Sfeerschets

De verhouding tussen Turkije en de EU is op dit moment op zijn minst gespannen te noemen. Er gebeurde dit weekend in Europa en erbuiten weer heel wat dat verband houdt met Turkije. Een overzicht:

• Turkse staatsburgers die buiten Turkije wonen kunnen sinds voorbije donderdag (en tot 19 juni) hun stem uitbrengen voor de verkiezingen van 24 juni [i]. President Erdo?an riep hen op ook van dat recht gebruik te maken én op hem te stemmen [ii];
• Oostenrijk kondigde aan dat het zeven moskeeën sluit en de betrokken imams, mét hun familieleden, zal uitwijzen [iii];
• President Erdo?an noemt dit “een nieuwe kruistocht” en dreigt met vergelding tegen Oostenrijk [iv];
• In Duitsland reed een busje in op enkele Turkse moskeegangers. Meerdere mensen raakten gewond [v];
• De Turkse Centrale Bank heeft de rente opnieuw verhoogd om de daling van de lira te stoppen [vi]. Desondanks blijven beleggers vluchten uit Turkije [vii];
• Turkije heeft het dreigement om zijn migrantendeal met Griekenland op te schorten nu ook uitgevoerd nadat de acht gevluchte Turkse militairen werden vrijgelaten [viii]; [ix];
• President Erdo?an dreigt ermee Irak aan te vallen als de Iraakse regering blijft weigeren de daar aanwezige Koerdische militanten uit te wijzen [x];
• … .

De situatie in Turkije is dus op zijn minst woelig te noemen. Zo leven de Turken toe naar de verkiezingen, die ondertussen tot exact twee weken genaderd zijn. De sfeer is gespannen, de inzet enorm: wie zal als eerste de touwtjes in handen krijgen van de vernieuwde presidentsfunctie, die er een pak macht bij krijgt? En zal de nieuwe president kunnen regeren met of zonder parlementaire meerderheid?

Politieke achtergrond

De situatie in Turkije is weliswaar complex, maar toch minder ingewikkeld dan men op het eerste gezicht zou denken. Er zijn zes kandidaten die de presidentsverkiezingen onder elkaar betwisten [xi]. In de aanloop naar de parlementsverkiezingen zijn er dan weer allianties van verschillende partijen gevormd. Daardoor staan nu in eerste instantie twee grote blokken tegenover elkaar, die elk één presidentskandidaat steunen.

Partijen die niet tot een van die blokken zijn toegetreden proberen het alleen, wat niet evident zal zijn, of gaven al bij voorbaat op, zoals de Partij Onafhankelijk Turkije (BTP of Ba??ms?z Türkiye Partisi). Deze heeft zich kortgeleden teruggetrokken uit de verkiezingen [xii]. Er doen in totaal nu nog tien partijen mee aan de parlementsverkiezingen [xiii]. Zeven onder hen hebben zich bij een alliantie aangesloten.

Enerzijds is er de al langer bestaande samenwerking tussen vier oppositiepartijen, die gevormd werd met de bedoeling iets meer impact te hebben – de oppositie vindt immers dat ze monddood gemaakt wordt door het beleid dat de AKP voert. De partijen in deze alliantie zijn de kemalistische Republikeinse Volkspartij CHP (Cumhuriyet Halk Partisi), de nieuwe nationalistische partij IYI (‘Goed’), de islamitische Gelukspartij (Saadet Partisi) en de centrum-rechtse Democratische Partij (Demokrat Partisi) [xiv]. Hun presidentskandidaat is Muharrem Ince van de CHP. Hij werd kortgeleden nog door president Erdo?an aangeklaagd voor ‘beledigen van het staatshoofd’.

Daar tegenover staat de alliantie van president Erdo?an’s AKP met de BBP (Büyük Birlik Partisi of Grote Eenheidspartij) en de extreem-rechtse nationalistische oppositiepartij MHP (Milliyetçi Hareket Partisi; Partij van de Nationalistische Beweging of Nationalistische Actiepartij). Volgens de Turkse radio- en tv-zender TRT (Türk Radyo ve Televizyon) zouden de AKP en de MHP na de verkiezingen misschien zelfs kunnen samensmelten [xv]. Beide partijen hebben immers al eerder samengewerkt op cruciale momenten.

De Koerdische stemmen zouden dit keer weleens doorslaggevend kunnen zijn, zo stelt TRT nog [xvi]. In de regel gaan die ofwel naar Erdo?an’s AKP, ofwel naar de Democratische Volkspartij HDP (Halklar?n Demokratik Partisi). De HDP werkt samen met de Koerdische Democratische Regiopartij DBP (Demokratik Bölgeler Partisi).

Een bonte verzameling van partijen die in haast onontwarbare kluwens verwikkeld zijn staat dus aan de start voor de laatste rechte lijn naar deze nu al historisch belangrijke verkiezingen. Vanaf komende donderdag 14 juni breng ik hier verslag uit van de gebeurtenissen ter plaatse.

[i] https://www.turks.nl/turkije/politiek-turkije/stemmen-voor-turkse-verkiezingen-begonnen
[ii] https://www.knack.be/nieuws/wereld/erdogan-roept-turken-in-europa-op-massaal-op-hem-te-stemmen/article-normal-1149149.html
[iii] https://nieuws.vtm.be/buitenland/oostenrijk-sluit-moskeeen-erdogan-belooft-vergelding
[iv] https://m.hln.be/nieuws/buitenland/oostenrijk-sluit-zeven-moskeeen-een-nieuwe-kruistocht-zegt-erdogan~a64f3542/
[v] https://www.turks.nl/nieuws/buitenland/busje-rijdt-in-op-turkse-moskeegangers-veel-gewonden
[vi] https://www.nu.nl/economie/5302766/turkse-centrale-bank-verhoogt-rente-opnieuw-daling-lira-stoppen.html
[vii] https://www.tijd.be/markten-live/nieuws/algemeen/beleggers-vluchten-uit-turkije/10014723.html
[viii] https://www.nu.nl/buitenland/5302889/turkije-bevriest-migrantendeal-met-griekenland.html
[ix] https://www.trtworld.com/turkey/turkey-suspends-readmission-deal-with-greece-cavusoglu-18063
[x] https://www.nu.nl/buitenland/5303537/turkije-dreigt-irak-vallen-als-koerdische-milities-in-noord-irak-blijven.html
[xi] https://www.trtworld.com/turkey/six-candidates-approved-to-contest-turkey-s-presidential-election-17350
[xii] https://www.turks.nl/turkije/politiek-turkije/politieke-partij-trekt-zich-terug-uit-de-parlementsverkiezingen
[xiii] https://www.trtworld.com/turkey/political-parties-contesting-turkey-s-june-24-elections-17795
[xiv] https://www.trouw.nl/home/oppositiepartijen-turkije-vormen-alliantie-voor-presidentsverkiezingen~ac169b8d/
[xv] https://www.trtworld.com/magazine/a-merger-between-turkey-s-ak-party-and-nationalist-mhp-on-cards-17520
[xvi] https://www.trtworld.com/turkey/are-kurdish-votes-a-determinant-of-june-24-elections–17269?utm_source=google&utm_medium=CPC&utm_campaign=AOS%20-%20Turkey%20Elections%20Prim%20%23DE&utm_term=Turkey%20Elections&utm_content=Are%20Kurdish%20votes%20a%20determinant%20of%20June%2024%20elections%3F&gclid=EAIaIQobChMIx7SlvNe32wIVhkAbCh35egE0EAMYAiAAEgJBa_D_BwE