De cultuurstrijd is nog maar begonnen…
Opinie -

De cultuurstrijd is nog maar begonnen…

De kranten staan vandaag vol van de nieuwe cultuurkaalslag die zich weliswaar al lang geleden aankondigde, ook al kreeg minister Gatz tot gisteren van velen hardnekkig het voordeel van de twijfel. Helaas stopt de miserie hier niet.

vrijdag 1 juli 2016 17:04
Spread the love




Balans

Van de 302 aanvragers kregen er 95 geen subsidies. 30 procent van de positieve adviezen bleven zonder gevolg. Sommigen kregen veel minder dan geadviseerd, andere dossiers werden opgevist, volstrekt tegen de democratische geest van het Kunstendecreet in.

Het kunstenoverleg oKo, de belangenbehartiger van de cultuurorganisaties, berekende een terugval van 10 procent in middelen vergeleken met 2013. Dat voor een sector in volle groei en met vele acute noden.

Podiumkunsten.be schat voor het paritair comité podiumkunsten alleen al een verlies van bijna 400 jobs. Nochtans is onze regio inzake theater een internationale voortrekker en toonzetter. Ook andere landen verliezen hier dus veel bij.

Gatz, nu officieel de minister van cultuurkrimp, breekt (alweer) zijn beloftes: er komt geen ‘extra zuurstof tegen 2017’, zei hij in 2014. Integendeel, nog meer cuts liggen in het verschiet. Tom Lanoye gaf in 2014 al aan dat Gatz bij woordbreuk maar moet aftreden, als hij ten minste een democraat is.

Van het rijke culturele landschap dat bij het begin van deze legislatuur nog 270 organisaties telde, blijven er nu voorlopig nog 207 over. Met deze besparingsronde verdwijnen er, naast de fusies, 37 organisaties in één klap. Wie is de volgende in rij? Op gemeentelijk en provinciaal vlak dreigt er ook veel te verdwijnen.

De minister beweert desalniettemin dat deze aderlating de ‘diversiteit’ ten goede komt. Een retorisch trucje: communiceer je zwakke plek als een sterkhouder, zo lijkt het of je kritiek bij voorbaat afketst.

Een ongeluk komt ook nooit alleen. Vanaf morgen kunnen we ons aan een goednieuwsshow verwachten over de blijde intrede van private belangen die kunst en cultuur gaan ‘redden’… en zo gaat de uitverkoop verder. U denkt er havenbaas Huts zelf maar bij. Diversiteit, kwaliteit en een democratische, emanciperende cultuurwerking zijn de grote verliezers.

Dit is geen zaak van desinteresse (DM, 30 juni), wel een uitgekiemd offensief van regeringspartijen samen met de Vlaamse zakenelite die de cultuursector in zijn totaliteit in hun greep willen. Dit via de Vlaamse Vierschaar: besparen, vermarkten, privatiseren en verticaliseren (de zogenaamde ‘Vlaamse vuurtorens’).

Tussenstand

De cultuurstrijd is meer dan één subsidieronde. Onder Gatz is dit voorlopig al de vierde ronde (najaar 2014, zomer 2015, voorjaar 2016 en zomer 2016). Om de begroting rond te krijgen, wil onze regering nog 9 miljard besparen. Een kwestie van ‘realiteit’, uiteraard. TINA, want het moet van Europa. En zo begint de cirkel weer van vooraf aan: van besparingshock naar vermarkting.

Laten we niet vergeten dat N-VA bovendien mikt op een volgende legislatuur om haar agenda af te werken: de ontmanteling van federale instellingen (onder bevoegdheid van Elke Sleurs (N-VA) samen met vice-premier Jan Jambon), het platleggen van het progressieve middenveld en daar tegenover de uitbouw van enkele grote Vlaamsgezinde cultuurinstellingen. De grote instellingen kregen in 2014 slechts 2 procent besparingen te verwerken, géén 7,5 procent zoals de andere cultuurorganisaties, nu krijgen ze er samen 2,3 miljoen euro bij.

Rondom rond deze instellingen? Bij voorkeur wat cultuurcommerce en folklore voor de toeristen… Kortom, het diverse cultuurlandschap wordt in een mum van tijd geofferd voor Vlaams-liberale politieke ambities. De prijs is hoog: de sociale dynamiek en de creatieve ecologie krijgen flinke klappen. De emanciperende cultuurwerking schrappen in Molenbeek en Borgerhout, daaruit blijkt toch duidelijk een voornemen om radicalisering niet te willen voorkomen?

