Op de dag van de goedkeuring van de begroting ging een aantal delegees van de getroffen sectoren op de tribune van het Vlaams Parlement zitten. Volgens de instructies van het parlement, is het niet toegelaten om te interveniëren in de discussies. Best bizar, aangezien deze discussies een grotere impact hebben op de delegees dan op de parlementsleden.

Simultaan, ging een kleine groep naar de achterkant van het parlement, met het idee een burgerparlement op te zetten in de bezoekersruimte. Het burgerparlement diende een parallel parlement te zijn. Waar het volk, de facto uitgesloten van de besluitvorming, zijn stem kan laten horen, ervaringen kan uitwisselen, en inzicht kan verwerven in het geladen parlementaire debat. De organisators werden echter weggestuurd door veiligheidsagenten. “We appreciëren je recht om je stem te laten horen, maar dat mag niet in de neutrale zone.”

Besprekingen van de begroting voor 2020 in het Vlaams Parlement

Bij wijze van wet, wordt elk politiek activisme verboden in het geografisch hart van de politiek. Dit uit zich zeer subtiel. Toen Tom De Meester (PVDA) vroeg om de zitting te schorsen zodat buiten naar de betogers kon worden geluisterd, antwoordde voorzitster Liesbeth Homans: “Wij zullen niet schorsen omdat er buiten mensen staan te betogen. De mensen zijn welkom op de publiekstribune. Ik zie hier een aantal mensen die al de hele dag braaf en stil op de publiekstribune zitten. Als de mensen geïnteresseerd zijn om naar de minister en de regering te komen luisteren, dan komen ze gewoon op de publiekstribune zitten, maar wij gaan niet naar buiten.”

Het primaat van het volk

Het burgerparlement is dan ook als een initiatief ontstaan uit noodzakelijkheid. Als de burger, die als eerste de gevolgen van genomen beleid draagt, niet de kans krijgt zijn stem te laten horen via traditionele kanalen, moet het dan maar aan de zijlijn.

In café The Butterfly, op een steenworp van het Parlement, werd het initiatief opgezet. Het gevoel van onmacht (binnen wordt over onze levens beslist en wij zitten hier) kreeg zo een meer constructieve kanalisering. De aanwezigen, die reeds aanwezig waren op de plenaire vergadering van het parlement, gingen zo met elkaar in gesprek. Ze dachten na over hun toekomst, verzonnen krachtige slogans voor de betoging later op de dag, en gingen in gesprek met Frank Vanaerschot van FairFin.

Burgerparlement in café The Butterfly

Frank voorzag een korte lezing over retoriek, waar hij veelgebruikte politieke argumenten doorlichtte. De klassieker ‘er is geen geld’, werd al eerder duchtig ontkracht in een analyse op DeWereldMorgen. Een diepgaander punt was het ogenschijnlijke verschil tussen ‘kost’ en ‘investering’.

Deze tegenstelling onthult hoe, in het politieke discours, ogenschijnlijk onschuldige woordkeuzes een diepgaandere strategie onthullen. Cultuur? Dat is een kost, waar we op moeten besparen. Een gift uit het klimaatfonds voor Exxon-Mobil? Dat is een investering die absoluut moet gemaakt worden.

Frank doorprikte zo een aantal van de mythes die diezelfde dag circuleerden door de verkozenen in De Koepelzaal. Een veelgehoord argument was: ‘Wij zijn geen besparingsregering, dit is geen besparingsbegroting, wij investeren.’ Achter het dunne laagje noodzakelijkheid schuilt dan ook een reeks doelbewuste politieke keuzes. 

Een andere vraag die opkwam was: ’Waarom nu?’ Frank legde uit dat dit soberheidsbeleid België later raakte dan andere landen, omdat ons land zonder regering zat in de nasleep van de laatste grote financiële crisis. De vorige regeringen die sinds 2014 aan de macht kwamen waren in ons land het echte startschot van de besparingspolitiek die de jaren voorheen in Europa al sociale en economische ravage hadden aangericht.

