Op zaterdag 26 oktober, organiseerde Beweging een studievoormiddag onder de titel ‘Het ACW en de Moeder aller Verkiezingen’, over de moeilijke relatie tussen ACW en politiek. Jozef Mampuys, historicus met een lange loopbaan in de christelijke arbeidersbeweging, nam de deelnemers terug mee in de tijd en stelde dat de discussie over ACW en politiek zo oud is als het ACW zelf. Maar worden de kaarten vandaag anders geschud? (Redactie Beweging)
Hieronder de samenvatting van de tekst van Jozef Mampuys.
(De volledige tekst vind je hier.)
De discussie over ACW en politiek is zo oud als het ACW zelf
In de discussie over de verhouding tussen de christelijke arbeidersbeweging en de politiek kunnen we grosso modo twee grote periodes onderscheiden. De eerste periode loopt van bij het ontstaan van de christelijke arbeidersbeweging op het einde van de 19de eeuw tot het begin van de jaren 60 in de twintigste eeuw. Kenmerkend voor die periode is de sterkte (positief) of dwang (negatief) van het katholieke geloof als (ver)bindend element tussen alle organisaties binnen de katholieke zuil en dat op alle vlakken, ook op politiek vlak. In essentie betekende dit dat je als individueel gelovige en als katholieke organisatie op politiek vlak enkel kon kiezen voor de enige katholieke partij. Hoe groter de eenheid van de katholieken op politiek vlak, hoe sterker en beter de belangen van de katholieke zuil konden verdedigd worden.
Met het Tweede Vaticaans Concilie en de daaruit voortkomende secularisatie komt de vanzelfsprekendheid van de katholieke eenheid zwaar onder druk te staan. Ook voor de christelijke arbeidersbeweging is de exclusieve keuze voor de CVP niet langer vanzelfsprekend, maar wel aan voorwaarden en evaluatie onderhevig zoals dat op het congres Welzijn in Solidariteit in 1979 wordt geformuleerd.
Vanaf dan is de discussie over de verhouding ‘ACW en Politiek’ niet meer weggeweest binnen de christelijke arbeidersbeweging. Het thema staat op de dagorde van niet minder dan drie congressen in 1986, 1995 en 2004. De verdeeldheid binnen het ACW en zijn deeltakken hierover wordt steeds groter. Naarmate de CVP en vanaf 2001 de CD&V zich steeds meer profileert als een ‘Vlaamse’ partij met neoliberaal gedachtegoed wordt de afstand tussen talrijke leden, vrijwilligers en vrijgestelden uit de deeltakken en de CD&V steeds groter. Ook groeit bij velen onder hen het ongenoegen over het ACW dat als ‘koepel van de christelijke werknemersorganisaties’ grotendeels blijft vasthouden aan de bevoorrechte samenwerking op politiek vlak met de CD&V. Dit ongenoegen is vooral de laatste jaren sterk toegenomen wanneer blijkt dat de CD&V zowel op communautair als op sociaaleconomisch vlak steeds dichter gaat aanleunen bij het separatistisch en extreem neoliberaal programma van de N-VA, dat ondertussen is uitgegroeid van een kleine kartelpartner tot de met afstand grootste partij in Vlaanderen.
De ARCO-affaire zorgt voor een financiële catastrofe in de christelijke arbeidersbeweging die nu noodgedwongen aan een grootscheepse herstructureringsoperatie begint. Het ACW is niet langer de koepel maar een van de partnerorganisaties naast de andere vroegere deeltakken en diensten. De vraag is hoelang die andere partnerorganisaties nog gaan aanvaarden dat het ACW als een van de partners, een beslissende rol heeft in de politieke opstelling van de gehele christelijke arbeidersbeweging.
