De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

De islam belangrijker dan de Franse Republiek? Uiteraard!  Over een geruchtmakende enquête (Deel 1)

De islam belangrijker dan de Franse Republiek? Uiteraard! Over een geruchtmakende enquête (Deel 1)

zaterdag 18 december 2021 08:03
Spread the love

Een onlangs gepubliceerde enquête over godsdienst in de Franse lycea maakte alarmistische reacties los in de media. Veel leerlingen vinden bijvoorbeeld de islam belangrijker dan de wetten van de Republiek! Om het wat preciezer te zeggen: “65% van de moslimleerlingen in de Franse lycea verklaren dat ze achter de volgende uitspraak staan: ‘De normen en regels uitgevaardigd door uw religie zijn belangrijker dan de wetten van de Republiek.’”

 

Is dat zo ongewoon of raar of erg? Godsdienst en staat lijken mij nogal verschillend van aard en niveau. Ik verwacht van de staat dat die een kader schept voor het samenleven en dat doet door wetten, regels en voorzieningen te creëren. Maar voor ethiek wend ik mij niet tot de staat (de meeste staten hebben trouwens zelf lacunes qua ethiek, en duidelijk criminele dimensies, als ze al niet gewoon criminele organisaties zijn). De zin van het leven is het terrein van de godsdienst, of ruimer gezegd, van de levensbeschouwing, die daarmee een hoger niveau inneemt dan de staat. De staat is een infrastructuur, de levensbeschouwing is wat het leven daarin vult.

 

Staten hebben al gauw de neiging om hun plaats niet te kennen en zich met de zin van het leven te bemoeien. “Dulcis et decorum est pro patria mori”, het is zoet en mooi voor het vaderland te sterven, zei een dichter van de akelige, imperialistische Romeinse staat ooit, en ik corrigeer meteen: dulcis et decorum est sine patria mori! Zonder vaderland, meneer de dichter! Mijn vaderland is de hele wereld. (Nee dat is niet woke, dat is jaren ’60.)

 

Terug naar de enquête van de Franse staat (ook met een berucht imperialistisch verleden, gecorrigeerd door de werkelijkheid: de Franse troepen keren terug uit Mali, een Afghanistan à la française; hoewel een aantal soldaten niet terugkeren, die zijn een zoete dood gestorven voor het Franse neokolonialisme). Wat de enquêteurs eigenlijk willen weten is: als er een conflict is tussen de wetten of regels van de staat en die van de godsdienst, waarvoor kiest de leerling dan?

 

Strategieën bij normconflicten

 

Conflicten tussen de onderscheiden regelsystemen van de staat en die van de levensbeschouwing zijn een rijke bron van reflectie. Hier kom je zowel bij de platvloerse criminaliteit terecht als bij hooggestemde burgerlijke ongehoorzaamheid, die onbillijk geachte wetten en regels van de staat wil zien verdwijnen. (Ik denk even aan dokter Willy Peers en zijn gevangenschap en hoe zijn engagement voor zijn levensbeschouwing er mee toe geleid heeft dat de Belgische staat een andere abortuswetgeving heeft ingevoerd.)

 

De staat zelf is zich ook wel bewust van mogelijke conflicten tussen zijn regels en de levensbeschouwing van de burger, en probeert die soms te ontmijnen. Toen er in België nog verplichte legerdienst bestond, voorzag de staat “burgerdienst” voor personen die op levensbeschouwelijke gronden het doden van mensen niet aanvaardbaar vonden. Dat was voor de staat ook interessanter dan lastposten met ondermijnende ideologieën in het leger zelf binnen te halen.

 

De problematiek is dus ruimer dan de vraag: hoe kan de staat de burger doen plooien? Zij omvat ook de vraag: hoeveel begrip kan de staat opbrengen voor de opvattingen van burgers die ingaan tegen de dominante visies op allerlei terreinen?

 

In plaats van precieze vragen te stellen over concrete conflictpunten informeren de enquêteurs vaagweg naar wat belangrijker is: de godsdienst of de regels van de staat? Voor dokter Peers was zijn levensbeschouwing belangrijker dan de wetten van de staat, gelukkig maar! Doordat de enquêteurs niet naar concrete conflictpunten vragen, blijven ook de strategieën voor conflictvermijding of het aangaan van het conflict buiten het gezichtsveld.

 

Een oude, levensbelangrijke strategie is bijvoorbeeld “laat je niet pakken!” Negeer of overtreed de regels van de staat, maar ongemerkt, gecamoufleerd. Een andere is omzeiling: als onverdoofd slachten niet kan, kijk dan of je halal of kosher vlees via een omweg (het buitenland b.v.) toch op tafel krijgt. Daartegenover heb je natuurlijk ook de directe confrontatie, met alle gevolgen van dien. (Die jongen van 11 in Grenoble die op 18 oktober ’21 tijdens een herdenking van Samuel Paty luid riep “Allahoe akbar!”. Maar zo is de veelgeprezen vrijheid van meningsuiting in Frankrijk niet bedoeld, die jongen moest naar de brainwashing.)

 

Als ikzelf op de vraag van de enquêteurs had moeten antwoorden, zou ik zeker stellen dat ik mijn levensbeschouwing/(on)godsdienstige overtuiging/filosofie belangrijker vind dan de regels van de staat. Dat betekent niet automatisch dat ik de wet zou overtreden, want ik zou de verschillende manieren om met een normenconflict om te gaan per geval bekijken. Die enquête suggereert dat ze meer weet dan ze te weten kwam. Die enquête is gewoon een beetje dom.

 

https://www.ifop.com/publication/les-lyceens-le-droit-a-la-critique-des-religions-et-les-formes-de-contestations-de-la-laicite-a-lecole/

 

https://francais.rt.com/france/93518-65-lyceens-musulmans-estimeraient-islam-plus-important-que-lois-republique

 

 

 

 

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!