Deze Vlaamse regering doet nu verder met het snoeien in activiteiten die het als niet-efficiënt beschouwt. Ze legitimeren de besparingen door te zeggen dat de rekeningen nu eenmaal moeten kloppen, zoals dat in een huishouden ook het geval is. Het is een veelgebruikt argument van de voorstanders van besparingen. Intuïtief lijkt het te kloppen, maar de ervaring van de Europese besparingspolitiek in de nasleep van de financiële crisis toont aan dat dit niet klopt. In economisch onzekere tijden stoppen zowel gezinnen als bedrijven met investeren omdat ze vrezen voor de toekomst. Als de overheid dit ook doet, versterkt ze alleen maar de negatieve spiraal.

In zo’n situatie zijn overheidsinvesteringen en sociale bescherming net nodig om de negatieve spiraal te doorbreken en een sociale crisis te voorkomen. De regering verkeert nu in een staat van ontkenning, waar ze amper wilt toegeven dat het hier om een besparing gaat. Als publieke schuld echter gereduceerd wordt, verandert het naar private schuld. De zwaksten hebben het meeste ‘schuld’ en zullen zo ook het meest betalen. Met andere woorden: laat de armen de crisis betalen. 

Een andere spreker op het burgerparlement was Jan Buelens van Progress Lawyers, een netwerk van progressieve advocatenkantoren. Jan had het over fundamentele rechten. Dat gaat om sociale rechten en een gezond leefmilieu, maar ook over culturele rechten. Als je bespaart op cultuur, ontken je een fundamenteel recht van zij die er niet voor kunnen betalen.

Dit toont nog meer hoe essentieel het is dat getroffenen begrijpen wat de ware logica achter besparingen is. Hoe specifiek de problemen in een sector ook lijken te zijn, indirect zijn ze evenzeer een consequentie van de economische machten die zich op de achtergrond van de maatschappij voltrekken. De lezing en het debat binnen het burgerparlement waren dan ook een verrijking. Met het engagement van organisaties in het middenveld kan er gewerkt worden aan meer politieke slagkracht om de acties in 2020, want deze zullen noodzakelijk zijn, de wind in de zeilen te geven.

You call it cost, we call it investment

De zachte sector wordt de harde sector

‘Kijk naar de realiteit; woon niet in een sprookjeswereld; we mogen onze kinderen niet opzadelen met leningen.’ Zo werd er gesproken over de ‘harde’ begrotingscijfers, die becijferen hoe noodzakelijk het is om te besparen. De verschillende partijen kwamen vervolgens met hun eigen versie van de cijfers af om het eigen gelijk ‘objectief’ te bewijzen. In essentie, deed het er amper toe. Men woont pas in een fantasie als men zegt dat besparen op de sociale sector ‘wenselijk’ is. Snoeien om te bloeien.

Alsof dat ooit gewerkt heeft. Het gaat er niet om welke partij in welke fantasie leeft en welke in de realiteit. De realiteit is de straat en de straat is kwaad. Punt. Met deze energie marcheerde de massa, door (letterlijk) weer en wind, van Brussel-Centraal naar Vlaams Parlement. Ze riepen op tot solidariteit tussen alle getroffen sectoren. Voor warmte op de kille en natte straten van Brussel. Onder leiding van de dirigent versmolten verschillende mensen en verschillende stemmen tot één oproep om gehoord te worden. Aan de andere kant van de politiebarrière, bleef het echter stil.

In het 11 december-nummer van Knack zei Jan Jambon in een interview, als reactie op de VuurWerk-week, ‘dat maakt nul verschil. Het managen van de schaarste is één van de grootste opdrachten van politici. Dat is altijd zo geweest. Ik denk dat we de besparingen eerlijk verdeeld hebben. Iedereen is een beetje ontevreden, dus dat is een goede spreiding.’ Het is dan aan de protesteerders om zelf het verschil te maken. De onrust zal niet snel gaan liggen, puur omdat de redenen ervoor nog steeds op tafel liggen. De politieke passiviteit mag dan ook geen uitnodiging zijn om de strijdbijl te begraven, wel om hem eens grondig te slijpen. Voor een 2020 vol VuurWerk.

Er is wel geld