Eén van de vele hongerstakingen van mensen zonder papieren in de Begijnhofkerk (foto:Raymond Clement)

De Begijnhofkerk: de symboliek van een moreel statement

Korte historiek. Daniel Alliët, pastoor van de Brusselse Begijnhofkerk, kreeg van monseigneur Leonard het aanbod (lees: verzoek, lees: beslissing) om uit te wijken met zijn Vlaamse pastorale opdracht naar de Sint-Jan Baptistkerk in Molenbeek.

zaterdag 10 mei 2014 18:19
Spread the love

Hier past een woordje uitleg voor wie minder vertrouwd is met
bepaalde binnenkerkelijke en Brusselse gegevens:

  • De Begijnhofkerk ligt tussen de Vismarkt (Sint-Katelijne) en
    Brouckère, met andere woorden in het centrum van stad-Brussel. Je
    bent er bijna aan de Grote Markt en aan de katedraal. Sint-Jan
    Baptist in Molenbeek ligt aan de andere zijde van het kanaal, meer
    naar de binnenkant van oud-Molenbeek toe, in ander, armer gebied.

  • Als pastoor word je benoemd voor een bepaalde opdracht. In
    casu, bij Daniel Alliët: de Vlaamse pastoraal. Daaruit put je als
    pastoor je gezag over een kerkgebouw, over de diensten daarbinnen
    en wat je er toelaat of niet. Vervalt je opdracht, dan vervalt ook
    je gezag over de activiteiten binnen het kerkgebouw. Andere
    wetenswaardigheid: Sint-Jan Baptist als kerkgebouw heeft een apart
    statuut: het gebouw is eigendom van de gemeente en niet van de
    kerkfabriek. Met andere woorden: de gemeentepolitiek beslist
    uiteindelijk over een activiteit en heeft hoe dan ook meer gewicht
    dan in een andere, normale kerk.

Verdere historiek. Waarschijnlijk onverwacht, voor zowel
monseigneur Leonard als voor zijn adviseurs, breekt er een storm aan
reacties los op het “verzoek” van monseigneur, zowel
binnenkerkelijk als buitenkerkelijk.

Tot daar nog aan toe, zou je
kunnen denken (alhoewel,…), maar… o toppunt van ramp, onder de
reacties zijn er meerdere afkomstig van mensen die men
binnenkerkelijk echt niet zo maar van tafel kan vegen, zonder enorme
blikschade te veroorzaken. Ik beperk me tot twee.

Een eerste reactie komt van Zuster Jeanne Devos, eredoctor aan de
KULeuven, zeg maar een Vlaamse zuster Teresa (maar ander model…),
die uitdrukkelijk verwijst naar de Apostolische richtlijn Evangelii
Gaudium
(= de vreugde van het evangelie) van de huidige Paus
Franciscus die in zijn richtlijn de krijtlijnen uitzet voor een
Kerkbeleid van de toekomst.

Zuster Jeanne citeert in haar brief aan
de aartsbisschop dat de paus schrijft: “Ik verkies een gehavende
Kerk, gekneusd en vuil omdat ze de straat is opgegaan, eerder dan een
kerk die ziek is omdat ze in zichzelf zit opgesloten, gehecht aan het
comfort van haar eigen zekerheden.” En ze eindigt: “Wachtend op
een hoopvol teken”. Met andere woorden: mag ik u deemoedig vragen
om bij te sturen.

Een tweede reactie komt van Daniël De Klerck, ex-voorzitter van
Broederlijk Delen. Hij schrijft aan monseigneur Leonard: “Wanneer
een projectontwikkelaar in Brussel zijn oog op een straat of wijk
laat vallen om die te renoveren is dit meestal het klassieke lapje
voor het bloeden. Aan de armen wordt gezegd dat ze helemaal niet weg
moeten. Ze moeten enkel een beetje verhuizen. Meteen zijn ze uit het
straatbeeld. Want het project heeft uiteraard een hoger doel. Ik heb
het fundamentele gevoel dat dit met uw project net hetzelfde is. Als
u het doorvoert op de manier die u aankondigde vrees ik dat de arme u
spontaan aan de zijde van bepaalde projectontwikkelaars zal zien
staan.”

Voeg bij die twee reacties nog enkele honderden andere en je kan
je voorstellen dat monseigneur Leonard even verschiet. Ik zou het ook
doen.

