Het is ontegensprekelijk belangrijk om personen met een handicap in beeld te brengen op zo’n manier dat deze even verlangend en verwachtend zijn als andere mensen. Ook als je met een handicap geboren bent, heb je passies en dromen, verlangens en verliezen. Nee, we verlangen niet allemaal euthanasie, integendeel, we verlangen om binnen te kunnen bij de bakker, of om een latere trein te gebruiken.
Door een spontane genetische mutatie ben ik met een spierziekte geboren, net zoals er vele handicaps niet door een ongeval of ziekte, maar gewoon door dom genetisch toeval zijn veroorzaakt. Jij hebt blauwe ogen, ik een spierziekte. Met een handicap geboren zijn heeft zeker zijn voordelen. Zo gaat een groot stuk van het klimaatdebat aan me voorbij: ik rij al 25 jaar elektrisch. Gelukkig woon ik in Vlaanderen, waar ik van de hardwerkende Vlaming het recht krijg op die rolstoel. Ik ben ondersteund door de samenleving in water en brood, maar wat met verlangens?
De vier sterke persoonlijkheden waar Koen Wouters mee rondzeult hebben allen een voorgeschiedenis als valabele mens in de maatschappij. Herkenbare personen, iemand die je dochter of vader kon zijn, getroffen door het noodlot. Toch blijf ik op mijn honger zitten: waarom zitten er geen personen in het programma die met een handicap zijn geboren? Ik kon toch ook gewoon je vader zijn? Mijn twee kinderen hebben alvast zo’n vader. Ik verlang toch ook, net zoals mijn vrouw mij verlangt?
Ik overwin, ik leef, ik verlang, net als elk mens. Ik verlang niet om de Chinese muur op te klimmen, zeker niet op de manier dat Xander het gedaan heeft. Ja, een geweldige ervaring, ja een geweldige prestatie, ja geweldige televisie, maar het is een eenmalige ervaring die weinig bijdraagt aan het wegwerken van mijn eigen Chinese muur: elke drempel bij de bakker, kapper, tandarts of school die me de toegang tot het normale leven verbiedt. Ik heb geen harnas nodig om mij naar boven te dragen, enkel jullie bereidwilligheid om ook mij een onafhankelijk leven te gunnen.
Toen ik vorig jaar de universiteit doorspartelde moest dit altijd via een omweg, liften die enkel toeganklijk zijn met een badge, aula’s waar je enkel hélemaal bovenaan het debat voert, systemen tot hulpverlening waar je telkens toestemming voor krijgen moet. Ontoegankelijke gebouwen uit de jaren 70 waar overal trappen en drempels zijn, maar bijna nergens een lift. “Er waren nog geen rolstoel-studenten in de jaren 70”. Wist je dat koning Filips II uit Spanje een rolstoel had met verstelbare beensteunen en rugleuning in 1595? Hoezo, er waren geen rolstoelen in de jaren 70: de eerste vermeldingen van rolstoelen komen uit de 6de eeuw voor Christus …
Toch blijft handicap, en zeker aangeboren handicap, een probleem waardoor je al snel gemarginaliseerd bent in deze maatschappij. Verweten zelfs, want je bent deel van die bodemloze put van de sociale zekerheid. Niet dat het je schuld is, maar toch. Personen met een handicap, aangeboren of verworven, worden erg snel genegeerd in het sociale leven. Letterlijk: ouders die hun kinderen verbieden om mijn rolstoel te bewonderen of obers die enkel mijn vrouw aanspreken bij het bestellen. Alleen al om een trein te nemen naar school of werk worden personen met een handicap behandeld alsof ze goederen zijn, schrijft ook Kurt Vanhauwaert in zijn open brief. “Gehandicapten hebben toch geen leven, ze wachten wel.” De beperking als label. De mens als een stereotype. Tot zover de mensenrechten in onze maatschappij? Ook in het nieuwe Vlaamse regeerakkoord staat het namelijk vol van deze stereotypes, niet enkel de persoon met handicap maar elke mens die niet “de norm” is.
Media speelt op deze stereotypes in. Toen Luc uit Thuis zijn handicap kreeg, verlangde hij nog maar twee zaken: chocoladekoekjes en euthanasie. Natuurlijk is het goed dat Over Winnaars nu de volledige mens, en diens handicap, in beeld tracht te brengen op een realistische manier. Wel, zo realistisch mogelijk, want ik ken weinig van mijn rolstoelvrienden die de Chinese muur beklimmen willen.
De meeste Over Winnaars die ik ken, dromen van een toegankelijk openbaar toilet. De realiteit in Vlaanderen is dat ik ook vandaag een Koen Wouters nodig heb die me naar boven hijst: niet voor het uitzicht of de droom die verloren is gegaan na mijn ongeval, maar enkel om een plasje te doen.
