Vier jaar geleden leerde heel Vlaanderen Erik De Bruyn kennen als de voorzitterskandidaat die Caroline Gennez, de gedoodverfde opvolger van Johan Vande Lanotte het vuur aan de schenen legde. De Bruyn haalde uiteindelijk 33,6 procent van de stemmen.

In een interview zei De Bruyn toen over de pogingen van gewezen socialistisch parlementslid Jef Sleeckx om een linkse concurrent voor de SP.A uit de grond te stampen: “Ik heb geen probleem met mensen die dat proberen, alleen zal ik er zelf nooit aan meedoen.”

Die ‘nooit’ slikt De Bruyn nu in. Na dertig jaar trouwe dienst stuurt hij zijn lidkaart terug. “De situatie is fundamenteel veranderd,” verklaart De Bruyn zijn koerswijziging. “We beleven de diepste politieke crisis ooit. Er is nu nood aan een radicale breuk met die hele corrupte politique politicienne. Wij maakten ook een kosten-batenanalyse van onze strijd binnen de SP.A. De kosten lopen steeds hoger op. De ongeloofwaardigheid en de arrogantie van de leiding straalt steeds meer op ons af. Dat wordt onhoudbaar,” aldus De Bruyn.

De voormalige kandidaatvoorzitter zegt ook bevreesd te zijn voor een langzame ontrafeling van SP.a Rood, de beweging die hij vijf jaar geleden mee oprichtte in de nasleep van de twist binnen de socialistische beweging over het Generatiepact. Frank Hosteaux die in 2006 dankzij de steun van SP.a Rood van op de 44ste plaats in de Antwerpse gemeenteraad werd verkozen, stapte eerder dit jaar al uit de SP.A-fractie.

Sinds 2008 hebben trouwens al meer dan 10.000 leden de partij verlaten. “De particratie, die alsmaar minder legitieme macht van de politieke partijen, zal nog vroeger verdampen dan België”, schreef David Van Reybrouck over de leegloop van de traditionele politieke partijen. In zijn opiniestuk dat één van de inspiratiebronnen was voor de beslissing van De Bruyn riep Van Reybrouck op om op zoek te gaan naar nieuwe “democratische vormen”.

De Bruyn voelt zich gesterkt door de vele reacties die hij kreeg na de bekendmaking van zijn vertrek bij SP.A. “Mijn mailbox stroomt constant vol. Ik kan het nauwelijks bijhouden. Het breekpunt is duidelijk bereikt.”

Verrast

Toch is niet iedereen binnen SP.A Rood even gelukkig met de beslissing. Vakbondsman Rudi Kennes (ABVV) die bij de verkiezingen van vorig jaar als kandidaat gesteund werd door SP.a Rood reageert ontgoocheld. “Ik vind het heel spijtig dat het zo moest lopen. Ik wist ook van niets, een donderslag bij heldere hemel. Ik zou ook wel eens willen weten wat de concrete aanleiding is”, zegt Kennes.

Al geeft ook Kennes toe dat het vertrek van De Bruyn niet helemaal onverwacht kwam. “Hij haalde ooit meer dan 30 procent bij de voorzittersverkiezingen en je kan er moeilijk naast kijken dat de partij daar niets mee gedaan heeft.”

Ook bij andere SP.A Rood-leden klinkt er gemor. Iemand wijst er op dat het in de Gentse SP.A-afdeling wel mogelijk is om je mening te zeggen. “Daar ben ik blij om”, zegt De Bruyn. “Maar (burgermeester, nvdr) Termont blijft wel op zijn Gents eiland zitten en daar hebben wij buiten Gent weinig aan. Als de situatie in Gent representatief was voor heel Vlaanderen was ik zeker gebleven.”

De Bruyn woont in Antwerpen en beet daar zijn tanden stuk op burgemeester Patrick Janssens. De koele, bijna obligate reactie bij de Antwerpse SP.A toont dat men daar niet echt rouwig is om zijn vertrek. Guy Lauwers, voorzitter van de Antwerpse SP.A: “Wij willen een brede partij zijn waar iedereen zich in thuis voelt. Dat wil natuurlijk ook zeggen dat je regelmatig compromissen moet sluiten, zeker ook omdat wij de afspraken binnen de coalitie willen naleven. Erik had het daar zeer moeilijk mee. Het zou spijtig zijn als ook andere SP.a Rood-leden vertrekken. Wij willen een partij zijn waar ook zij zich thuisvoelen.”

