Met zeer gemengde gevoelens heb ik de column “Wie de middenklasse tart, speelt met dynamiet” van Joachim Pohlmann gelezen (DM 9 november).
Een reactie (3,5 minuten leestijd).
Als historicus met kennis van de psychologie heb ik zijn bondige maar radicale kritiek op de psychologische onderbouw van de visie van Marx op de klassen en hun revolutionair gehalte kunnen waarderen. In de tijd van Marx had men Freud nog niet verwerkt, nog niet in psychologische termen leren denken. Het sleutel concept “verliesaversie” dat Pohlmann introduceert, klinkt overtuigend. Dat de middenklasse de ware revolutionaire klasse is, kan ik ook nog aannemen, hoewel dat allicht evenzeer voor de jeugd geldt. De Tocqueville is een overtuigende visionair op dat vlak. Hoewel de woordvoerder van Bart De Wever het historische feit dat zowel in de Franse (1789) als in de Belgische revolutie van 1830 de bezorgde middenklasse als motor de woede van de lagere klassen absoluut nodig had om genoeg momentum te maken, wel gemakshalve even vergeet. Zoals de metallo’s telkens weer de historische motor zijn gebleken achter loononderhandelingen en -verhogingen, gewoon doordat zij de rijkswacht hard weten aan te pakken in de straten. Dat weet elke geschoolde economische historicus. Dat de onafhankelijke middenklasse door angst bepaalt wordt het gezin niet meer te kunnen onderhouden, lijkt logisch, maar dat zij de ruggengraat zou zijn van de samenleving, is een al veel meer bedenkelijke schakel in de gevoerde redenering. Eerlijk gezegd moet ik toegeven dat minderheidsgroepen na Wereldoorlog II inderdaad het debat zijn gaan bepalen met een ideologie die niet zelfzuchtig is, die oorlog die als nooit tevoren de mens aandacht deed krijgen voor minderheden die door lijden gaan. Ik wil verder aannemen dat veel werkende maar niet in denken geschoolde en geoefende middenklassers zich daardoor “naar de periferie van het maatschappelijk debat voelen geduwd worden”.
Stellen over die middenklasse “Ze mag het feest betalen maar haar mening doet er niet meer toe” is echter manifest een brug te ver. In mijn analyse heeft Mark Eyskens overschot van gelijk als die al vier decennia wijst op het “didactisch deficit”: de politici en de meeste academici nemen onvoldoende deel aan het maatschappelijk debat, leggen de zaken veel te weinig duidelijk uit. Daarom juist is dit jaar een initiatief van start gegaan vanwege de rectoren van de universiteiten om academici daartoe aan te sporen. Het normatieve kader is en blijft o.i. echter best wel in handen van (gelovige en) welmenende denkers en wordt best niet aan de schoenmaker en de slager overgelaten, dat merkte de bekende Griekse denker al op (“Schoenmaker, blijf bij je leest!”).
Bovendien heeft Pohlmann als N-VA-er bijzonder weinig grond om op te staan als moraliserende vingerwijzer: zijn partij wakkert op nooit gezien wijze de angst en de haat aan!
Haar politiek gedrag is ronduit sluw en zelfs vals te noemen. Zij hopen en berekenen overmoedig en egocentrisch dat zij als “alliantie” dankzij die zeer negatieve gevoelens politiek garen kunnen spinnen. Maar dat is pas met dynamiet spelen! Zoals Trump zonder enige twijfel met zijn hate speech de recente aanslagen op de synagoge en de bom pakketten gezonden naar zijn politieke tegenstanders heeft veroorzaakt, zorgde het intellectuele haatklimaat dat Bart De Wever en Theo Francken als exponenten van deze perverte partijpolitieke beweging rechtstreeks voor de gruwelijke martelingen die vluchtende mensen in ons land intussen zijn aangedaan door de politie, zoals recent naar boven kwam na een grootschalig onderzoek. Het is een grote schande dat Francken daar lacherig over deed en zijn verantwoordelijkheid meteen minimaliseerde. Het is ongelofelijk en bijna onbegrijpelijk dat deze mega manipulatie al zo lang heeft kunnen stand houden.
Als mogelijke dragende factoren voor dat zeer gevaarlijke, en zonder enige twijfel tijdelijke succes, dat ten koste gaat van elke eerlijkheid en humaniteit, zie ik factoren als de (kille!) intelligentie van de leider van de partij, en de grote golf van voluntarisme, van wilskracht die deze omgekeerde messiaanse figuur heeft weten op te poken. Zeker op voorwaarde dat integere, intelligente mensen zich meer aan het lastige debat met de door angst en haat verkilde en verzuurde groepen middenklassers boordevol ressentiment gaan wijden, maar ook gewoon doordat het kwade in de limiet maatschappij- en zichzelf vernietigend is, zie ik het succes van “de man die blijft winnen” spoedig en grondig teloor gaan.
In het Vlaams: eerlijk duurt het langst. In de taal van Bob Dylan: “You can’t fool all the people all of the time”.
