Begin september is in Mechelen de invoering van een retributie voor de organisatie van de tijdelijke slachtvloeren op kordate wijze afgewezen door de lokale moslimgemeenschappen.In navolging hiervan zijn in Antwerpen en elders in Vlaanderen stemmen opgegaan om de boycot al dan niet een algemeen karakter te geven.
Mechelse context
De boycot die in Mechelen tot stand is gekomen gaat principieel niet over de meerkost van 15 euro om het offer op wettelijke wijze te kunnen slachten. De lokale moslimgemeenschappen hekelen uitsluitend de methode van het Mechelse bestuur waarbij, zonder enig gelijkwaardig overleg, de retributie wordt opgelegd. De boycot vervult hier een politiek signaal naar een stadsbestuur dat de organisatie van de slachtvloer niet meer exclusief wenst te bekostigen met gemeenschapsgeld waartoe de moslimgemeenschappen, in de hoedanigheid van belastingplichtigen, eveneens bijdragen.
Klaarblijkelijk gaat het stadsbestuur niet meer uit van een voldoende bijdrage vanuit de moslimgemeenschappen in de vorm van gemeentebelastingen en acht ze een bijkomende retributie verantwoord. Hiervan is, zoals bekend, akte genomen en ondertussen zijn zelfs publieke verontschuldigingen door burgemeester Bart Somers (Open Vld) uitgesproken, met de hoop vanaf volgend jaar tot een betere samenwerking tussen het stadsbestuur en de lokale moslimgemeenschappen te komen. Tegelijk wordt onderstreept dat de deelname aan de boycot volledig onderworpen is aan de keuzevrijheid van het gezinshoofd dat de religieuze verplichting behoort te vervullen.
Vooraleer over te gaan tot de Antwerpse context, die van een heel andere orde is, dient te worden opgemerkt dat de retributie in Mechelen slechts 5 á 10 % van de aankoopprijs van een offer bedraagt (± 200 euro). Als ‘goede huisvader’ kan de praktische afweging gemaakt worden dat deze meerkost, ondanks de hoedanigheid van belastingplichtige, acceptabel is. Dit mag dezelfde ‘goede huisvader’ er echter niet van weerhouden om alsnog deel te nemen aan de boycot vanwege bovenvermelde principiële redenen. De eerste signalen geven al aan dat bijna 75 % van de Mechelse moslims de boycot ondersteunt (HLN).
Antwerpse en overige contexten
Heel even leek het Antwerpse stadsbestuur, bij monde van Liesbeth Homans (N-VA), te suggereren dat de breder gedragen boycot onverantwoord is en dat de moslimgemeenschappen in Antwerpen nooit hebben geprotesteerd rond de retributieverhoging van 25 naar 40 euro. Dit is echter onjuist en een aantal moskeebesturen hebben op het laatste moskee-overleg (juni 2013) duidelijke bedenkingen geformuleerd rond de retributieverhoging en de aangekondigde langetermijnplannen van het stadsbestuur rond de organisatie van de tijdelijke slachtvloeren.
In zekere zin heeft het Antwerpse stadsbestuur de retributieverhoging ook zonder gelijkwaardig overleg opgelegd, maar stond ze het toe om te praten over een hogere betrokkenheid van de moslimgemeenschappen bij de organisatie van de tijdelijke slachtvloeren. Het Antwerpse stadsbestuur wenst uiteindelijk te streven naar de volledige bekostiging van de tijdelijke slachtvloeren door de moslimgemeenschappen.
In Antwerpen worden de slachtkosten op 120 euro geraamd, waarbij 40 euro wordt gedragen in de vorm van een retributie en de overige 80 euro bekostigd wordt uit gemeenschapsgelden waartoe ook Antwerpse moslims bijdragen. Principieel hadden Antwerpse moslims al tegen het vorig bestuur, onder Patrick Janssens (Sp.a), kunnen protesteren. Ongetwijfeld vond men toen de retributie van 25 euro, wat neerkomt op ietsje meer dan 10 % van de aankoopprijs van een offer, acceptabel. Als Antwerpen haar plannen wil doordrukken om tot de Aalstse situatie – door toedoen van Karim Van Overmeire (ex-VB, huidig N-VA’er) gerealiseerd – te komen, en de kosten volledig door retributies te laten dekken, dan zou in de nabije toekomst een meerkost verwacht kunnen worden die tot 50 % van de aankoopprijs van een offer bedraagt!
Om deze redenen is vastgesteld dat de boycot in Antwerpen niet per definitie dezelfde gronden kent als in Mechelen, maar ook gevoed wordt door de afweging dat een meerkost van 50% naar de toekomst toe niet meer te verantwoorden valt. Tegelijk wordt benadrukt dat de Antwerpse ‘goede huisvader’ de retributieverhoging van 25 naar 40 euro, ondanks de hoedanigheid van belastingplichtige, nog steeds acceptabel kan vinden. Dit mag dezelfde ‘goede huisvader’ er echter niet van weerhouden om alsnog deel te nemen aan de boycot vanwege bovenvermelde principiële redenen, de vooruitzichten van het huidig Antwerps bestuur en de evoluties in Aalst.
Boycotten of niet?