Geen partij

Nu Erik De Bruyn de deur achter zich dichttrekt bij SP.A wordt SP.a Rood omgevormd tot Rood!. “Voor alle duidelijkheid: Rood! is geen partij. Het is een politieke beweging die het vacuüm ter linkerzijde op een zinvolle manier wil invullen. We gaan de komende weken, maanden en jaren zoeken naar een project dat de toets van de kiezer kan doorstaan”, zegt De Bruyn.

“Ik gebruik niet graag die klassieke opdeling tussen links en rechts, maar in Antwerpen tonen we met Groen! dat er al een stroming is links van de SP.A. Patrick Janssens kan je immers bezwaarlijk een socialist noemen. Ik zou hem zelfs niet als progressief omschrijven”, reageert Freya Piryns van Groen! op de ambitie van Erik De Bruyn.

Piryns wijst er op dat Groen! in Antwerpen goed is voor 10 tot 12 procent van de stemmen. “Mij lijken alle conclusies rond lijstvorming, kartels of nieuwe politieke bewegingen dan ook zeer voorbarig. Laat ons eerst verder samenwerken rond concrete dossiers en dan zien we wel welke weg we samen kunnen bewandelen. Dat is ook altijd ons antwoord geweest op voorstellen om een kartel te vormen met SP.A. Natuurlijk is versnippering niet goed, maar een beetje diversiteit is ook niet slecht”, zegt Piryns.

Peter Mertens, de voorzitter van PVDA die andere gedoodverfde gesprekspartner van De Bruyn en co ziet wel mogelijkheden in een kartelformule. “Als de PVDA bij de gemeenteraadsverkiezingen evenveel haalt als bij de federale verkiezingen van vorig jaar hebben we in Antwerpen minstens één gemeenteraadszetel. Met Erik De Bruyn er bij kan dat meer worden. Maar laten we daar bij voorzichtig te werk gaan. Laten we die discussie niet met luide trompet voeren in de media en op Facebook. We moeten elkaar vinden rond concrete punten en voorstellen”, aldus Mertens.

Mertens waarschuwt ook voor een Jef Sleeckx-scenario. Die richtte na het Generatiepact het Comité voor een Andere Politiek (CAP) op, maar dat kon electoraal geen potten breken en zakte als een pudding in elkaar. “Erik De Bruyn verdient beter dan dat. Een nieuw debacle als CAP kan links missen als kiespijn. CAP stelde op het terrein jammer genoeg niets voor. Wij hebben jaren gewerkt om overal in Antwerpen afdelingen uit de grond te stampen. We hebben nu 1000 leden in Antwerpen. Dat mogen we niet zomaar te grabbel gooien”, aldus Mertens.

Niet te snel naar verkiezingen

Erik De Bruyn kent de historie van Jef Sleeckx en CAP. “Wij gaan niet en stoemelings naar de verkiezingen trekken. CAP heeft dat wel gedaan. Daar moet je heel zuinig mee zijn. Je mag dat alleen doen als je praktisch zeker bent van je slaagkansen. Als die kansen er niet zijn, doe ik het liever niet”, zegt De Bruyn.

De Bruyn ziet nog een verschil met Sleeckx. “Sleeckx heeft de SP.A verlaten zonder strijd te voeren voor een linkse stroming binnen de partij. Daardoor stond hij heel snel geïsoleerd. Wij hebben een heel ander traject afgelegd.”

Maakt De Bruyn dan wel een kans? Hij haalde toch niet voor niets een derde van de stemmen bij de voorzittersverkiezingen. Een insider van SP.A in Antwerpen relativeert dat wel. “Zelfs oud-burgemeester Bob Cools riep toen op om op De Bruyn te stemmen. Maar die zal nu niet oproepen om De Bruyn te volgen naar Rood!.”

Vakbondsman Rudi Kennes ziet wel potentieel. “Bij mijn militanten bij Opel waren er veel die het vertikten om op SP.A te stemmen. Alleen denk ik dat je om kans te maken wel minstens de passieve steun nodig hebt van de vakbond. Die is er niet als ik Rudy De Leeuw hoor”, aldus Kennes.