“Wij zijn het eens met het standpunt van de werknemers.” (vertegenwoordiger Verenigde Staten)

De kwestie van het huispersoneel – het gaat om enkele honderden miljoenen mensen – is zo belangrijk dat de Internationale Arbeidsorganisatie er dit jaar een speciale commissie voor heeft opgericht. Die vergaderde de voorbije weken in Genève. Een cruciale discussie is of er een meer dwingende conventie komt over huishoudelijk werk, aangevuld met een aanbeveling… of enkel maar een aanbeveling.

Twee kampen hebben een duidelijk standpunt. De werkgevers zijn tegen een conventie, de werknemers zijn voor. De bal ligt dus in het kamp van de regeringen.

Bijna staande ovatie voor Verenigde Staten

Nogal wat grote landen, landen als India, China en Indonesië, zijn niet te vinden voor het meer wettelijke karakter van een conventie.

Er zijn er ook andere. Brazilië was van in het begin zowat de sterkste voorstander van een conventie én een aanbeveling. En de Verenigde Staten verrasten de zaal met hetzelfde standpunt.

Sterker nog, voor de VS moest die conventie zich ook uitspreken over mensen zonder papieren en kinderen. Een hele ommekeer, zeker voor wie beseft dat het om miljoenen Mexicanen en andere Latijns-Amerikanen in de VS gaat.

De VS-vertegenwoordiger krijgt er, heel ongebruikelijk, bijna een staande ovatie voor. “Nooit gezien,” reageert Pia Stalpaert van ACV Voeding en Diensten. De sfeer zit nu duidelijk goed aan de kant van de werknemers.

Wanneer de werkgeversgroep zich tegen een conventie kant, laat een vrouw uit Singapore – de vertegenwoordigster van de werknemersgroep – zich duidelijk horen: “Wij zijn niet te vinden voor alleen maar een aanbeveling; Het moet een bindende conventie worden.”

Dan reageert de VS: “Wij zijn het eens met de werknemers.” Australië steunt daarin meteen de VS en de werknemers. Ook Argentinië, Brazilië en Noorwegen spreken zich in dezelfde zin uit. De werkgevers trekken hun amendement in.

India bekent kleur

Een amendement van India gooit roet in het eten. Het wil niet weten van een conventie. De werkgeversgroep is het daar meteen mee eens.

Opnieuw komt de VS tussen, en neemt de tegenstanders op de korrel: “Er is toch niemand die zich verzet tegen een conventie over kinder- of dwangarbeid. Nochtans spelen die fenomenen zich ook af in de informele economie.”

Daarmee ondergraaft de VS hun argument dat je dit niet moet regelen in een conventie omdat al dat huiselijk werk achter de gevels van zovele huizen onofficieel gebeurt en dus niet te controleren zou zijn.

Meer en meer roert ook Brazilië zich, altijd in het voordeel van een conventie. Net zo Chili en de Dominicaanse Republiek.Bangladesh, een land met veel huispersoneel, schaart zich achter India:

“Laten we toch kijken naar de economische omstandigheden waarin landen verkeren. Dan moeten we beseffen dat een conventie tot meer werkloosheid kan leiden. En dus is het beter om ons te beperken tot een aanbeveling, zoals India voorstelt.”

“We moeten deze onzichtbare werknemers juist zichtbaar maken door hen hun rechten toe te kennen.” (vertegenwoordigster Argentinië)

Tijd voor Zuid-Afrika om te reageren: “Maar wij zijn ook ontwikkelingslanden. De Afrikaanse groep is niettemin gewonnen voor zowel een conventie als een aanbeveling.”

“Akkoord,” beklemtoont Argentinië, “wij zijn tegen het amendement van India want deze onzichtbare werknemers moeten juist zichtbaar worden gemaakt door hen hun rechten toe te kennen in zo’n conventie.”

Van zulke debatten en stemmingen kan je in onze parlementen enkel maar dromen, jammer is dat. Al even jammer, België noch een ander land van de Europese Unie, laat zich horen in deze discussie.

Noorwegen doet dat wel: “Wij steunen het standpunt van de VS, Australië en anderen, maar willen vooral beklemtonen dat het echt wel mogelijk is om dergelijke regelgeving te controleren, ook in privéwoningen.”

De werknemersvertegenwoordigster concludeert: “De meeste landen zijn voor een conventie, of ze erkennen impliciet het belang daarvan. En de praktijk in sommige landen wijst uit dat controle geen probleem mag opleveren.”

Een stemming op het scherp van de snee

Nog even proberen de werkgevers: “We weten niet of een conventie positieve gevolgen zal hebben voor het huispersoneel. Is dat niet overtuigend genoeg om er geen te maken?”
Niet echt.

Bij de werkgevers zien ze nu de bui hangen. Ze sturen aan op een onmiddellijke stemming over het amendement van India.
Brazilië vraagt daarop een uitstel van een kwartier. Het wil even tijd winnen om al wie voor een conventie is te kunnen mobiliseren.
De werkgeversgroep weigert kordaat. Ze eist een onmiddellijke stemming.

De spanning in de zaal is nu om te snijden. De kwaadheid van de werkgevers richt zich op de voorzitter van de commissie die eerst aarzelt, en dan een stemming voorstelt over het pauzevoorstel van Brazilië. Dat is zoveel als olie op het vuur gieten voor de werkgevers, want zulke stemming duurt makkelijk drie kwartier.