Aangezien we over heel Vlaanderen verschillende evoluties zien in de oplegging van retributies aan belastingbetalende moslimgemeenschappen, lijkt het me gepaster om van een diffuus en contextafhankelijke boycot te spreken. Het is in ieder geval van zéér groot belang dat de boycot al dan niet vervuld wordt op het individuele niveau van diegenen die de religieuze aanbeveling moeten vervullen. Op deze manier zal ongetwijfeld de kernboodschap van een boycot geuit kunnen worden, zoals in Mechelen, zonder de verschillende moslimgemeenschappen de keuzevrijheid te ontnemen de oproep tot een boycot naast zich neer te leggen.
Moslims boycotten vooral zichzelf
Hierboven heb ik geprobeerd om op neutrale wijze een beeld te vormen van de boycot, maar deze problematiek kent een veel bredere context die enige toelichting verdient:
Vooreerst moeten we ophouden om de verdeeldheid binnen de UMIVPA (Unie van Moskeeën en Islamitische Verenigingen in de Provincie Antwerpen) voor te stellen als een verdeeldheid binnen de moslimgemeenschappen. De moslimgemeenschappen zijn vanzelfsprekend veel breder dan wat de UMIVPA pretendeert te vertegenwoordigen, wat van de “verdeeldheid” dus een vals debat maakt. De “verdeeldheid” binnen de UMIVPA is zelfs te herleiden tot een breuk tussen de Ondervoorzitter (Mesbah El Hassan), die in Mechelen de grondlegger van de succesvolle boycot is, en de Voorzitter (Abdelouahab Tuani) die een bredere boycot niet zag zitten omdat hij niet eens heeft geprotesteerd tegen de Antwerpse retributieverhoging van 25 naar 40 euro. Wat mij betreft hoeven de moslimgemeenschappen, en in het bijzonder de Marokkaanse, niet wakker te liggen van deze zogenaamde verdeeldheid. Sterker nog, zelfs al is de UMIVPA verdeeld over het bestaan van God, zijn Profeten, de Engelen en het Einde Der Tijden… dan nog raakt dat de koude kleren van de doorsnee-moslim niet.
Vervolgens moeten we grote vraagtekens plaatsen bij de inmenging van de Raad van Theologen binnen heel deze discussie over de verschillende boycotten.
Het is van belang om te onderstrepen dat deze Raad ingesteld is om zich te buigen over theologische kwesties, niet om zich in politieke debatten – wat een boycot per definitie is! – te mengen. Ik heb een enorm respect voor de meeste leden van de Raad van Theologen, maar een inbreuk op de scheiding tussen Kerk en Staat is voor mij een brug te ver.
Ten slotte moeten we ons focussen op de beschamende rol die de Moslimexecutieve in heel deze affaire heeft gespeeld. Voor alle duidelijkheid, er bestaat tot op heden nog steeds geen orgaan dat zich een ‘waardige vertegenwoordiger’ van de alsmaar groeiende moslimgemeenschappen in België mag noemen. Je kan jezelf de vraag stellen of de moslimgemeenschappen een dergelijk orgaan in feite nodig hebben. Als de Moslimexecutieve er voor zorgt dat de gemaakte fouten een weerslag hebben op de individuen uit deze gemeenschappen, die ze zogenaamd vertegenwoordigen, dan is een dergelijke vertegenwoordiging in principe onverantwoord. De beschamende rol die de huidige Moslimexecutieve heeft gespeeld is vooral te vinden in haar passieve houding rond de verschillende boycotten. Net nu was een uitgesproken optreden van zeer groot belang, maar het ziet ernaar uit dat deze Moslimexecutieve zich de voorbije jaren uitsluitend heeft beziggehouden met het behouden van hun comfortabele zitjes (deze keer zonder verkiezingen) na een periode van “lopende zaken” die langer heeft geduurd dan de regeringsformatie van Di Rupo I.
Ik hoop dat ik hiermee heb kunnen verduidelijken dat een boycot, om welke reden dan ook, de individuele verantwoordelijkheid van de moslims is. Het is jammer dat dit als gevolg heeft dat het offerfeest zal doorgaan zonder de islamitisch sterk aanbevolen verrichting van het “offeren”, maar de religieuze aanbevelingen tijdens het offerfeest kunnen ook op andere wijzen vervuld worden, waardoor een boycot nooit een afbreuk doet aan de verplichtingen. Ik hoop dat ik tevens heb kunnen verduidelijken dat er vooral problemen zijn met de vertegenwoordiging van moslims in de raden van bestuur van moskeeën, de UMIVPA en gelijkaardige constructies, en de Moslimexecutieve. Er is nood aan verjonging en vervrouwelijking van al deze structuren, en dan heb ik het nog niet eens over de politieke vertegenwoordiging van de moslimgemeenschappen!
Het mag geen toeval zijn dat de moslimgemeenschappen in Mechelen, Antwerpen en Aalst vooral worden geviseerd door dezelfde politieke partij die in al deze plaatsen bij de voorbije gemeenteraadsverkiezingen is doorgebroken. Dat de N-VA – als gemeenschappelijke noemer – met de moslims wil sollen is ergens begrijpelijk, maar dat de eerste generatie hen hierin dient is een pijnlijke vaststelling voor de derde generatie.
Khalid El Jafoufi – “Kiesplichtig in 2014”
“De Andere Mening wenst U een Vrolijk Offerfeest”
