Presentator: Laura De Vos
Gast: Joke Callewaert
Productie: Laura De Vos en Dante Meola
Muziek: A.K. 1974 – The Sun & The Moon
Aflevering 5: Advocate Joke Callewaert over het Strafrecht en Transmigranten (Deel 1)
Meer over Progress Lawyers Network: https://www.progresslaw.net/
TRANSCRIPT
[muziek]
Welkom bij De Afschaffing, een podcast over hoe de afschaffing van politie, gevangenissen en het rechtssysteem eruit zou kunnen zien in België. We onderzoeken de geschiedenis van hoe deze systemen ontstaan zijn, hun hedendaagse realiteiten, en vooral, wat voor alternatieven we samen kunnen bouwen. Ik ben Laura De Vos, Doctor in de Engelse letteren en ik woon voorlopig nog steeds in de VS. Ik geef les in Engels, American Indian Studies, en American Ethnic Studies aan de University of Washington in Seattle. Daarnaast werk ik mee in organisaties met inside en outside leden die ijveren voor betere omstandigheden voor gedetineerden en ageren tegen het bouwen van nog meer gevangenissen in de staat Washington. Er zullen dus af en toe referenties naar de VS komen, omwille van mijn eigen ervaringen met werk rond de gevangenissen hier. Je kan ook zeker horen dat ik al vele jaren in de VS woon, en soms moeite heb met mijn Nederlands. Ik kan niet helemaal de juiste woorden vinden altijd, en mijn accent is een beetje in de war, maar hopelijk valt het mee.
[muziek]
Voor deze aflevering sprak ik met Joke Callewaert van Progress Lawyers Network, een netwerk van progressieve advocatenkantoren in Brussel en Antwerpen. Aan de hand van de zaak van een jonge cliënt legt Joke een aantal aspecten uit van het Belgische strafrecht. Dit is deel één van ons gesprek, waarin we het hebben over het systeem van voorlopige hechtenis, de rol van de onderzoeksrechter, de situatie van veel transmigranten, en de manier waarop het strafrecht wordt toegepast op wat eigenlijk een globale humanitaire crisis is. Doorheen deze en de volgende aflevering kan je ook een patroon opmerken waarin het beleid in de praktijk niet lijkt te volgen uit doordachte analyses rond maatschappelijk geweld en over hoe meer maatschappelijk welzijn te creëren, maar eerder dat uitzonderlijke extreme voorvallen als aanleiding gebruikt worden om nóg repressievere maatregelen door te voeren. Vluchtelingen, of zogenaamde transmigranten zoals ze nu worden genoemd, worden niet geholpen volgens hun mensenrechten. In de plaats daarvan wordt er sterk geïnvesteerd in een strafbeleid. In deel twee van dit gesprek, of aflevering 6 van deze podcast, hebben we het o.a. over elektronisch toezicht en de veranderingen van de Wet Dupont. Maar hier volgt alvast deel 1 van ons gesprek:
[muziek]
LDV: Welkom Joke Callewaert, wilt ge beginnen met uzelf even voor te stellen aan onze luisteraars?
JC: Hallo. Dank u. Ik ben Joke Callewaert, ik ben advocate in Brussel sinds 23 jaar ongeveer ondertussen, en ik ben advocaat bij Progress Lawyers Network. Wij zijn een progressief advocatenkantoor. Ik doe als specialiteit familierecht, jeugdrecht, en strafrecht, en dan strafrecht meer in het bijzonder zaken die iets of wat politiek van belang zijn.
LDV: Ah ja, dankuwel. En dus vandaag zullen we het hebben specifiek over het strafrecht en hoe dat dat een beetje in elkaar zit, aan de hand van het voorbeeld van een cliënt van u vanuit het Maximiliaanpark.
JC: Ja, dus ik denk dat het eerst belangrijk is om te zeggen dat het strafrecht een recht is dat absoluut niet objectief is en dat toch wel heel dikwijls gebruikt wordt om de arme of de meest uitgeslotenen uit de maatschappij te reprimeren. Het is dus eigenlijk een repressie-instrument. Dat is nogal logisch, aangezien het over strafrecht gaat. Maar we zien toch wel dat het strafrecht echt meestal wordt toegepast op kleine criminaliteit of op drugsgerelateerde feiten en dus niet zozeer op bijvoorbeeld witteboordcriminaliteit en dergelijke. Of als het wordt toegepast op witteboordcriminaliteit dat er dan zeer weinig sprake is over gevangenis maar eerder over transacties en het afbetalen eigenlijk van uw straf. En daar wordt bovendien ook veel minder onderzoek naar gedaan dan naar kleinere feiten, of feiten van kleine criminaliteit, of zelfs grotere criminaliteit maar gepleegd door mensen die uitgesloten zijn uit de maatschappij. Dus dat is een belangrijk element denk ik om mee te geven. En dus, in België zijn er…Ik denk dat jullie dat al gehoord hebben doorheen de podcast, bijna 11.000 mensen in de gevangenis. En de manier waarop je in de gevangenis kan geraken is…er zijn twee soorten gedetineerden: er zijn de gedetineerden die in voorlopige hechtenis zitten en er zijn de gedetineerden die een straf uitvoeren. En dus dat zijn twee verschillende manieren om in de gevangenis te zitten.
