Zoals te verwachten was, is het afgelopen met het huidige Observatoire de la laïcité, een zelfstandige overheidsdienst onder de voogdij van de Franse eersteminister. De mandaten van de spilfiguren, zijn president ex-minister Jean-Louis Bianco en zijn algemeen rapporteur Nicolas Cadène, lopen nu af en worden niet hernieuwd. De dienst wordt vervangen door een Hoge Raad voor de Laïciteit en een bestuur inzake laïciteit. De agressieve, anti-islamitische en ook wel anti-religieuze interpretatie van de laïciteit krijgt op regeringsniveau het overwicht op de klassieke, pacificerende, waarvoor Frankrijk internationaal een voorbeeldfunctie had.
Zoals hier eerder beschreven – https://www.dewereldmorgen.be/community/vechtende-laiciteiten-1/ — vertonen de opeenvolgende diensten die zich met de laïciteit bezighouden een pendelbeweging. Het Observatoire dat nu afgedankt wordt en dat sinds 2007 bestaat, kreeg zeven jaar geleden taken toebedeeld van de Hoge Raad voor de Integratie, die een agressieve anti-islamitische koers voorstond en bijvoorbeeld een verbod op de hoofddoek aan de universiteit voorstelde. President Hollande zag dat niet zitten, en liet de Hoge Raad een stille dood sterven, door het laten aflopen en niet vernieuwen van de mandaten van het personeel, net zoals nu met het Observatoire gebeurt.
Het Observatoire incarneerde de klassieke visie op de laïciteit zoals ontwikkeld in de wet van 1905: scheiding van staat en godsdienst, maar met respect voor de godsdienst en de rechten van de gelovigen. Vanuit die visie was de instelling gekant tegen de islamofobie en stond ze positief tegenover het Collectif Contre l’Islamophobie en France (CCIF), dat in de nasleep van de moord op Samuel Paty door de regering werd ontbonden. Deze opstelling van het Observatoire werkte als een rode lap op de verdedigers van de “combattieve” laïciteit, die moet dienen om de islam terug te dringen en in te perken.
In het begin van zijn mandaat was president Macron er nog tegen gekant om de laïciteit te gebruiken tegen de islam. Maar dat is nu helemaal veranderd, kennelijk onder invloed van de politieke marketing, zie https://www.dewereldmorgen.be/artikel//vechtende-laiciteiten-2-de-neolaiciteit/ Volgens enquêtegegevens zit het electoraat dat Macron wil aanspreken meer op de lijn van de combattieve neolaïciteit dan op die van de klassieke laïciteit van het Observatoire. Dus…
Macron en zijn stormram Darmanin proberen nu, in de aanloop naar de presidentsverkiezingen, kiezers af te snoepen van het Rassemblement National van Marine Le Pen, die zelf een grote rol gespeeld heeft bij het perverteren van de op levensbeschouwelijke verdraagzaamheid gerichte, klassieke laïciteit tot een strijdbijl tegen de islam. Macron heeft daartoe het islamisme tot binnenlandse vijand benoemd, en het Observatoire past niet meer in die nieuwe strategie. Al enkele dagen na de moord op Paty op 16 oktober werd de instelling ter discussie gesteld: op 20 oktober kondigde premier Castex aan dat hij deze instantie die onder zijn bevoegdheid viel, zou “vernieuwen” om ze “meer in overeenstemming te brengen met de strategie van de strijd tegen de separatismen.”
Deze vernieuwing is dus een afschaffing van de onafhankelijke instelling en een vervanging ervan door twee andere, die denkelijk geen onafhankelijkheid zullen genieten, maar zich zullen moeten plooien naar de directieven van de politieke top, die doordrongen is van islamofobie (al mag dat niet zo gezegd worden).
