Update: slot, en inleiding, 8u025.

De Covid-pass wordt verlengd in Brussel en Wallonië, zo meldt de radio in de vroege ochtend. Sommigen worden daar ongetwijfeld opnieuw ongelukkig, boos en bezorgd van, hoe onredelijk dat ook lijkt. Je gaat vanzelf nadenken over wie je voor je hebt in deze kwestie. Dat je in debat ging met figuren die worden geplaagd met dit soort angsten en denkbeelden via sociale media, het  kan helpen. Wie in die mate spoken en boze overheden en autoriteiten ziet, die mist misschien informatie, maar die gaat misschien ook juist gebukt onder een gebrek aan Voorstellingsvermogen? Niet iedereen heeft voldoende Fantasie om de pandemie onder ogen te zien. Dat kan je de mensen ook niet verwijten, een virus is onzichtbaar. Visueel wordt de hedendaagse mens overstelpt met een beelden, die in grote mate het Wereldbeeld boetseren. Het lijkt de hoogste tijd dat bepaalde expertise over hoe we het best omgaan met de dood van medemensen, algemeen bekend wordt. Dingen die ik persoonlijk mocht leren als medewerker van de rouwkamer in het regionaal ziekenhuis, en als palliatief hulpverlener. Pas nadat het Bewustzijn over de pandemie voldoende verdiept is, kan je verwachten dat mensen meewerken en maatregelen respecteren. Mensen snel, snel meetrekken voor je voldoende uitgelegd hebt waarom, dat kan gevaarlijk worden, en dit niet alleen voor de zieken. Ook voor de politiek, de democratie en wie weet zelfs voor de politici.

Ik heb een Idee: misschien moeten de nationale en regionale tv-zenders maar eens de hele dag een kanaal vullen met beelden van de Begrafenissen van de 45 (vijfenveertig) mensen die dagelijks doodgaan aan Covid en het boze Coronabeest. Ik stel voor dat tv, en  pers en radio deze bange  mensen tegemoet komen. (Het meeste wat er op tv uitgezonden wordt, is in deze tijd toch eigenlijk een beetje naast de kwestie? Massa’s entertainment en daarnaast komen in de journaals…. alle mogelijke spectaculaire wantoestanden en rampen, die vaak hebben plaatsgegrepen heel ver van ons bed, aan bod. Sorry, Björn, in beeld staande bij de laatste kapotte huizen na de Tornado in Kentucky).

Laat de media, die vandaag krachtig de visie van de burger bepalen, eens wat meer gezonde aandacht besteden aan aspecten van de eenvoudige, natuurlijke, harde & ook zachte realiteiten die ons leven echt bepalen.

Ik wil begrafenissen zien! Al zeker in tijden waarin heel veel mensen die iemand verliezen, niet samen kunnen noch mogen Rouwen. In betere tijden waren er overigens al auteurs die stukjes en zelfs hele boeken wijdden aan de onmenselijke regeling dat de dood in onze samenleving onder de mat wordt geveegd. Dat wij bijna nooit nog dode mensen te zien krijgen, face to face. De gestorven tante of buurman wordt niet meer thuis opgebaard, met een purperen baldakijndakje voor de deur, zichtbaar in de hele straat. Zelfs de familie mag standaard niet aanwezig blijven wanneer de kist met de geliefde die nu is dood gegaan, in de aarde wordt neergelaten. Dat is schuldig verzuim. Dat is valse beeldvorming. Dat is de mensen op existentieel vlak op het verkeerde been zetten.

[Geef voor mijn part in dezelfde adem ook meer zichtbaarheid aan de dood in andere omstandigheden. En aan andere grote feiten, kleine wonderen van het bestaan, zoals geboorte en borstvoeding, en tederheid. We hebben wel “Iedereen beroemd”, maar het weglaten van het tragische van het leven tekent dat ding diep. Op den duur kan het niet anders dan schadelijk opbreken, als je bepaalde existentiële essentialia altijd maar buiten beeld houdt. Met het zwakke en in feite laffe, onverstandige en in die zin ronduit valse verwijt dat die dingen melig zouden zijn. Je  kunt de wereld even “opkloppen” voor de consument, op een bepaald moment raakt die daar moe van. Je kunt niet dag in dag uit op steroïden leven. Bovendien raakt ie op een dag gekneld tussen wal en schip: in de akelige, gevaarlijke kloof tussen de echte realiteit en de beeldvorming.]

Onder deskundigen is het algemeen bekende evidentie: dat je best de tijd neemt en de moeite doet om het  overlijden van een persoon die je nabij was, goed te laten doordringen. Dat gaat niet vanzelf. Je kunt er een formule over opstellen: de diepgang van het bewustzijn van de dood bepaalt de mate waarin je na het overlijden van je naaste op heilzame, goede manier verder kunt met je leven. In dezelfde lijn gaat het bewustzijn over de dodelijkheid van Covid niet vanzelf. Dood moet kunnen doordringen. Hoe ongemakkelijk deze waarheid op het eerste gezicht ook lijkt.  

Laat daarom ook zo snel als verantwoord is, rouwenden opnieuw in volle aantallen de begrafenissen bijwonen en de koffietafel bezoeken. Alleen op die manier kan je verwachten dat een populatie kan gaan beseffen wat het echt betekent: een pan-de-mie.

Dan pas, dan pas mag je verwachten dat zij haar gedrag zal aanpassen en de voorgestelde maatregelen zal toepassen zonder massaal te morren (of zelfs aanslagen te beramen op gouverneurs, zoals in Duitsland). Luister daarbij niet alleen naar virologen en epidemiologen.  Ga ook te rade bij menswetenschappers, zoals antropologen, sociologen en psychologen; en ja, er zijn ook thanatologen onder ons. Luister niet alleen naar de strikt medische wetenschappers, met hun kennis die vooral teruggaat op het universum van de laboratoria en de proefbuizen. Op dit punt hebben degenen die protesteren misschien toch een stukje van het gelijk, hun buikgevoel zit niet geheel fout. Laat je voor de aanpak van deze virusgolven ook adviseren door wetenschappers uit de humanities. Want ik heb het begrepen tijdens mijn hogere studies en in gesprekken met een vrienden, filosofen, schrijvers en medici:  “Voor de mens is een kwestie van leven, liefde, lijden of dood nooit louter biologie”.

Voor verdieping, lees de studies

Herman De Dijn, De terugkeer van de ziel. Essay

Luc Versteylen, Essay over begrafenissen en aandacht voor de gestorven medemensen.

Manu Keirse, Helpen bij verdriet en verlies. Deze klassieker van de voormalige directeur van het regionaal ziekenhuis Heilig Hart te Leuven bezweert met kennis van zaken de nabestaanden dat het zien van de dode een gezond rouwproces niet belemmert, maar juist sterk vergemakkelijkt. Ook wie actief is in de palliatieve zorg, is met die waarheid vertrouwd. Het lijkt mij de hoogste tijd dat de expertise deze niches verlaat, en algemeen bekende kennis en wetenschap wordt.