In een verre examenperiode raakte ik terecht op Facebook. Vermoedelijk, zoals bij een belangrijke proportie gebruikers, volkomen uit verveling. De precieze reden weet ik in elk geval niet meer. Toen zag het wereldje er nog helemaal anders uit en was het ook exclusiever. Maar daarom niet minder nutteloos voor individuen als mezelf.

Doorheen de jaren werd Facebook een enorme tijdsverslinder, dankzij nutteloze spelletjes, de overvloed aan foto’s die vaak te grappig zijn om zonder een comment te laten passeren, politieke discussies, trollen en ga zo maar door. En ere wie ere toekomt: het is dankzij Facebook dat ik prachtige internetverschijnselen zoals de Hitler House, de Shake Weight en, recenter, Rebecca Black heb weten te ontdekken.

Tijdverslinder

Nu is het wel zo dat dit soort compleet nutteloze, irrelevante en ook wel hilarische fenomenen nooit op Facebook zijn ontstaan. Wie Facebook nodig heeft om mee te kunnen zijn met de afvalproducten van 2.0 is dus simpelweg lui.

Maar wie dagelijks op 4Chan en Cracked.com zit, verslindt ook grote happen tijd. En het is op dit punt waar Facebook een belangrijke rol gaat spelen voor veel mensen die lang achter de computer zitten en/of weinig buiten komen.

En toch hoeft het eigenlijk helemaal niet. Het gevoel van bevrijding eens Facebook wordt opgegeven, mag er gerust zijn, en de tijd die wordt vrijgemaakt, kan worden geherïnvesteerd.

“Het gevoel van bevrijding eens Facebook wordt opgegeven, mag er gerust zijn”

Actiever surfen naar informatieve pagina’s, het opstellen van degelijke mails in plaats van te communiceren via het gebrekkig werkende Facebook-chatsysteem, het opnieuw lezen en interpreteren van informatie op een meer diepgaande manier.

Kortom, vrij van alle overvloed aan nutteloze meuk die je normaal gesproken op je wall te zien krijgt, en enigszins ontdaan van oppervlakkigheid.

Het internet voelt na ‘de Facebookuitstap’ zelfs een beetje aan zoals vijf jaar geleden, voor de tijd van onder meer YouTube. Het is saaier, maar je computer heeft ook een geringere aantrekkingskracht, wat het onbehaaglijke gevoel van verslaving (“eigenlijk doe ik niks op Facebook, maar ik zal toch eens kijken of er geen nieuwe foto’s zijn van één of ander feestje”) wegneemt.

Althans, als je niet afhankelijk bent van internet voor sociaal contact en zelfontplooiing. Het is niet onbelangrijk om dit te vermelden.

Geen vervanging

Revoluties gebeuren nooit enkel op basis van Twitter of Facebook, dus zou het ook absurd zijn om dergelijke instrumenten te zien als surrogaten voor sociaal contact en informatieverzameling.

Meer zelfs: het gangbare gebruik van internet, inclusief de sociale netwerken, leidt steeds meer tot een oppervlakkige notie van informatie, contact en ontspanning. Het wordt steeds vluchtiger, waardoor onze cognitieve capaciteit om geconcentreerd te blijven, afneemt en mentale atomisering een feit wordt.

“Het wordt steeds vluchtiger, waardoor onze cognitieve capaciteit om geconcentreerd te blijven, afneemt”

Dit is niet enkel slecht voor ons concentratievermogen, maar ongetwijfeld ook voor het mentaal welzijn. Wanneer gangbare referentiepunten – mails, nieuwsbrieven, gewone krantenartikels – vervangen worden door een reeks vluchtige en oppervlakkige feeds (zowel uit de persoonlijke sfeer als nieuwsberichten), kan na verloop van tijd enkel een gevoel van leegte achterblijven. 

Het zal voor ieder individu wel anders zijn, maar wat mij betreft is het in elk geval duidelijk. Wie geen product – van welke aard dan ook – hoeft te verkopen of aan te prijzen en op communicatief vlak genoeg heeft aan e-mail en GSM, is beter af zonder Facebook.

“Wie geen product – van welke aard dan ook – hoeft te verkopen, is beter af zonder Facebook”

Dat je dan de enige van het pak bent en daardoor wat geïsoleerd komt te staan, weegt niet op tegenover de nadelen van Facebook. Zowel als het gaat om tijdsverspilling als privacy-schending.

Marc Puyol