De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

De dood van een Antwerps rechercheur

De dood van een Antwerps rechercheur

maandag 18 juli 2011 10:41
Spread the love

Met zijn dienstwapen beroofde een Antwerps lid van de recherche zichzelf thuis van het leven op dinsdag 12 juli ’11. Een drama voor de familie, vrienden en collega’s van de 46-jarige commissaris Gunther Steegmans.

Kreet van onmacht

De politie man was Diensthoofd van de cel jongeren criminaliteit. De foto, naam, leeftijd en andere persoonlijke gegevens verschenen ogenblikkelijk in alle media. Journalisten houden zich liefst aan een beperkte of geen berichtgeving wanneer het om zelfdoding gaat. ‘Doding’ is het juiste woord, niet ‘zelfmoord’. Een man of vrouw die uit het leven stapt is geen crimineel, geen moordenaar. (Lees : ‘Red levens’)(1)

Rond deze gebeurtenissen blijf je bescheiden, ‘copycat’-gedrag ligt op de loer. Bij de dood van rechercheur Gunther Steegmans werden alle sluizen geopend. Ook zijn zoon uitte zijn verontwaardiging om de oorzaken op Facebook. De rechercheur was depressief. Hier werd niet uit sensatie zucht zoveel ruchtbaarheid gegeven en de privacy van de overledene wereldkundig gemaakt.

Hogere belangen spelen een rol. De daad van de politie man was een kreet van verontwaardiging en onmacht. Bij de Antwerpse recherche – deel van het corps, dat niet in uniform werkt – arbeiden 260 mannen en vrouwen in uiteenlopende ‘cellen’, met talrijke taken. Info, inbraken, geweld, moord, drugs, zeden, de administratie… Een grote delegatie van hen kwam bij het vernemen van het drama, uit protest op straat.

Dit gaat ons aan

Ze eerden hun alom gewaardeerde collega en klaagden interne problemen aan die wellicht tot de zelfdoding bijdroegen. Een hoger belang maakt dat hier het principe van privacy een bijzondere betekenis krijgt. Privacy is geen zaak van zwart of wit. Evenmin als het recht àlles te kunnen publiceren in naam van de vrije meningsuiting. De familie van de overleden commissaris vroeg om de acties te stoppen. (Lees ‘Geile bok Leterme’) (2)

We bespreken hier als burger dit drama omdat het allen aangaat, niet alleen de politie ambtenaren. De Antwerpenaars stellen zich vragen en wensen degelijke antwoorden. Het overlijden van Gunther Steegmans was de derde zelfdoding in het corps in 2011. Het is het ambtelijk hoofd van de politie, de verantwoordelijke voor openbare orde – burgemeester Patrick Janssens – die iets te verduidelijken heeft. Tot hiertoe bleef hij op de vlakte.

Rechercheur Steegmans gaf een belangrijk, zij het verschrikkelijk signaal. ‘Something is rotten in…’ de Antwerpse recherche, bij uitbreiding in het hele corps. In dat corps werken talrijke integere mannen en vrouwen. Die zowel het politie werk als de er bij horende sociale, menselijke verantwoordelijkheden op zich nemen. Ook zij die terechte kritiek hebben op bepaalde uitwassen, beseffen dat. Zelfdoding gerelateerd aan de werksituatie neemt toe. In Frankrijk is er de meer dan alarmerende en niet uitzonderlijke situatie bij France Telecom. (‘Telecom’)(3)

‘Wit’ mannenbastion

Bij de Antwerpse flikken wordt de sfeer verpest door de invloed van extreem rechts, het VB en een racistische, onnodig agressieve mentaliteit. Een niet bepaald gezonde omgeving voor kersverse, jonge agenten die de puberteit amper ontgroeid zijn. De De Morgen journalist Douglas De Coninck onthulde over dat racisme een intern onderzoek dat schokkend is. Dat doet begrijpen waarom men er niet in lukt agenten van allochtone afkomst aan te werven of te behouden. Er heerst een macho cultuur. (‘De Morgen’)(4)

De weinige allochtone politiemensen ontvluchten het Antwerpse corps wegens pesterijen. Vrouwen worden nog steeds met tegenzin aanvaard. Wat men in het corps onder diversiteit verstaat, is hallucinant. Er werken ongeveer 2.200 agenten in operationele dienst. Daarvan… 18% vrouwen. Amper 38 agenten van allochtone afkomst. Het betreft dus een ‘wit’ mannenbastion.

