Een bijna zes uur durende storing die Facebook, WhatsApp en Instagram trof, schopte het dagelijkse leven van miljoenen mensen over de hele wereld in de war. Vooral op plaatsen waar de platforms de meest voorkomende middelen zijn geworden om te surfen, te bellen en betalingen te doen.
Op veel plekken in de wereld is Facebook de belangrijkste toegangspoort tot het internet. Sinds 2013 heeft Facebook verschillende programma’s uitgerold om mensen in ontwikkelingslanden met elkaar in contact te brengen. Zo is er het ‘Free Basics’-programma, dat volgens een onderzoek uit 2019 beschikbaar is in maar liefst 65 landen. Volgens Facebook biedt dat programma internet aan meer dan een miljard mensen “in Azië, Afrika en Latijns-Amerika”.
“Ligt het hele internet plat?”
“Veel mensen wisten niet dat Facebook en haar diensten offline waren – ze dachten dat het hele internet plat lag”, vertelt Kofi Yeboah, een medewerkers van de digitale rechtengroep Paradigm Initiative, via de telefoon vanuit Ghana. De storing heeft het dagelijks leven van vele miljoenen mensen op tal van manieren verstoord. Het was zoeken naar alternatieven om te communiceren met vrienden en familie en om zaken te doen.
Van Afghanistan tot in Brazilië is het WhatsApp-platform van Facebook de belangrijkste manier geworden waarop mensen elkaar berichten sturen en bellen – dat is nog sterker het geval in ontwikkelende landen of regio’s. Volgens gegevens van de onderzoeksgroep heeft India met bijna 400 miljoen het grootste aantal WhatsApp-gebruikers. Brazilië en Indonesië hebben elk meer dan 100 miljoen gebruikers. In Brazilië is WhatsApp een alomtegenwoordige vorm van communicatie – onderzoekers schatten dat meer dan 90 procent van de Braziliaanse mobiele telefoonbezitters het platform gebruikt.
Zakendoen
Voor veel eigenaren van kleine bedrijven zijn WhatsApp en Instagram belangrijke tools geworden om hun producten of diensten online aan de man te brengen. In Brazilië leidde de storing ertoe dat tal van ondernemers omzet verloren, zo meldden verschillende lokale media. Kopers konden immers geen bestellingen doorgeven en webwinkels konden tijdelijk niet rechtstreeks hun consumenten bereiken door ze een bericht te sturen via WhatsApp.
Eigenaren van kleine bedrijven zijn afhankelijk geworden van Instagram en WhatsApp, zegt ook Christian Perrone, coördinator Recht en Technologie bij het Institute of Technology and Society (ITS), een non-profitorganisatie die wordt gerund door verschillende Braziliaanse wetenschappers. “Een aanzienlijk deel van de kleine bedrijven die tijdens de pandemie zijn opgericht of zich eraan hebben moeten aanpassen, is digitaal gegaan via een van deze platforms”, aldus Perrone. “Het is lastig om de exacte verliezen te meten die ze hebben geleden.”
Wake-upcall
Veel Brazilianen gebruiken hun Facebook-account ook om in te loggen op andere sites en diensten, en met Facebook uit de ether konden ze die ook niet gebruiken, voegt hij toe. De storing was daarom een wake-upcall, vindt Perrone, dat de Braziliaanse samenleving mogelijk te afhankelijk is geworden van Facebook-apps. “Het wordt pas echt duidelijk als je je voorstelt wat er zou gebeuren als de storing bijvoorbeeld tien dagen zou duren.”
Jessica Soares, een advocaat uit Rio de Janeiro die bijna uitsluitend via WhatsApp met haar cliënten communiceert, zegt: “Het is erg verontrustend, het vertraagde mijn werk enorm.” Yeboah van Paradigm Initiative zegt dat “als gevolg van covid-19 veel mensen hun eigen bedrijf hebben opgezet en sterk afhankelijk zijn van sociale media, Facebook, Instagram en WhatsApp om het bedrijf te runnen. Dit was enorm storend voor veel jonge mensen.”
Humanitaire missies verstoord
Voor gemeenschappen
“Gisteren hoorden we allerlei bommen afgaan, en meestal weten we via WhatsApp waar dat gebeurt. Maar gisteren konden we dit vanwege de storing niet te weten komen”, vertelt hij. “Waar zijn de bombardementen, zullen ze nog meer bombarderen …? We waren erg bang.”
In Afghanistan vertrouwen veel burgers die het land hebben verlaten op WhatsApp om met familie en vrienden te communiceren, omdat het goedkoper én versleuteld is. Bovendien leunen Afghanen in het buitenland op WhatsApp voor het overmaken van geld. En de storing had ook daar invloed op; geld het land in krijgen werd een stuk moeilijker, zeggen Afghaanse expats.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Thomson Reuters Foundation.
