De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

De Belgische politiek was al langer besmet
Opinie - Gijs Lambrechts

De Belgische politiek was al langer besmet

donderdag 4 juni 2020 23:05
Spread the love

 

298 dagen, zo lang was nodig om na de verkiezingen van 26 mei 2019 een volwaardige regering op de been te brengen. Constitutioneel mag er zeker en vast gesproken worden van een ‘volwaardige’ regering: de minderheidsregering-Wilmes II kreeg immers op 19 maart 2020 het vertrouwen van de Kamer. Er was een dodelijk virus nodig om politici te doen inzien dat het na 298 dagen misschien toch wel hoog tijd werd om samen te werken aan oplossingen voor de collectieve uitdagingen waarvan wij de gevolgen allemaal zullen dragen. Goed, het virus heeft ervoor gezorgd dat we, weliswaar via een gammele volmachtenconstructie, een volwaardige minderheidsregering hebben. Maar vergis u niet, de Belgische politiek is nog steeds besmet. En dat virus was er al voor COVID-19.

Het virus dat zich genesteld heeft in de Belgische politiek, muteert om de zoveel jaren en uit zich in eindeloos lange formatieperiodes tussen verschillende partijen. Desondanks vertoont het virus volgens mij telkens opnieuw dezelfde ongewijzigde kern: onze vertegenwoordigers vertegenwoordigen ons niet langer, ze verdelen ons. En wij doen als burgers maar al te graag mee aan deze polarisering. Nu kan men zich uiteraard de vraag stellen wie er het eerst aan deze polarisering begon: zijn het de politici die bewust een polariseringsstrategie hanteren en heeft dit een weerspiegelend effect op de bevolking, of werkt het net andersom? Één ding is zeker: het heeft een blokkerend effect op de consensusdemocratie in België. Een consensusdemocratie wordt gekenmerkt door brede coalities, corporatisme, een proportioneel kiessysteem en bijgevolg dus doorgaans ook een meerpartijensysteem. Kortom, een democratische vorm die gestoeld is op samenwerking. En laat het nu net zo zijn dat een polariseringsstrategie niet bepaald een faciliterend effect heeft op de mogelijkheid tot samenwerken.

Ten gevolge van deze voortdurende polarisering lijkt het alsof politici uit het oog verloren zijn waar het echt om zou moeten draaien: inhoud. Het laten primeren van inhoud wordt volgens mij in de weg gestaan door een doorgedreven profileringsdrang die zich, ongeveer wekelijks, uit in gemediatiseerde theatrale ruzies waarbij de ene partij door de andere (of zelfs een volledige gemeenschap) haast gediaboliseerd wordt of als zijnde incompetent voorgesteld wordt. Hierdoor ontstaat er, zowel bij de bevolking als bij de politicus, een gevoel van aversie ten opzichte van de ander. Iets wat natuurlijk bijzonder effectief is om de oeroude dynamiek van het wij-zij-denken aan te wakkeren.

We bevinden ons midden in een mondiale crisis, denkt u, politici zullen nu wel enige vorm van nationale eenheid vertonen. Fout gedacht, helaas. Nochtans zijn we inderdaad in een mondiale crisis beland waarvan elke burger de gevolgen voelt en waarbij er nood is aan sterk, coherent en duidelijk beleid. Uiteraard zullen politici altijd verschillende opvattingen hebben met betrekking tot de vele uitdagingen die de coronacrisis ons voorschotelt, hier is ook niets mis mee. Achter de schermen mag, en moet zelfs, stevig en bitsig overlegd worden over de maatregelen die de premier niet veel later zal moeten aankondigen op haar zoveelste persconferentie. Maar op het moment dat deze maatregelen gecommuniceerd worden, is dit ook het beleid dat wij mogen verwachten als burger.

Wat voor zin heeft het om enkele dagen later als minister te gaan rondzwaaien met mogelijke beleidsvoorstellen die eerder de vorm aannemen van een marketingcampagne dan dat ze effectief getuigen van oplossingsgericht denken op lange termijn? Profileringsdrang noem ik het. Deze profileringsdrang was al aanwezig voor de coronacrisis maar vertoont ook vandaag nog een aantal symptomen: het ontstaan van een opbod aan premies, een voorstel tot een ‘strandpas’ om een plek op het strand te reserveren (ja, echt waar), het doelloos bekritiseren van een minister voor ‘een gebrek aan voeling met de Franse taal’ en het reeds publiceren van een video waarin een politicus de coronacrisis gebruikt als hefboom voor het eigen grote gelijk. Een politicus die vandaag bewust een knuppel in het hoenderhok gooit zodat twee partijen eindeloos ruziën, om dan als derde partij hier een electoraal voordeel uit te halen bij de volgende verkiezingen, wordt een slimme strateeg genoemd.

De oorzaak van deze verschrikkelijk moeizame en lange formatieperiodes ligt volgens mij bij het feit dat het niet langer de voorbije verkiezingen zijn die enigszins bepalen welke coalitie er gevormd wordt, het zijn de volgende verkiezingen die dit bepalen. Deze alomtegenwoordige verkiezingskoorts verlamt de politiek. Het heeft ertoe geleid dat politieke partijen tijdens de formatieperiode (en zelfs postformatie) allerlei fel gemediatiseerde marketingstunts uitvoeren omdat ze angstig zijn dat ze bij de volgende verkiezingen zullen verliezen. Niet zo van die marketingstunts die u ziet wanneer u door de stad wandelt en een reclameblad in uw handen krijgt geduwd, wel zo één die u ziet wanneer een partijvoorzitter een beurt maakt op de Afspraak, Terzake of De Zevende Dag.

Er wordt dus niet gefocust op regeren, en nog minder op inhoud. Er wordt meer gefocust op, conform een doorgedreven marktdenken, electorale winst bij de volgende verkiezingen. Profileringsdrang dus. Verliezen we niet uit het oog waar politiek om draait: samenwerken om zo een inhoudelijk sterk, oplossingsgericht langetermijnbeleid te voeren dat in het belang staat van ons allemaal, en niet in het belang van een partij?

De volgende maatregelen kunnen dit politiek virus indijken: zoek consensus in plaats van conflict, vergader in stilte in plaats van theatraal te ruziën via de media en communiceer een coherent en duidelijk beleid in plaats van vele losse ideeën.

Plaats het algemeen belang voor het eigen partijbelang.

Vertoon staatmanschap in plaats van haantjesgedrag.

 

Gijs Lambrechts is student communicatiewetenschappen aan VUB.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!