De voorbije week deed zich een interessante evolutie voor. Het uitblijven van een akkoord over de begroting voor 2012 gekoppeld aan het aan de macht komen van zogenaamd technocraten in Italië leidde er toe dat er meer en meer stemmen opgingen om ook in ons land zo’n regering van niet-politici aan de macht te brengen (1).

De politiek kan het niet meer, laat het dus over aan de burgers, lijkt het devies. Au fond betreft het een vaststelling die sommige politici – zoals Marianne Thyssen (CD&V) gisteren in De Zevende Dag – deels lijken te onderschrijven (2). Maar wie kan het dan wel? Wie kan het land dan wel door deze moeilijke economische tijden loodsen?

Het antwoord lijkt al vast te staan. De voorbije dagen doken in de media meer en meer berichten op waarin men de vraag stelde of de oplossing niet ligt in het samenstellen van een zakenkabinet. Op de website van De Standaard kreeg het idee zelfs al een volksdemocratisch sausje overgegoten. Stel zelf uw zakenkabinet samen, luidde het daar, waarop de lezer de mogelijkheid kreeg te kiezen uit een aantal vooraf geselecteerde figuren (3). In De Zevende Dag kreeg de kijker vervolgens een debat over de wenselijkheid van zo’n zakenkabinet (4).

Technocraten of zakenlui?

Die discussie leidde tot enkele interessante inzichten. Geruisloos werden de technocraten verengd tot zakenlui en ondernemers. Voor de rest van de bevolking blijft een passieve rol het meest haalbare. Roland Duchatelet stelde het in de Zevende Dag wat dat betreft duidelijk, het land is als een onderneming. En wie weet hoe je een onderneming het best leidt? Inderdaad, ondernemers en zakenlui (5).

Zoals altijd zit het verraderlijke zich in de eenvoud van het voorstel. Voorstanders van het idee van een zakenkabinet argumenteren dat de politiek tot geen oplossingen komt omdat de partijen gedreven worden door eigenbelang. Doordat ze enkel aan hun eigen belangen denken, is het voor hen onmogelijk om nog te werken aan het algemeen belang. De boodschap was dan ook dat ondernemers dit wel kunnen en – meer impliciet – niemand anders.

Oorzaak of oplossing?

En daar wringt het schoentje van het zakenkabinet. Het kapitalistisch systeem waar de geroemde ondernemers in meedraaien drijft net op het nastreven van het eigenbelang. Eigenbelang vormt net de motor van het ondernemen in het huidige economisch bestel. Het is dan ook weinig waarschijnlijk dat de – niet nader gespecificeerde – ondernemers zich niet zullen laten leiden door eigenbelang. Wie de voorstellen van sommige voorstanders van het zakenkabinet naleest, weet genoeg.

Meer zelfs. Velen van de bankierselite en grootindustriëlen waar men bij het vormen van een zakenkabinet aan denkt, zijn net (mede-)verantwoordelijk voor de enorme scheeftrekkingen in het systeem die de crisis veroorzaakt hebben. Het is net hun blind geloof in het ongebreidelde vrije-markt-denken dat aan de basis ligt van de huidige crisis. Met het aanstellen van een zakenkabinet wordt net de oorzaak van het probleem als oplossing gezien.

Daarbij wordt trouwens impliciet beslist dat er naast politici – die blijkbaar afgedaan hebben – en ondernemers eigenlijk niemand is die capabel is het land door de crisis te loodsen. De mogelijkheid dat anderen aan de bak komen dan de politieke en economisch-politieke elite die eigenlijk al sinds jaar en dag de dienst uitmaakt, wordt volkomen uitgesloten. Meteen een extra reden om het zakenkabinet te wantrouwen.

De NV België?

Bovendien kan men een land niet zomaar als een onderneming bekijken, zoals de voorstander van een zakenkabinet dat doen. Een land kan je niet, zoals Alexander De Croo vorig jaar nog luidop droomde, zien als een optelsom van KMO’s (6). Die gedachte illustreert trouwens meteen dat ondernemers en politici niet zo veel verschillen wanneer het om het zoeken naar oplossingen gaat.

Een land is niet zomaar een kleine of middelgrote onderneming waarbij je als ondernemer op basis van een rationele, nou ja, kosten-baten-analyse kan beslissen wat er moet gebeuren. Je kan niet zomaar overgaan tot outsourcing, downsizing en andere moderne managementtechnieken om de kosten van de maatschappij te drukken. Het gaat in een maatschappij om mensen en niet om producten en eenheden.