In de recherche is een grote herstructurering aan de gang die het geheel in verwarring brengt en demotiveert. In dergelijke omstandigheden nemen het aantal depressies toe, die tot suïcidale neigingen en daden leiden.

Depressiviteit is geen ‘dipje’, maar een ziekte die én biologisch van aard is -dat weet men nu – én beïnvloedt door omgevingsfactoren die de ziekte uitlokken als ‘trigger’.Bijvoorbeeld werkomstandigheden, familiale problemen. Het gaat meestal om combinaties die als hopeloos aangevoeld worden.

Slechts zij die dat ervaren hebben, kennen die verschrikkelijke eenzaamheid. Al is ze amper onder woorden te brengen. Zelfs geliefden, nabije collega’s op het werk en artsen hebben de ernst van het probleem niet steeds tijdig door.

Crisis psycholoog Erik De Soir : ‘Bij bepaalde beroepsgroepen, zoals agenten, heerst nog altijd een stigma om over depressieve gevoelens te praten. Zo van : ‘Mannen’ in uniform lopen niet met hun emoties te koop’. Het herkennen van depressiviteit is van levensbelang.

Zelf beschadigend geweld

Wanneer het drama rond Gunther Steegmans dat één van de vele is, die onnodige stoerdoenerij helpt verdrijven betekend dat vooruitgang. De politie wordt meer dan men beseft geconfronteerd met geweld situaties. Dat beteugelen en het eigen gebruikte geweld redelijk doseren is moeilijk.

Ik zag zwaar geweld gebruiken als enig alternatief. Ik zag zonder enige noodzaak, als provocatie agressie plegen door de flikken. Een samenleving zonder geweld is fictie, utopie. De politie voert informatie campagnes om inbraken te vermijden. Dergelijke campagnes inzake geweld beheersing zouden van uit de hulpverlening, de GGZ (Geestelijke Gezondheid Zorg) gevoerd moeten worden. Zoals er informatie over verkeersveiligheid verspreid wordt. 

Het is duidelijk dat ervaringen met geweld tijdens politie opdrachten, onvoldoende geëvalueerd worden wegens tijdsgebrek en motivatie. Met alle frustraties van dien in het corps, in de maatschappij, bij individuen. Hoe omgaan met verbaal en fysiek geweld is ook een vraag in de wereld van de hulpverlening, zoals in het straathoekwerk. Indien personen onverwerkte gevoelens van agressie tegen zichzelf keren, ontstaan zelf beschadigende depressies. Die agressie kan zich ongecontroleerd naar buiten keren bij familiaal geweld, in beroepen als politie ambtenaar.

Wanneer we slechts de meest opvallende schandelijke gebeurtenissen der voorbije jaren in Antwerpen bekijken, zien we dat de daad van Gunther Steegmans in een duidelijk plaatje past. Het Gentse corps kent haar dronken rijdende en botsende commissarissen. Zopas werd hoofdcommissaris Fernand Koekelberg op non actief gezet wegens mogelijke verkrachting – geweld – en corruptie. Het is waar dat ook een politie corps een doorsnee van de bevolking moet zijn. In Antwerpen is het dat niet en gaat het om dieper liggende kankers.

De zaak Luc Lamine

Er was de affaire rond de ex-corpschef Luc Lamine die tengevolge een vete binnen het corps en de stedelijke politiek van 2003 tot 2006 geschorst werd, verdacht van fraude met een Visa kaart. Lamine werd over de ganse lijn vrijgesproken en gepromoveerd naar Brussel. Ondertussen was het kwaad geschiedt. De ex-corpschef balanceerde toen op de rand van de zelfdoding.

