt om een dossier over het incident te voorkomen.

Syrië

Vervelend genoeg voor premier Erdogan wordt hij vaker in een zin genoemd met al-Qaeda. Dat krijg je, met stapels aanwijzingen dat zijn Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij (AKP) steun bood (of biedt) aan al-Nusra, het al-Qaeda van Syrië.

De berichtgeving is tegenstrijdig. Eerder schreef ik zelf dat Al-Nusra het stopzetten van steun door Ankara wil vergelden met aanslagen in Turkije. Volgens andere berichten gaan er echter nog altijd wapens vanuit Turkije naar Syrië.

Afgelopen week werd nabij de Syrische grens wederom een vrachtwagen met verdachte lading aangehouden. Onduidelijk wie de tip gaf, maar de politie wilde meer weten en ook de gendarme kwam een kijkje nemen.

Een aanklager zette de boel kracht bij. Via de plaatselijke gouverneur werd de lading echter tot staatsgeheim verklaard, waarmee verder onderzoek was uitgesloten. Het verdachte spul kon zo alsnog naar Syrië verdwijnen.

De krant Radikal publiceerde handgeschreven instructies van de betreffende gouverneur. Daarin kwam de vrachtwagen naar voren als eigendom van MIT, de nationale inlichtingendienst van Turkije. In tegenstelling tot andere staatsinstanties, die  verregaand zijn geïnfiltreerd door Gülens volgelingen, is MIT volledig loyaal aan Erdogan.

Staat Ankara nu wel of niet toe dat via Turks grondgebied wapens aan extremistische groepen in Syrië worden geleverd? Het is goed mogelijk dat de AKP daar alleen mee doorgaat om een vernietigende aanslag in de traditie van al-Qaeda te voorkomen.

Dergelijk gedonder kan Erdogan er nu zeker niet bij hebben. Een fundamentalistische geweldsgolf zou hem, mede gezien zijn wankele Syrië-beleid, absoluut aangerekend worden. Niet in de laatste plaats door Gülens media.

Er zijn meer lezingen. Zo valt op dat de in Syrië ontvoerde Turkse journalist Bünyamin Aygün kort na het incident met de vrachtwagen werd vrijgelaten. Dit leidde tot het gerucht dat Ankara met wapens voor zijn vrijlating betaalde.

Akyürek

Terug naar aanklager Akkas. Hoewel het verdacht is dat hij er plotseling van werd weggehaald, had zijn corruptieonderzoek sowieso weinig kans van slagen. De politie weigerde namelijk mee te werken.

Een paar maanden geleden had dat nog voor de hand gelegen gezien de invloed van de Gülenbeweging binnen de politie. Het is echter duidelijk dat Erdogan nu de vruchten plukt van de zuiveringsactie die hij lanceerde na de onthulling van het corruptieschandaal op 17 december. Mooie kunst dat hij de politie nog verder aanpakt.

Erdogan wist precies wie hij moest hebben bij de politie. Er stond een voor mij bekende naam bij: Ramazan Akyürek. 

Deze voormalige politiechef van de stad Trabzon noemde ik eerder omdat hij naliet de politie in Istanbul te informeren over tips die voorafgingen aan de moord op de Armeens-Turkse journalist Hrant Dink in 2007. Ook schreef ik dat Akyürek tot de Gülenbeweging wordt gerekend, bijvoorbeeld door een advocaat van de familie Dink.  

Voor de moord op Dink werd een jonge nationalist veroordeeld, maar daarmee kwam de volledige waarheid verre van aan het licht. De moordenaar handelde in opdracht van een politie-informant die door Gülens diender Akyürek werd gerund.

Eerder zei deze Erhan Tüncel al dat de organisatie achter de moord op Dink ‘groter is dan Ergenekon.’ Dat wil zeggen, groter dan de vermeende ultraseculiere samenzwering tegen de AKP en de Gülenbeweging in de jaren waarin alles nog koek en ei was tussen de premier en de imam.

Tüncel voegde hier verleden week aan toe dat Akyürek de moord op Dink van A tot Z bekokstoofde. Dat zei hij in de aanloop naar nieuwe hoorzittingen deze week rond de moord op Dink, een zaak die in handen is van de hierboven genoemde aanklager Muammer Akkas!  

Akkas heeft in deze zaak een nieuwe getuige opgeroepen: Sabri Uzun, de voormalige chef van de politie-inlichtingendienst. Onwaarschijnlijk dat Akkas het gelijk van Tüncel wil bewijzen, al blijft het interessant om te zien wat Uzun gaat vertellen.

Wanneer diens verklaring slecht valt bij Erdogans mediavrienden zou dat wel eens koren op hun molen kunnen zijn. Wie weet wordt Akkas ook nog van deze zaak verwijderd.

Sabah

De Erdogangezinde media blijven erbij dat het corruptieschandaal in essentie een samenzwering is tegen de premier. Met Israël, de VS en Gülen als booswichten.

De pro-Erdogankrant Sabah zegt te weten hoe twee van de vermeende samenzweerders contact onderhouden. Dit zou verlopen via Osman Hilmi Özdil, een schimmige figuur die genoemd wordt in een boek van Hanevi Avci.

Deze voormalige politiechef (en voormalige Gülenvolgeling) beschreef Özdil als de schakel tussen de Gülenbeweging en verschillende staatsinstanties. Saillant detail: Avci ging de gevangenis in op beschuldiging van Ergenekonlidmaatschap. Dit vonden de AKP-media destijds prachtig. Nu citeren zij Avci.

Özdil telefoneert volgens Sabah regelmatig met ene David Johnson, een medewerker van de Amerikaanse ambassade in Ankara. Over de inhoud van die gesprekken meldt Sabah niets, waardoor het vaag blijft. 

Sabah veronderstelt dat die Johnson iets met een Amerikaanse inlichtingendienst te maken heeft. De CIA, met andere woorden.

Stukje typische AKP-paranoïa? Vast staat dat er vaker verbanden zijn gelegd tussen de CIA en de Gülenbeweging. In nogal uiteenlopende kringen zelfs.

Eerder werd de link tussen Gülen en de CIA vooral benadrukt door ultraseculiere Turken. Bij de AKP hoorde je daar toen niemand over. Nu wel. De redenen voor die verandering laten zich raden, al wordt het daardoor niet minder leuk.

Mij benieuwen of Erdogans mediavrienden meer over de banden tussen Gülen en de CIA gaan onthullen. Ondertussen zal binnen de Gülenbeweging al worden nagedacht over een nieuwe mokerslag voor Erdogan, waardoor het geen twijfel lijdt dat we ook over hem nog veel zullen leren.

Het conflict tussen de imam en de premier maakt de Turkse politiek op deze manier meer transparant. Dat noem ik goed nieuws!     

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, uitgeverij EPO, Antwerpen)

take down
the paywall
steun ons nu!