Trekt men toch deze economische receptuur door naar het land, dan dreigt het land in een socio-economische nachtmerrie terecht te komen. Sommigen stellen het voor alsof men deze politiek moet volgen om ons sociaal model te redden, maar men kan zich de vraag stellen wat men redt door het zo goed als af te schaffen…

Handlangers

Het eerste land met een zakenkabinet – Italië – illustreert ten volle waar een dat toe leidt. Het zakenkabinet van Mario Monti blijkt uiteindelijk weinig meer te doen dan een beleid te voeren dat volledig tegemoet komt aan de eisen van de Europese en mondiale economische elite – lees: de markten. Met andere woorden, diegenen die de problemen veroorzaakt hebben – zie de bankencrisis van 2008-2010 – dicteren nu de schijnoplossingen die door het zakenkabinet aan de doorsnee Italiaan opgelegd worden. Een sterk staaltje volksverlakkerij. Verbazingwekkend hoeft dat niet te zijn. Monti was eerder Europees commissaris voor Mededingingsbeleid, voorzitter van de Trilaterale Commissie en…  adviseur van zakenbank Goldman Sachs (7). Zo

Zodoende blijkt een zakenkabinet de beste garantie te zijn voor een socio-economische ramp. Niet alleen ten koste van de allerzwaksten – die besparingen in het sociaal beleid onmiddellijk het sterkst voelen – maar uiteindelijk iedereen die in meer of mindere mate gebruik maakt van de openbare dienstverlening. Ook de werknemers dus, én de kleine zelfstandigen én de tweeverdieners.

Een kaalslag bovendien, die iedere kans op  echt economisch herstel onmogelijk maakt. Meer dan eens hebben experts er op gewezen dat de Europese landen zich dreigen kapot te besparen. Het snijden in het budget belemmert ondermeer het ondersteunen van het bestedingsvermogen van de burger – wie geen (vervangings-)inkomen heeft kan niet consumeren – waardoor bedrijven geen afzet hebben en uiteindelijk zelf opnieuw in moeilijkheden komen. Voeg daarbij de besparingen die het onderwijs en dus ontwikkeling innovatie bedreigen en het wordt duidelijk dat de vooropgestelde politiek door de aanhangers van het zakenkabinet de zaak alleen maar erger maken.

Het zakenkabinet lijkt steeds meer in hetzelfde bedje ziek te zijn als de huidige politieke klasse. Het is de handlanger van al wie verantwoordelijk is voor het ontstaan van deze economische crisis. De oplossingen die het zegt te brengen zijn nep en niets meer dan de recyclage van een gefaalde economische receptuur. Met het zakenkabinet krijgt men wat Bruegel de Oude vierhonderd jaar terug al zo goed wist te vatten; de grote vissen eten de kleine (8).

————————————
Referenties:

Afbeelding: Graphische Sammlung Albertina, Wenen,  inv.nr.  7875; cat. Benesch 1928, p. 12, nr. 76, afb. op pl. 23, via http://nl.wikipedia.org/wiki/De_grote_vissen_eten_de_kleine
(1): Deredactie.be: 14 november 2011: http://discussie.deredactie.be/2011/11/14/is-een-zakenkabinet-wenselijk/
De Standaard, 18 november 2011, http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20111118_112
Terzake: 17 november 2011: http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/mediatheek/programmas/terzake/2.18721/2.18722/1.1156251
(2): De Zevende Dag, 20 november 2011: http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/mediatheek/2.3805
(3): De Standaard, 18 november 2011: http://www.standaard.be/wedstrijden/detail.aspx?wedstrijd=13947
(4): De Zevende Dag, 20 november 2011: http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/mediatheek/2.3805
(5): Ibid.
(6): deredactie.be, 25 mei 2010: http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/verkiezingen2010/partijen/N-VA/1.786446
(7): Wikipedia (Engelse versie): http://en.wikipedia.org/wiki/Mario_Monti
The Independent: 18 november 2011: http://www.independent.co.uk/news/business/analysis-and-features/what-price-the-new-democracy-goldman-sachs-conquers-europe-6264091.html
The Independent toont aan hoe verschillende Europese politieke topfiguren, waaronder Monti, van het moment er een verleden bij de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs op nahouden. Net datzelfde Goldman Sachs wordt er van beschuldigd mee verantwoordelijk te zijn voor de Griekse schuldencrisis (Der Spiegel, 02 augustus 2010: http://www.spiegel.de/international/europe/0,1518,676634,00.html)
(8): http://nl.wikipedia.org/wiki/De_grote_vissen_eten_de_kleine