En zie, het onmogelijke werd mogelijk. Sinds enkele jaren nam Brussel het Parijse systeem van publieke fietsen over en sinds vier jaar is de vouwfiets een hype geworden. Vele NGO’s benijden Wervel: sinds acht jaar heeft iedere werknemer in plaats van een bedrijfswagen een bedrijfs-Brompton ter beschikking.

Prins fietser

En waarlijk, sinds enkele weken is het hek helemààl van de dam: één van de hoofdstraten, de Anspachlaan, werd van vier tot twee baanvakken gereduceerd. Aan beide kanten van de Avenida werd een voormalig autovak omgetoverd in een ruim fietspad. Onmiddellijk gevolg: permanente files, zoals je dat alleen in São Paulo voor mogelijk houdt. De fietser kan zich als een prins naast de duvelende automobilisten verplaatsen. Benieuwd waar dit gaat eindigen.

In São Paulo is het nog niet zover, maar ook hier doet de fiets zijn schuchtere intrede. Er wordt over fietspaden nagedacht en in de metrostellen wordt een plaats voorzien voor enkele fietsen. De permanente files zijn niet meer te harden. De Braziliaanse steden worden onleefbaar. Het openbaar vervoer is niet aangepast aan de mobiliteitsbehoefte van zoveel mensen.

De nood aan ommekeer weerklinkt nu tot in de federale kamer en senaat. De ‘Jornal do Senado‘ wijdt een ‘Cidadania special‘ aan de kwestie. Fietsverhuursystemen zoals in New York en in tal van Europese steden worden als inspirerende voorbeelden naar voren gebracht.

Curitiba heeft al jaren fietspaden, maar met gevaarlijke oversteekplaatsen. Die worden nu verbeterd. Rio de Janeiro heeft het grootste netwerk aan fietspaden, gevolgd door Sorocaba. In Mauá, in de metropool São Paulo, is er aan het treinstation een heuse stalling voor 2.000 fietsen. Met een fietshersteldienst.

Een uitwisseling met Leuven en andere Vlaamse steden zou niet slecht zijn. In samenwerking met de NMBS onderhoudt, herstelt en bewaakt de sociale economie ‘Velo’ er duizenden fietsen. In Bagé, in de deelstaat Rio Grande do Sul, zijn er bussen waar aan de buitenkant vooraan een plaats voorzien is om twee fietsen te zetten. Een begin.

Koning auto en keizer vrachtwagen

Fietsen is in Brazilië voorlopig nog levensgevaarlijk. Ook al zijn er hier in verhouding tot het uitdijende wagenpark nog maar weinig fietsers, de laatste drie jaar vallen er toch vier doden per dag. Machismo en haantjesgedrag in het verkeer zijn goede maatjes. Het vraagt nog een hele mentaliteitswijziging bij de chauffeurs om de publieke ruimte te delen met fietsers en voetgangers.

In dit land van koning auto en keizer vrachtwagen zijn fietsers en voetgangers écht wel de zwakke weggebruikers. In São Paulo alleen al verliezen dagelijks twee voetgangers het leven, omdat automobilisten de zebrapaden niet respecteren.

Senator Eduardo Supplicy is alvast helemaal voor de fiets-in-de-stad gewonnen. Als het van hem en van enkele andere senatoren afhangt, mag de stille fietsrevolutie zich doorzetten. Een aanzet wordt wekelijks gegeven. Dan wordt er één autobaanvak doorheen de stad omgetoverd in een immens fietspad. Duizenden paulistas voelen zich dan heel even een prins. Op de fiets.

Benieuwd of de deelnemers van Rio+20 iets van het fietssysteem in de stad zullen opmerken.

Luc Vankrunkelsven

Luc Vankrunkelsven is medewerker bij Wervel vzw (Werkgroep voor een rechtvaardige en verantwoorde landbouw) en publiceerde zonet een nieuw boek ‘Legal! Optimisme-realiteit-hoop’ (ISBN 9-789081-486828), gebaseerd op zijn reizen en contacten in Brazilië, over de gevaren en uitdagingen van het heersende socio-economisch ontwikkelingsmodel dat steunt op agrobusiness.

(Brasília, 17 april 2012)

Voor meer fietsnieuws uit Brazilië zie onderstaande links.