Lamine in Het Nieuwsblad (30/06/06) : ‘Ik wou zelfmoord plegen, althans dat zegt mijn vrouw, want ik weet het niet meer’. Luc Lamine redde zich door ondermeer vrijwilligerswerk te doen met anders validen en zo de onleefbare werkelijkheid enigzins te relativeren. Hij kreeg ook openlijke steun van ‘de straat’. Prostituees, verantwoordelijken van alle religies, actievoerders, hulpverleners, gewone mensen uit het Schipperskwartier.

Hij gaf in HNB een sneer naar het corps, waaruit nog lessen te trekken zijn : ‘Ik heb elf jaar met mentaal gehandicapten gewerkt, ik werk nu met mensen’, eerst doelend op zijn collega’s en nadien de groep anders validen. Lamine werd onschuldig als een hond behandelt en doorliep de hele ervaring van depressiviteit die medisch slecht begeleid wordt, suïcidale neigingen, psychose, het op ‘de mesthoop’ van de maatschappij terecht komen, overladen met schande. En de heropstanding…

Wordt er wijzer van

Depressie is niet voor zwakkelingen. Lamine is niet alleen. Tien op honderd Belgen krijgen eens in hun leven met de ziekte te maken. Vrouwen lopen twee keer meer kans dan mannen. Depressie dreigt in 2020 de belangrijkste aandoening in de ontwikkelde landen te zijn. Nu al is ze wereldwijd de vierde grootste oorzaak van ziekte en invaliditeit.

Het zijn vooral mensen met een sterk ontwikkeld gevoel voor verantwoordelijkheid die het slachtoffer worden. Depressieve mensen verbergen hun problemen. Wanneer het mis gaat is iedereen verbaast. Het allergrootste deel van depressieve mensen herstelt en wordt er wijzer door. Als psychiatrisch patiënt met depressieve neigingen, ken ik deze ervaring.

In het corps dat Lamine uitspuwde, wordt nu met respect over hem gepraat. Ook bij de recherche. Verontschuldigingen van uit het ‘Schoon Verdiep’, het stadhuis konden er nooit af. Lessen uit die gebeurtenis werden niet getrokken, blijkt nu. Met nogmaals een dode als gevolg, de derde dit jaar.

Zelfdoding is een taboe, net als depressiviteit en bi-polaire stoornissen (‘manische depressiviteit’). Het zijn ziektes die binnen een decennium met kanker mee vooraan zullen staan. Toch erkent de bevolking ze niet als dusdanig, zoals dat ook met kanker niet gebeurde, de beruchte ‘K’ in het medisch dossier dat lang gesloten bleef voor patiënt en familie.

Elke maand één agent

België is nummer twee in Europa als het gaat om zelfdoding, na Finland. Er sterven de meeste mensen aan na deze in het verkeer. Er zouden 5.700 suicides per jaar plaatsvinden, een onderschat cijfer vermits een aantal niet als dusdanig bekend raakt. ‘Overdosissen’ die als een ‘ongeluk’ opgetekend worden, zijn dikwijls verborgen zelf dodingen. Familie wordt gespaard door de overlijdens oorzaak om respectabele redenen  te vervalsen.

Elke 40 seconden slaat iemand in de wereld de hand aan zichzelf. Dat leidt tot één miljoen per jaar. Mensen zonder werk en armen zijn over vertegenwoordigt. In de allochtone wereld ligt het aantal hoog. Sommige jobs leveren dan weer hogere risico’s op. In de medische en paramedische sector, waar de stress hoog is en medicatie voor het grijpen ligt. Om dezelfde reden ook bij politie diensten en in het leger, waar wapens voorhanden zijn.

Elke maand stapt in België bijna één agent uit het leven. In 2010 waren dat er tien, in driekwart van de gevallen gebeurde dat met hun dienstwapen. Tussen 2001 en 2006 ging het om 111 doden. In 2010 drie bij de federale, zeven bij de lokale politie. De teller staat dit jaar in Antwerpen op drie.