Reactie op reacties

Afgaande op de reacties na deze kaalslag miskennen sommigen al dan niet bewust de grond van de zaak. Die verdwazing is op zich ook leerrijk. De componist Godfried-Willem Raes bijvoorbeeld, die zonder subsidies valt voor zijn organisatie Logos, verklaarde op facebook dat N-VA geen schuld draagt. Het zou allemaal aan de beoordelingscommissies liggen.

Maar het is toch minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) die gisteren trots vernam dat het budget van defensie verdubbelt van 2,4 naar 5 miljard euro? En was het niet minister Muyters (N-VA) die met de recente fusie van iMinds en imec het budget voor de ‘creatieve industrie’ alweer met 3 miljoen euro verhoogde? 79 miljoen euro in totaal voor één organisatie, dat is nota bene meer dan de helft van al de middelen van het hele Kunstendecreet.

De reactie van Godfried-Willem Raes legt een deel van het probleem bloot. Mocht hij wat hoger in de ranking van de beoordelingscommissies gestaan hebben, er stelde zich voor hem blijkbaar geen probleem. Dat de andere organisaties hun plan maar trekken, ook al kregen ze een positief advies. Net door dit wereldvreemd individualisme slaagt de cultuursector er niet in een vuist te maken en kan de regering snijden in kunst en cultuur, als was het boter…

Nog een reactie die boekdelen sprak, was die van reclameman Noël Slangen die in 2014 nog in de running was voor cultuurminister bij Open VLD. Ook hij hekelt de beoordelingscommissies (DM, 1 juli): ‘waarom hebben we nog een minister van Cultuur nodig, als de besluitvorming geoutsourcet wordt? Schaf dan de Vlaamse regering en alles daarrond af en we hebben opeens genoeg extra middelen voor cultuur.’

Slangen heeft blijkbaar geen probleem met het lobbywerk in achterkamers waardoor bijvoorbeeld zijn partijgenoten, de burgemeesters van Mechelen en Kortrijk, wel in vriendjespolitiek geslaagd zijn. Of hoe Jo Libeer (ex-VOKA) en CEO Designregio Kortrijk zijn zaakjes regelde: Gatz zet de democratie even opzij (breekt de facto het Kunstendecreet open…) en vist deze subsidieaanvraag op ondanks de evaluatie (voldoende, nipt onvoldoende).

Nee, slangen is ‘ontzettend boos’ omdat zijn lobbywerk niet pakte. Hij geeft hierbij meteen ook zijn invulling van ‘vrijheid’ prijs: een minister moet maar als een despoot zelf kunnen beslissen wie al dan niet in de genade van overheidsmiddelen valt.

Wat nu?

Wat kunnen cultuurliefhebbers doen? Om te beginnen: de schuld niet bij de beoordelingscommissies of bij elkaar zoeken, maar bij dit Vlaams neoliberaal beleid en de ideologische impasse waar we inzitten. Verder: solidair meewerken aan een tegenstem. Een tegenbeweging die politiseert, organiseert en dat tamme pacifisme helpt overwinnen.

Wie bijvoorbeeld 24 juni geen tijd had om mee te staken met de spoorbonden, of de vorige weken niet verder kwam dan wat gezeur over een gemiste trein, zou zich vandaag kunnen bedenken dat hij/zij een mooie gelegenheid miste om het protest te steunen tegen de oorzaken van het ongenoegen dat hij/zij vandaag moet doorslikken. En er zal, zonder tegenbeweging, nog heel veel geslikt moeten worden.

Vanaf vandaag gaat de cultuurstrijd hopelijk ook aan de kant van het sociaal protest een versnelling hoger. Dat dit succesvol kan zijn, bleek onlangs nog in Frankrijk. Nemen de organisaties die wél subsidies kregen nu mee de verdediging op van wie wegviel? Wie steunt de oproep tot een ontslag van de minister?

Wie neemt het initiatief voor acties en wie zal de moeite doen om aan het succes ervan bij te dragen? En vooral: zullen cultuurwerkers en –organisaties de acties van vakbonden en middenveldorganisaties dit najaar mee steunen?

 Robrecht Vanderbeeken is filosoof en auteur van het boek Buy Buy Art. De Vermarkting van kunst en cultuur (EPO).

take down
the paywall
steun ons nu!