Nu al, in 2018, verwacht het RIZIV een structurele budgetoverschrijding van 150 miljoen euro. Dit cijfer dekt verschillende ladingen: sommige sectoren geven minder uit dan gepland, andere gaan over de lijn. Ook in 2018 overschrijdt de farma-sector met 318 miljoen euro het initieel budget dat afgesproken was in het Toekomstpact tussen de Minister van Volksgezondheid Maggie De Block en de farmaceutische industrie. Op al die miljoenen kunnen 100 miljoenen teruggevorderd worden door een taks bij diezelfde farmaceutische sector. Maar de rest is ten laste van het budget van de Sociale Zekerheid die dus zal moeten besparen, zoals de vorige jaren.
Voor 2019, schat het RIZIV in dat er een overschrijding komt van 503 miljoen euro (rekening houdend met een groei van 1,5 procent). Geneesmiddelen op zich vertegenwoordigen een uitgave van 4,68 miljard euro’s. Dit komt overeen met 537 miljoen (12 procent) meer dan het bedrag dat afgesproken was voor 2018 in het Toekomstpact (voor 2019, waren er geen afspraken gemaakt).
Volgens Minister Maggie De Block in Knack, op 5 juli 2018, is deze overschrijding van meer dan 500 miljoen euro voornamelijk te wijten aan het succes van de nieuwe behandelingen tegen kanker, en meer specifiek aan de immunotherapieën. De Minister wil niet besparen op behandelingen van kanker. We zijn uiteraard akkoord …, maar moet dit gebeuren ten koste van heel het gezondheidsbudget?
“De prijs van de nieuwe geneesmiddelen wordt bepaald bij de ondertekening van contracten,” legt Xavier de Béthune, Medisch Directeur bij Dokters van de Wereld, uit. “Hoeveel de winst bedraagt van de farmaceutische firma’s blijft geheim. Maar we weten dat immunotherapie 255 miljoen meer gekost heeft dan voorzien. Het blijkt dus duidelijk wie het best onderhandeld heeft: de farma-bedrijven. Mevrouw De Block heeft ons geen enkele aanduiding gegeven van hoe ze de farma-sector uiteindelijk zal reguleren.”
In de huidige onderhandelingen over het budget van 2019, heeft de regering dus eigenlijk drie keuzes. Ofwel mag de farmaceutische industrie verder blijven overconsumeren. Gezondheid zal geen 500, maar 200 miljoen moeten besparen. Maar dan moeten, in het kader van het globaal budgettaire evenwicht, de resterende 300 miljoen ergens anders gevonden worden. Goed kijken wie langs de kassa zal moeten passeren. Ofwel legt de regering de prioriteit bij de nieuwe geneesmiddelen, maar vraagt zij aan haar minister van toch 500 miljoen te besparen. Dan is het aan de gezondheidszorgsector zelf om de exponentiële uitgaven van de geneesmiddelensector te financieren. Ofwel responsabiliseert de regering de farmaceutische bedrijven die in België gevestigd zijn, terwijl zij andere Europese landen aanspreekt om samen te werken en zo de dreiging op delocalisaties onder controle te houden.
Dokters van de Wereld klaagt eens te meer deze situatie aan, die volgens hen drie problemen met zich meebrengt. De nieuwe geneesmiddelen en de wijze waarop hun prijzen worden vastgelegd zetten de Sociale Zekerheid onder druk. Het is mogelijk, zonder de financiering van onderzoek en ontwikkeling in vraag te stellen, om veel lagere prijzen te bedingen.
Voorwaarde daarvoor is dat de onderhandelingen met de farmaceutische bedrijven transparant worden: De nieuwe geneesmiddelen brengen heel veel hoop teweeg (maar de werkelijkheid ervan moet nog bevestigd worden). Maar er zijn nog andere prioritaire noden, zoals de geestelijke gezondheidszorg (waar het gebruik van psychotropische geneeesmiddelen gevoelig blijft stijgen). Het is uiteraard belangrijk dat nieuwe (en trouwens alle doeltreffende) geneesmiddelen terugbetaald worden, maar aan de huidige prijzen zal dat snel heel moeilijk haalbaar blijken.
Op het einde van de rit, zal heel de Belgische bevolking het risico lopen om het gat dat de farmaceutische industrie graaft, te vullen. Ofwel worden er dan minder diensten voorzien – vooral via besparingen op zorg in de eerste en tweede lijn – ofwel zullen de patiënten meer moeten betalen