Hoge drempel naar hulpverlening

Psychische problemen leveren een groot risico op. Zo had 90 procent van de mensen die een einde aan hun leven maakten, te kampen met met psychische problemen die niet opgemerkt werden. Een depressie maakt de kans op zelfdoding 15 tot 20 procent groter. Het herkennen van de symptomen van depressie, adequaat handelen is uiterst belangrijk.

Depressie is geen ‘dipje’ maar kan in veel gevallen genezen of gestabiliseerd worden, mits professionele hulp. Het is geen ‘schande’, evenmin als zelfdoding. Hulp zoeken bij een huisarts of psychiater en een voldoende lange opname in een psychiatrisch ziekenhuis is dat evenmin. (‘Depressie’) (5)

De psychologische begeleiding van het personeel in het Antwerpse politie corps, niet alleen bij de recherche, is minimaal. De vakbonden spreken van een verziekte werksfeer. Volgens crisis psycholoog Erik De Soir moet eerst en vooral de hoge drempel naar de hulpverlening aangepakt worden.

‘Zieke’ politie gevaar voor samenleving

Burgemeester Patrick Janssens in De Morgen : ‘Daar kan ik me iets bij voorstellen.(…) Bij de politie heerst er in het algemeen een cultuur dat men geen zwakte wil tonen. Omdat ze vanuit hun job denken dat zwaktes en fouten onherroepelijk tot sancties zullen leiden’.

De politie heeft haar noodzakelijke taak in deze maatschappij. Haar optreden als ‘gewapende arm’ van het systeem wordt regelmatig terecht betwist. Daarom moeten ook burgers de buitensporigheden aanklagen. De veiligheidsdiensten worden onvoldoende democratisch gecontroleerd en door de politieke overheden op een perverse wijze ‘gebruikt’. Een politie dienst die ‘ziek’ is, is een gevaar voor de samenleving. De Antwerpse politie is in meer dan één bedje ziek.

‘De interne organisatie van de recherche-afdeling van Antwerpen, de grootste van het land, is zo slecht dat de rechercheurs geen tijd meer hebben om hun kerntaak uit te voeren : op criminelen jagen’. (Belga 24/06/11)

De affaire Forcom

Elke actievoerder kent de verontschuldiging : ‘Sorry, de opdracht komt van ‘boven’…’. Een opdracht die deze ‘gewapende arm’ persoonlijk niet steeds ziet zitten, maar gedwee uitvoert. ‘Bevel, is bevel’ is de norm.

Maar er is ook de normvervaging. In Antwerpen duidelijk aanwezig. Allochtone vrouwen van Marokkaanse afkomst hielden meerdere acties tegen politiegeweld. (‘Moslimvrouwen’) (6)

De normvervaging in een deel van de recherche is buitensporig en kreeg een naam : ‘De Forcom affaire’. Forcom speelt een grote rol in de huidige zware problemen. Het betreft fraude rond de zaalvoetbal ploeg Forcom Antwerpen Elite, waarbij verantwoordelijken van de recherche en gemeenteraadsleden betrokken zijn. Het gaat om de SP.A – gemeenteraadsleden Tanja Smit en Karim Bachar, acht politie mensen, de vzw Kids, bestuursleden, spelers en sponsors. Achtendertig personen die onlangs naar de rechter verwezen werden. Er zijn nog meer uitlopers naar het corps.

Het Comité P, eind 2009 in een vernietigend rapport over de politie leiding : ‘De leidinggevenden spelen eerder een negatieve voorbeeldrol’. De onderzoekers verwijzen naar de vriendschappelijke én zakelijke contacten van enkele leidinggevenden met gekende criminelen uit de Antwerpse misdaad scene. Een ‘voorbeeldrol’ voor collega’s. Trouwens, ook druggebruik is binnen het corps niet zeldzaam. En dan gaat het niet om de wijk agent die een pintje aanvaard van een buurtbewoner.

