De spelregels
De Lijn moet fors besparen. Ritten en zelfs lijnen werden geschrapt. De Lijn controleert intensiever dan ooit of de reizigers een geldig vervoerbewijs op zak hebben. Geen weldenkend mens kan er iets op tegen hebben dat spelregels worden nageleefd. Voor de vervoerbewijzen geldt artikel 66 van het exploitatie- en tarievenbesluit van 14 mei 2004 van de Vlaamse regering. Voor het bestellen van nieuwe bussen zegt De Lijn de Europese spelregels na te leven.
Alleen: De Lijn neemt het zelf niet zo nauw met de Vlaamse regels die voor haar gelden.
Twee voorbeelden: – Onlangs meldde de Vlaamse ombudsman dat De Lijn, in haar reclame voor derden, de taalwetgeving blijft overtreden, ondanks de eigen statuten van volle dochter LijnCom, en ondanks in 2011 gedane beloftes.
– De Lijn leeft het verbod op zijruitenreclame niet meer na. Om de reizigers een uitstekend zicht te bieden, is het verboden om reclame of berichten op de voor- en zijruiten van de voertuigen van de VVM (De Lijn) aan te brengen, aldus artikel 38 van het genoemde regeringsbesluit.
Sinds september ontsiert schreeuwerige en storende reclame voor een Vlaamse televisiezender de zijruiten van een Antwerpse en een Gentse tram. Ook op een kusttram is er zijruitenreclame. De Lijn overtreedt hiermee de Vlaamse regelgeving.
Ook in 2010 en 2011 reden er al sporadisch bussen met verboden zijruitenreclame. Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Hilde Crevits (CD&V) weet dat: de Reizigersbond diende immers meteen een klacht in, tot heden zonder gevolg.
Respect voor de klanten
Zijruitenreclame is een praktijk die uitdrukkelijk wordt verboden door het genoemde regeringsbesluit. Nu lobbyt De Lijn al een jaar bij elke Vlaamse minister om dit besluit gewijzigd te krijgen. De Lijn houdt geen rekening met de bezwaren van reizigersverenigingen en personen met een handicap. Het proberen binnenrijven van extra ontvangsten gaat voor op het zelf naleven van de spelregels én op het rechtmatige belang van de De Lijn-klanten.
Vraag: is De Lijn een zuiver uitvoerend bedrijf, zoals huidig Vlaams viceminister-president Ingrid Lieten (SP.A) stelde toen ze nog de alom geprezen directeur-generaal van De Lijn was? Of is het anno 2012 De Lijn zelf die ontwerpbesluiten ter goedkeuring aan de Vlaamse regering voorlegt, weliswaar na eerst de bestaande regelgeving ongestraft te hebben overtreden?
Het Vlaams regeerakkoord (2009) is nochtans duidelijk: we besteden ook bijzondere aandacht aan de toegankelijkheid van het openbaar vervoer voor personen met een handicap. Zijruitenreclame staat haaks op deze beleidsbelofte. Nu blijkt dat De Lijn de voor haar geldende regels niet naleeft indien dit haar financieel voordeel kan opleveren, moeten Vlaams minister Crevits én haar collega’s ingrijpen.
Een overheidsbedrijf hoort een modelbedrijf te zijn. De Lijn vraagt terecht respect voor haar tram- en busbestuurders en verwacht hoffelijk gedrag van elke reiziger. De Lijn heeft hierin groot gelijk: ook op tram en bus zijn agressie en gebrek aan hoffelijkheid onduldbaar. Mogen wij van De Lijn zelf dan hetzelfde respect vragen voor een elementair recht van de reizigers?
Namelijk: tijdens de rit ongehinderd door de ruit kunnen kijken om zich te oriënteren én om van de omgeving te genieten, net als elke automobilist? Wie ooit in Brussel of Wallonië op een bus of tram met volle zijruitenreclame zat, weet dat dit storend is, zelfs voor goed ziende reizigers, en dat dit voor slechtzienden het zicht helemaal wegneemt.
Ook Ingrid Lieten weet dat en ze schrijft: bij een eventuele herinvoering moet ook overwogen worden om de eerste twee zijruiten van het voertuig aan de instapzijde niet te bekleven, alsook moet het zicht van de buschauffeur optimaal blijven door ook de zijruiten ter hoogte van de chauffeur aan beide zijden vrij te laten. Waarom moet het zicht voor de chauffeur wel optimaal blijven, maar hoeft dit niet meer voor de reizigers?
Een permanente publiciteitskaravaan
Hamvraag: is de Vlaamse regering bereid om, bijvoorbeeld, van de Vlaamse kusttram weer één permanente publiciteitskaravaan te maken, zoals tot in 2004 het geval was? Laat de Vlaamse regering voortaan LijnCom het reclamebeleid bepalen en de huisstijl van De Lijn verknoeien? Of wil minister Crevits het regeerakkoord uitvoeren, met name de hogergenoemde belofte aan de personen met een handicap?
Des te meer daar minister Crevits zelf, als wegbeheerder, maatregelen kan opleggen die de door De Lijn beoogde besparingen opleveren zonder hinder voor tram- en busreizigers. Met name maatregelen die het tram en bus mogelijk maken vlot op te schieten op ‘haar eigen’ gewestwegen.
Dit hoeft niet te wachten op het realiseren van grote infrastructuurprojecten. Verf en politieke moed volstaan. Dit zijn geen volatiele, onzekere opbrengsten, maar structurele, netto besparingen.
Ter gelegenheid van de Dag van de Witte Stok zou de Vlaamse regering het goede voorbeeld kunnen geven. Hoe? Door het bestaande, klantvriendelijke artikel 38 onverkort te behouden én van De Lijn te eisen om ook deze regel na te leven. Als toegeving werd al jaren geleden de achterruit voor reclame voor derden vrijgegeven, dat is genoeg.
Of gaat Vlaanderen – één der rijkste regio’s binnen de Europese Unie – de De Lijn-klanten en vooral de vele tram- en busreizigers met een visuele handicap ook al het recht te ontzeggen om zich te oriënteren en om te zien waar ze rijden?
Firmin Criel en Luc Desmedt
Firmin Criel en Luc Desmedt zijn bestuurders bij de vzw Reizigersbond.
Deze opinie verscheen op 16 oktober 2012 al op deRedactie.be.