Twee vragen:

  1. Wat is dit nieuwe renovatieproject waarnaar Daniël De Klerck
    verwijst?

  2. Wie zijn de projectontwikkelaars?

Het nieuwe renovatieproject? Van monseigneur Leonard is geweten
dat hij veel verwacht van de input van een priester, Michel-Marie
Zanotti-Sorkine (zie youtube onder zijn naam), uit Marseille… die
een nogal “charismatische”, ietwat neo-catechumenale benadering
voorstaat, met sterk fundamentalistische trekjes, zij het heel modern
aangeboden. Hij wil hem een zeer zichtbare, vooraanstaande scène
aanbieden te Brussel.

Wie zijn de projectontwikkelaars? Naar verluidt zou het gaan om
de hulpbisschop van Brussel en de deken van Brussel-centrum, pastoor
van de katedraal, een vroegere beschermeling van de vroegere
hulpbisschop van Brussel, en ooit – in zijn jongere jaren –
bevriend met linkse ngo-mensen als Bruno Ducoli, maar ondertussen
door toedoen van zijn frequentaties in ‘betere’ establishment
middens, blijkbaar tot ‘nieuwe inzichten’ gekomen, met behoud
van enkele autoritaire trekjes.

Van hen kwam blijkbaar het advies
aan monseigneur Leonard om Daniel Alliet (met zijn risico op
kerkbezettingen voor uitgeprocedeerden) naar Molenbeek over te
loodsen (waar de gemeente dan maar haar verantwoordelijkheid moet
nemen), en de Begijnhofkerk aan “le père Zanotti” aan te bieden.
En, by the way, die enkele schamele Vlaamse kerkelijken die de
Nederlandstalige mis volgen in de Begijnhofkerk krijgen probleemloos
twee uren aangeboden op zondag in Sint-Jan Baptist. En trouwens, woonde
Alliët zelf niet in Molenbeek? Ziedaar het scenario zoals would-be-projectontwikkelaars dit monseigneur influisteren . Veel laat
inderdaad vermoeden dat het eigenlijke initiatief om de Begijnhofkerk
van haar inhoud en imago te ontdoen initieel niet van monseigneur
Leonard zelf afkomstig is, maar van die
adviseurs-projectontwikkelaars.

Om die thesis hierboven kracht bij te zetten, kan men een
aanwijzing zien in het feit dat monseigneur Leonard eigenlijk voor
kerkelijke maatstaven ongewoon snel zijn ‘verzoek’ ingetrokken
heeft. Ik moet toegeven dat ik het niet zo snel verwacht had. Het
lijkt erop te wijzen dat hij zelf besefte dat de vondst niet van hem
kwam en dat hij misschien nogal oppervlakkig geadviseerd was geweest.

Zijn adviseurs hadden hem in alle geval niet gewaarschuwd voor die
weerstand? Hadden ze hem dus wel goed geadviseerd? Als je het mij
vraagt: het siert monseigneur Leonard. Beter terugkomen op een
verkeerde beslissing, dan ze te blijven verdedigen tegen beter weten
in, zeker als je zelf niet aan de basis ligt van het scenario. Tot
zover het binnen-kerkelijk discours.

Maar, de Begijnhofkerk heeft nog een veel
ruimere betekenis. Hoe kan men de oprechte populariteit verklaren van
iemand als Daniel Alliët en van de Begijnhofkerk ook in evident
niet-kerkelijke kringen? Hoe kan men het feit verklaren dat zoveel
mensen zich aangesproken voelen door een beslissing van iemand als
monseigneur Leonard en zich mobiliseren in iets dat monseigneur
Leonard zou kunnen afdoen als een puur binnen-kerkelijk debat?

Ik
denk dat we hier iets aanraken dat vandaag ontbreekt ter linkerzijde, tenzij bij de PVDA en ietwat bij Groen. Maar naar de PVDA toe
speelt dan wel bij velen nog altijd enige drempelvrees en enige
schrik voor het opgezogen worden in een totaalproject dat sommigen
onvoldoende in zijn totaliteit wensen te delen. Ik ben geneigd om die
populariteit van de Begijnhofkerk te wijten aan het falen van sommige
linkse partijen of van sommige centrumpartijen met een linkervleugel
om duidelijk tegen de stroom in te varen.

Er ontbreekt pluraal
gedragen morele autoriteit op links. En aangezien ook een instituut
als het CGKR, dat noch links noch rechts hoeft te zijn, maar
niettemin vooral op humaniteit moet focussen of dit imago minstens
moet uitdragen, zich in een grijze, ambtelijke slaap heeft laten
wiegen… Dit ontbreken van pluraal gedragen autoriteit zou echt een
diepgaander analyse verdienen, maar dat is een ander verhaal,
misschien eens voor later.

take down
the paywall
steun ons nu!