Zowel de directeur Opsporingen als een aantal leden van de afdeling Eigendommen bleken contacten te onderhouden met ondermeer Marc De Schutter, een beruchte crimineel die veroordeeld werd in de Superclub- zaak en die bovendien verdacht wordt van moord op zijn verdwenen vriendin Vera Van Laer. Om maar een idee te geven…

Dossier op Apache Newslab

Op de website Apache Newslab verscheen eind mei van de hand van Raf Sauviller het dossier ‘De criminele connecties van Forcom’. Uit de inleiding : ‘Die zaak bracht aan het licht dat leden van de Antwerpse politie betrokken waren bij oplichting en geknoei met zwart geld, én – nog veel sterker – dat ze zakelijke contacten onderhielden met de georganiseerde misdaad. De fraude werd ondertussen uitgezocht door het Antwerpse parket. Het heulen met de misdaad niet…’.(Lees dit onthutsende, gedetailleerde  dossier op Apache) (7) (Zie ook de video over Forcom op ATV)(8)

Raf Sauviller noemt namen van bekende rechercheurs. Mark Houvenaghel en Directeur Jan Hopstaken van de recherche bijvoorbeeld. Zij en tal van anderen hadden meer dan vriendschappelijke relaties met de onderwereld. Zoals met de heer Gerard Cok, de Nederlandse ‘porno baron’, actief in de prostitutie, het bankwezen en het vastgoed.

Naar aanleiding van een artikel van mij over Gerad Cok op DeWereldMorgen.be liet hij zijn advocaat opdraven om me te bedreigen. Het werd tenslotte een gemoedelijk gesprekje, vermits mijn informatie perfect klopte. (Lees ‘C’est le metier…’)(9)

In een dergelijke sfeer bij de Antwerpse politie moest dus ex-corps chef  Luc Lamine het hoofd boven water houden. Met alle intriges, verdachtmakingen en de zware criminaliteit binnen huis. Met politici die zwegen. Die hem – ACV-er in een ‘rood bastion’ – het mes in de rug staken.

In een dergelijke omgeving moest wijlen de commissaris voor Jeugdcriminaliteit, Gunther Steegmans, redden wat er te redden was van zijn dienst.

Ongewenste intimiteiten ‘manager’

Ik waarschuwde rond 2005 samen met een vriend de vroegere burgemeester Leona Detiége (SP.A) mondeling ruim op tijd van één en ander. Inbegrepen de strapatsen van de later voor racisme en geweld veroordeelde commissaris Bart Debie (ex-VB). Gevolg : Nihil.

Een leuk weetje is dat het gebouw aan de Mechelsesteenweg  waarin de recherche huist en gehuurd wordt door de stad, eigendom is van een vennootschap waarbij Gerard Cok betrokken is… Een ander leuk weetje is dat de huidige nummer twee in het corps – Serge Muyters, broer van Vlaams N-VA minister van Werk – als chef van Bart Debie nipt aan een correctionele veroordeling ontsnapte, na een bolwassing van de rechter.

Adjunct corps chef Serge Muyters wordt verweten een ‘management by terror’ te voeren. Hij zorgt regelmatig voor crisis momenten. Brandjes die burgemeester Janssens moet blussen, zeg maar in de doofpot steken. Ook de ‘stijl’ van ‘de Serge’ draagt bij tot het verzieken van de werksfeer in het politie corps

Zware malaise bij speurders

In een poging de rotzooi bij de recherche op te kuisen werd een ‘strategisch manager’ aangesteld : Glenn Verspeet. Hem wordt door het personeel verweten een onwerkbare sfeer te creëren waarin commissaris Gunther Steegmans gedwongen werd zijn cel Jongerencriminaliteit te hervormen.