Vooral Bart Verstraeten van Wereldsolidariteit maakt al volop gebruik van het oponthoud om bij diverse landen de zaak van de werknemers te gaan bepleiten. Ik zie hem onder andere opduiken bij de vertegenwoordigers van China en van enkele Afrikaanse landen.

Intussen is de sfeer bijna bits geworden. Sommige werkgevers pikken het uitstel niet, ze zien steeds meer stemmers opdagen. Enkele werkgevers staan zelfs recht en maken aanstalten om te vertrekken. Uiteindelijk gaan ze opnieuw zitten, op vraag van hun vertegenwoordigers.

Werknemers winnen hun zaak

Pas veel later, na een effectieve pauze van veel langer dan een uur, is het tijd voor de echte stemming. En wat de werkgevers vreesden, en de werknemers hoopten, gebeurt. Het amendement van India wordt weggestemd, de commissie is dus van oordeel dat er een heuse IAO-conventie over het huispersoneel moet komen. Een spontaan applaus is te horen… ongehoord in de Internationale Arbeidsorganisatie.

Even later praat ik met Jeanne Devos van de Indiase Beweging van Huispersoneel en met Pia Stalpaert van ACV Voeding en Diensten. Ze maken allebei deel uit van de ACV-delegatie en zijn om ter meest opgetogen over dit resultaat.

‘s Avonds is Gilbert De Swert, oude ACV-rot, nuchterder. “Hoe hebben de werkgevers gestemd?” vraagt hij. Tegen, zo luidt het antwoord. “Dan vrees ik dat deze conventie niet zo veel zal teweegbrengen. Althans, zo leert toch de geschiedenis van de IAO. De vooruitgang komt er vrijwel altijd van een moeizaam opgebouwde consensus, met werknemers, regeringen én werkgevers allemaal samen.”

En wat denkt Jan Denys van Randstad die in de Belgische werkgeversgroep zit?  “Zelf zou ik voor de conventie hebben gestemd. Maar ik leg me neer bij de democratische meerderheid van mijn groep. Die is tegen, en dus stem ik ook tegen.”

Het lobbywerk achter de schermen

“Iedereen gaat er maar van uit dat al die landen hun standpunt goed hebben voorbereid. Wel, dat is echt niet het geval.”

Heel verhelderend is het gesprek met Bart Verstraeten van Wereldsolidariteit.

“De werkgevers hebben een strategische fout gemaakt door een stemming te willen forceren, terwijl de werknemers en de meeste regeringen het daar niet mee eens waren. Maar dit is slechts een tussenstap. De echte uitwerking van de nieuwe conventie en de definitieve stemming daarover is pas voor volgend jaar.”

Ik ben vooral benieuwd of hij kan wegen op deze stemming, of het wel zin heeft om al die landenvertegenwoordigers aan te spreken.

“Het lijkt alsof vele landen deze commissie ernstig hebben voorbereid. Wel, dat is niet zo. Neem Niger; dat land was nooit aanwezig in deze commissie. Dan moet je zo’n land allereerst proberen naar hier te krijgen. Tsjaad, daar is de reactie gewoon hallucinant. Ze vragen aan mij hoe ik zou stemmen.

Denk dus niet dat als Zuid-Afrika voor de conventie pleit namens de Afrikaanse groep, alle Afrikaanse landen effectief op dezelfde lijn zitten. Senegal bijvoorbeeld zei me ‘we moeten nog een beetje nadenken over ons standpunt.’ Hen overtuigen van uw standpunt is dus echt wel zinvol.”

China zal toch wel niet onvoorbereid zijn, merk ik op.

“Neen, China is net heel goed voorbereid, en was voor een aanbeveling. Ik ben dan gaan praten met de Chinese vakbondsvertegenwoordiger, en kon hem overtuigen van de noodzaak van een conventie. Toen trokken we naar de regeringsdelegatie. Een knipoog van de vakbondsman was voor mij het teken om mijn verhaal te doen. En de delegatieleider veranderde zijn houding toen hij merkte dat velen gewonnen waren voor een conventie.”

“Chili en Peru, die hebben wel een standpunt maar weten niet hoe de stemprocedure verloopt. Dus begin ik dat uit te leggen, en binnen de kortste keren staan er nog een heleboel andere landen rond mij om uitleg te krijgen. Het is echt wel van onschatbare waarde voor ons om wel vijfendertig landenvertegenwoordigers oog in oog te kunnen aanspreken.”

En zo’n open stemming heeft nog een voordeel. Groot-Brittannië, Nederland, Spanje, het zijn allemaal landen die niet gewonnen waren voor een conventie. Maar geen een heeft het voorstel voor een conventie publiek durven wegstemmen.

Hoe moet het verder?

Woensdag is de plenaire vergadering van de Internationale Arbeidsorganisatie haar commissie over het huispersoneel gevolgd. Zij is dus ook gewonnen voor het uitwerken van zowel een nieuwe conventie over het huispersoneel als een bijbehorende aanbeveling. Dat werk ligt nu op plank van de IAO.

En wanneer de Internationale Arbeidsorganisatie volgend jaar einde mei opnieuw samenkomt en, zoals elk jaar, drie weken lang het grootste mondiale ‘parlement’ vormt om de wereld van de arbeid te regelen, zal het definitief moeten beslissen of die nieuwe conventie er al dan niet komt. Dan beslist de wereld of al die vrouwen en meisjes die al dat werk opknappen in de huizen van de rijkeren, echt dezelfde rechten hebben als andere werknemers.
Afspraak dus volgend jaar.