Bron: Wikimedia Commons
Opinie, Europa, Afrika, Samenleving, Politiek -

De Hirak in zes vragen

Het is nu bijna 2 jaar geleden dat Mohsin Fikri de dood vond in de persen van een vuilkar in Al Hoceima, een tragische gebeurtenis die de start was van een massale opstand in de Marokkaanse Rif, de Hirak. Een opstand die de Marokkaanse overheid beantwoordde met brutale repressie. Toch is de Hirak niet afgelopen, verre van zelfs. Dat bleek op de voorstelling van het boek 'Opstand in de Rif' op 17 september in de Roma. Een zoektocht naar andere vormen van vreedzame strijd is volop aan de gang. Een stand van zaken van de Hirak in zes vragen.

dinsdag 25 september 2018 15:25
Spread the love

Het is nu bijna twee jaar geleden dat Mohsin Fikri de dood vond in de persen van een vuilkar in Al Hoceima, een tragische gebeurtenis die de start was van een massale opstand in de Marokkaanse Rif, de Hirak. Een opstand die de makhzan, de Marokkaanse overheid, beantwoordde met brutale repressie. Hirakleider Nasser Zefzavi zit intussen een gevangenisstraf van 20 jaar uit. Hij is een van de 300 veroordeelden. Een duizendtal activisten wacht nog op een proces.

Toch is de Hirak niet afgelopen, verre van zelfs. Dat bleek op de voorstelling van het boek “Opstand in de Rif”, vorige maandag 17 september in de Roma. Er is een adempauze en de mensen uit de diaspora zijn duidelijk voorzichtiger geworden. Maar een zoektocht naar andere vormen van vreedzame strijd is volop aan de gang. En het belangrijkste is dat de intimidatie niet meer werkt. Een stand van zaken van de Hirak in zes vragen.

Streeft het verzet naar de onafhankelijkheid van de Rif?

De Hirak is geen separatistische beweging, heeft Nasser Zefzavi al meer dan een keer onderstreept. Voor de Hirak zijn vrijheid en waardigheid essentieel. De hoofdeisen van de beweging betreffen jobs, onderwijs en gezondheidszorg. Men wil bedrijven, een universiteit en hospitalen in de Rif. Abdelkrim El Khattabi, de leider van de Riffijnse republiek in de jaren twintig van vorige eeuw, is en blijft een inspiratiebron, getuige de portretten die we zien in de optochten van het verzet.

Waarom horen of lezen we zo weinig over de Hirak?

De Hirak krijgt duidelijk meer aandacht in Nederland dan in Vlaanderen. In Vlaanderen kampen we met een structureel probleem wat diversiteit in de media betreft, zei Asma Ould Aissa, die het hoofdstuk over de media voor haar rekening nam. Terwijl je in Nederland een uitgebreide berichtgeving over de Hirak kan vinden en er ook regelmatig opiniestukken verschijnen, geraken in Vlaanderen het protest en ook andere thema’s niet op de zenders of in de kranten. Van de Brusselse betoging die anderhalf jaar geleden 20.000 deelnemers aantrok, vond je geen spoor op de VRT. Asma Ould Aissa vindt dat de openbare omroep hier in zijn taak tekortschiet. Als je met openbare middelen werkt, moet je dit nieuws oppikken. Ook mensen van Marokkaanse afkomst maken deel uit van de samenleving.

In Nederland is de solidariteit groter omdat activisten meer bruggen hebben gebouwd, ook met de media en het onderwijs, zei mede-auteur Habib el Kaddouri. Het Nederlandse parlement heeft zelfs moties gestemd om de minister standpunten te laten innemen, wat aanleiding gaf tot een diplomatieke crisis met Marokko. Toch wordt ook in Nederland de informatie gefilterd en blijken journalisten van Marokkaanse origine meesters in het omzeilen van de Hirak. Zien we hier de lange arm van Rabat? Een opmerking die de zaal op instemming onthaalde. Conclusie van dit onderdeel: als je iets wilt weten over de situatie in de Rif, kun je maar beter Nederlandse media raadplegen.

Welke rol spelen de sociale media in de Hirak?

De eerste betogingen in de Rif vielen toevallig samen met de introductie van het livestreamen op Facebook. Een feature die gretig werd opgepikt door de Hirakbeweging. Zo probeerde een cordon betogers live de arrestatie van Nasser Zefzavi te verhinderen. Dit is historisch, zei Miriyam Aouragh, die voor het boek een hoofdstuk schreef over de slogans van de Hirak. Maar ook gevaarlijk, nu likes of commentaar op Facebook een reden tot arrestatie of veroordeling blijken te zijn. Dit verklaart de stap terug op sociale media.

Waar zijn de witte Belgen wanneer het over de Hirak gaat?

Vroeg een toeschouwer van Marokkaanse afkomst. Die zitten in de zaal, was het gevatte antwoord van Habib el Kaddouri. En inderdaad, zowat de helft van het publiek (waaronder de auteur van dit artikel) kon je als wit bestempelen. Er is wel degelijk solidariteit van witte mensen, zei Btisam Akarkach, die het boek redigeerde. Kamerleden van Groen hebben geprobeerd om de Hirak op de agenda te zetten, maar de muren zijn hier hoger dan in Nederland. Een vraag in het verlengde hiervan was: “Waar waren de politici sinds 2016?” Wouter Van Besien voelde zich aangesproken maar kreeg geen forum om te reageren.

Is een boycot het juiste antwoord op de repressie?

Er gaan nu minder Marokkanen uit de diaspora naar Marokko, iets wat je zou kunnen interpreteren als een vorm van boycot. Toch is een boycot niet aangewezen, zei Miriyam Aouragh. Uiteraard is het zo dat de diaspora Marokko financiert. Een boycot zou zich echter snel tegen de bevolking kunnen keren. Brieven schrijven is altijd een krachtig wapen geweest, dus waarom nu niet? Doe ideeën op in Zuid-Amerika en Zuid-Afrika. De Riffijnse demonstraties met potten en pannen waren duidelijk geïnspireerd door Catalonië. Het is eerder in die richting dat we moeten zoeken.

Is de Hirak dan niet afgelopen?

Er heerst een rare sfeer in de Rif, als we het panel mogen geloven, een sfeer die zich het best laat omschrijven als “tozz” of “je m’en fous”. Alsof iedereen denkt: wat kunnen ze nog meer doen? De mensen uit de diaspora zijn weliswaar voorzichtiger geworden. Een man uit Brussel is in Marokko veroordeeld wegens een Facebook-commentaar. Activisten gaan niet langer naar Marokko uit angst te worden beschuldigd van separatisme of financiering van het verzet. Toch is het niet afgelopen. Activisten zoeken naar andere vormen van vreedzaam verzet. De leuzen van de Hirak hoor je steeds meer in Marokko. De twee neefjes van Asma Ould Aissa die werden opgepakt en nog steeds vastzitten, de ene omdat hij op Facebook een reactie had geplaatst, de andere omdat hij een steen vasthield, zijn na een jaar nog steeds even strijdbaar. De intimidatie werkt niet meer. Er is geen weg terug, er is iets ontketend wat zich niet laat bedwingen. Het boek archiveert dit protest, graaft in de geschiedenis en toont de mogelijkheden die de huidige situatie ons biedt.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!