Reeds eind juni titelden de bladen : ‘Zware malaise bij politie speurders Antwerpen’. Tengevolge de reorganisatie steeg het aantal gewelddadige diefstallen in vergelijking met vorig jaar met niet minder dan 12%. Er ontstond een leegloop bij het team dat inbrekers opspoort’. Bovenop : ‘Binnen de recherche wordt met de beschuldigende vinger gewezen naar de huidige manager, die eerder in opspraak was gekomen naar aanleiding van…ongewenste intimiteiten op een personeelsfeest’. (Belga 24/06/11)

Steegmans – die steeds op goede voet leefde met zijn collega’s – werd een kil ‘manager’ geacht te zijn die naar de pijpen danste van de ‘manager’, die hem overstelpte met bureaucratie en aldus in een ‘zware malaise’ terecht kwam. Hij vervreemde van zijn omgeving, wat bijdroeg tot zijn zelfdoding.

Zelfdodingen zijn niet van gisteren. Steegmans beschuldigen is een brug te ver, alhoewel de ploeg van de recherche zijn ontslag eist. De slachtoffers zijn bijna altijd mannen, vrouwen zijn net als allochtonen onder vertegenwoordigt als personeel leden. Over suïcidale gedachte praten blijft not done. De situatie schijnt licht verbeterd, maar er blijft een gemis aan een luisterend oor.

‘Boven’ moet onder aan luisteren

Het besluit van Gunther Steegmans (46) om uit het leven te stappen toont aan dat bij de politie mensen werken, geen automaten. Laten we deze integere man gedenken.

Net als bij de brandweer, ambulancediensten, hulpverlening, de medische sector is er behoefte aan ruimte voor soepelheid en onderlinge verhoudingen die de stress bespreekbaar en minimaal maken. Met een laagdrempelige psychologische begeleiding. Huidig corpschef Eddy Baelemans doet pogingen.

Het betreft geen ‘gewone’ beroepen. Het verantwoord snel voorschrijven van langdurig ziekte verlof mag geen taboe zijn. Blijven aanmodderen in een ziek makende werkomgeving is catastrofaal. Dat is één belangrijk aspect.

Een andere zaak is de boel gezond maken, het uit het corps verwijderen van de te vele rotte appels. Racisten, macho’s, agressieven, manipulators,met zware criminaliteit verwante figuren zoals de zaak Forcom aantoont.

Gunther Steegmans, zijn familie, vrienden, collega’s zijn het slachtoffer van een politiek beleid dat onbekwaam is menselijk orde op zaken te stellen. Het komt dus van ‘boven’ dat geacht wordt onder aan te luisteren. Samengevat : ‘Something is rotten in the ‘state’ of Antwerp’.

(‘Manager’ neemt ontslag. Zie reactie)

De Zelfmoordlijn is dag en nacht te bereiken via het gratis nummer 02-649.95.55 of via chat op www.zelfmoordlijn.be Aarzel niet contact op te nemen.

1 – ‘Red levens’  www.supo.be/artikel/957/Als_journalist_red_je_levens

2 –  ‘Geile bok Leterme’  www.dewereldmorgen.be/blog/koen-calliauw/2011/06/27/geile-bok-leterme

3 –  ‘France Telecom’  www.vkbanen.nl/banen/artikel/France-Telecom-moet-ingrijpen-na-zoveelste-zelfmoord/96361.html

4 –  ‘Racisme bij Antwerpse politie’  www.demorgen.be/dm/nl/989/binnenland/article/detail/1254641/2011/04/23/slecht-racismerapport-voor-Antwerpse-politie.dhtml

5 –  ‘Depressie’  www.depressiesteunpunt.com/html/suicide.html

6 –  ‘Moslimvrouwen tegen politie agressie’  www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/04/11/moslimvrouwen-tegen-politie-agressie

7 –  ‘Apache Newslab’  www.apache.be/2011/05/de-criminele-connecties-van-forcom/

8  –  ‘Video ATV over Forcom’  www.atv.be/item/zaalvoetbalclub-forcom  

9 –  ‘C’est le metier…’  www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/03/01/prostitutie-cest-le-m-tier-la-rue-le-trotoir

take down
the paywall
steun ons nu!