Ijzerertsschepen varen nu vooral naar China. Het ijzer komt terug onder de vorm van allerlei industriële producten. Chinese bedrijven kopen Braziliaanse gronden op en investeren nu ook in tal van industriële activiteiten.

Tegelijkertijd trekken Braziliaanse fazendeiros (grootgrondbezitters, actief in de agroindustrie) de grote plas over, richting Afrika. De VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) noemt het onverbloemd de ‘nieuwe Cerrado’, waar maar 10 procent door de landbouw wordt gebruikt.

Alle ogen zijn dus op de Afrikaanse savanne gericht, want het begint te roeren rond de Braziliaanse Cerrado. Die savanne willen de ‘groene jongens’ graag beschermd zien.

Anno 2000 zuchtte Blairo Maggi, fazendeiro, eigenaar van de Maggi-groep (de grootste sojaproducent ter wereld) én gouverneur van de staat Mato Grosso, al: “Als de milieubeweging te lastig doet, trek ik met mijn soja naar Afrika.” We zijn nu 10 jaar later en het is zover!

Katoen, soja, maïs

Aangetrokken door de lage productiekosten, de lage grondprijs, de nabijheid van Europese en Aziatische markten en die van het Midden-Oosten steekt de Braziliaanse agronegócio sinds kort de oceaan over om in Afrika katoen, soja, maïs en andere producten te telen.

De groep Pinesso uit Mato Grosso begint met een fazenda (grootschalig landbouwbedrijf) voor de productie van katoen en soja in Soedan. Het perspectief is om binnen vier jaar 100.000 hectare vol te planten. Ook Aprosoja (Associação dos Produtores de Soja de Mato Grosso) is volop in onderhandelingen gewikkeld met de Soedanese regering.

De regeringen van Ethiopië en Mauritanië onderhandelen met Braziliaanse ondernemers om maïs te zetten. Braziliaanse bedrijven zijn nu al actief in negen Afrikaanse landen. In ongeveer zes landen zijn ze volop suikerriet en rijst aan het telen. Andere bedrijven investeren er in landbouwtechnologie. Zo introduceert Irriger sinds 2008 irrigatiesystemen in Soedan.

De Groep Odebrecht heeft een verwerkingsfabriek voor maïs en voorziet nu een project om 400.000 ton suiker per oogstperiode te produceren. De groep Biocom (Companhia de Bioenergia de Angola) werd opgericht door het Braziliaanse Odebrecht (met een participatie van 40 procent), Damer (40 procent) – met een groep van Angolese investeerders – en het Angolese staatsoliebedrijf Sonangol (20 procent). De groep Build Brasil wil een fazenda opzetten om runderen vet te mesten.

“Laat ons Afrika bezetten”

“Afrika heeft heel vruchtbare gronden, maar het ontbreekt er aan technologie. En dat hebben de Brazilianen als geen ander ter beschikking”, zegt Gilson Pinesso van de gelijknamige agroindustriële groep. Vanwege de vruchtbaarheid van de gronden en doordat er minder problemen zullen optreden met allerlei plagen, verwacht Pinesso dat hij maar 850 dollar per hectare grond moet investeren, terwijl hij in Brazilië 1850 dollar nodig heeft.

“Het zijn geen bobos (onnozelaars)”, analyseert José Rezende, een medewerker van PricewaterhouseCoopers. “Op dezelfde wijze als ze Zuid-Brazilië verlieten, waar de gronden te duur werden, en naar Centrum-West-Brazilië trokken (o.m. naar Mato Grosso), zo zien ze nu opportuniteiten voor hun business in Afrika.”

De voorzitter van de Arabisch-Braziliaanse Kamer van Koophandel, Michel Alaby, zegt dat investeren in Afrikaanse landen aantrekkelijk kan zijn door de nabijheid van grote consumentenmarkten, zoals Egypte en Saudi-Arabië. Volgens hem importeren deze landen jaarlijks voor 70 miljard dollar aan voedsel.

Wie kip zegt, roept soja en maïs op

Combineer dit met het feit dat wereldwijd de consumptie van kippenvlees van twee kilogram per persoon in 1970 gestegen is naar 10,5 kilogram per persoon in 2009. De FAO en de OESO, de club van rijke industrielanden, voorspellen dat de consumptie van kippenvlees jaarlijks met 2,8 procent zal blijven stijgen. Meer dan alle andere vleessoorten.

Wie kip zegt, roept soja en maïs op. Wie soja en maïs zegt, denkt aan Brazilianen, de belangrijkste producenten ter wereld. Wie Brazilianen zegt, moet er voortaan ook Afrika bij denken.

José Rezende van PricewaterhouseCoopers: “Binnen 20 jaar zal Afrika de taart zijn van de mondiale agrobusiness.” Chinezen en Brazilianen zijn er alvast als de kippen bij om er de beste graantjes van mee te pikken.

Luc Vankrunkelsven, Londen, 18 juni 2010

Luc Vankrunkelsven is medewerker bij Wervel vzw. Hij schreef al verschillende boeken over duurzame landbouw en soja in Brazilië.