LDV: En ik denk dat je gezegd had dat er iets van een 35 of 40% van de gedetineerden in voorhechtenis zitten, is dat juist?
JC: Ja, ik weet het precieze cijfer niet, maar België heeft een zeer groot aandeel van mensen die in voorlopige hechtenis zitten van gedetineerden, ja. Dus dat is veel meer als in ons grensomliggende landen. Dus dat wil eigenlijk zeggen dat…daar waar normaal gezien de voorlopige hechtenis niet mag gebruikt worden als een middel om al te straffen, he, de voorlopige hechtenis mag alleen uitgesproken worden wanneer dat dat blijkt dat dat noodzakelijk is omdat de persoon een te groot gevaar zou zijn, of omdat de persoon het onderzoek zou kunnen bemoeilijken als hij in de gevangenis…[JC verbetert zich] als hij in vrijheid is, maar niet om al op voorhand te straffen. Maar in de praktijk gebeurt dat toch wel heel veel. En vooral bijvoorbeeld bij mensen zonder papieren omdat die… daar kunnen de onderzoeksrechter steeds van zeggen dat zij mogelijk niet kunnen berecht worden als ze worden vrijgelaten, aangezien ze geen vast adres hebben, en dat men die niet kan heroproepen om te verschijnen voor de rechtbank. En dan worden die mensen zeer gemakkelijk in voorlopige hechtenis genomen. Wat dat maakt dat er heel veel sans papiers in de gevangenis zitten.
LDV: Ja, en dan als zein voorlopige hechtenis zitten, dan kunnen ze uiteraard ook minder goed hun zaak voorbereiden, of met hun advocaat afspreken, of ervoor zorgen dat er, ja, dat ze wel een adres zouden krijgen, of dat ze een job zouden hebben, of zo van die andere dingen die andere mensen kunnen gebruiken als redenen om niet in voorhechtenis te moeten, ja, of in voorlopige hechtenis te moeten?
JC: Ja, de voorlopig hechtenis, voor alle duidelijkheid, wordt natuurlijk niet alleen toegepast op sans papiers, maar ook op mensen die wel een verblijfsvergunning [hebben] of die Belg zijn, maar, effectief, als je in voorlopige hechtenis bent dan wordt je wel…dan wordt het zeer veel moeilijker om uw eigen te verdedigen. Want bijvoorbeeld, zoals je daarstraks al zei, dan moet jouw advocaat u komen bezoeken in de gevangenis, kan jij niet zelf naar jouw advocaat gaan, dus jij hangt een beetje af van de mogelijkheden van je advocaat. Het is moeilijk om bewijzen te vinden over uw functioneren in de maatschappij. Maar bovendien, sommige mensen die in voorlopige hechtenis gaan kunnen hun huur niet meer betalen, waardoor ze hun woning kwijt geraken, waardoor dat het opnieuw moeilijker is om terug uit de gevangenis te keren, enzovoort, enzovoort. En bovendien zien we dat de mensen die in voorlopige hechtenis zitten dikwijls zwaardere, of zeker effectievere, straffen krijgen dan mensen die in vrijheid verschijnen voor de rechtbank. Omdat er allerlei argumenten zijn waarom dat de rechtbank oordeelt dat als je in voorlopige hechtenis bent, dan geef je sowieso de indruk dat je gevaarlijker bent, want de onderzoeksrechter heeft gedacht dat jij in voorlopige hechtenis moest zijn. En als je je dan minder kan verdedigen omwille van de redenen dat ik dan daarstraks al zei, dat je geen woonst hebt, dat je je werk bent verloren door de voorlopige hechtenis, of dat je geen werk hebt kunnen zoeken, of uw school het verlaten, enzovoort, enzovoort. Dus dat zijn allemaal elementen die meespelen in het bepalen van de straf waardoor dat de rechtbank–we zijn daar doorheen de cijfers–geregeld, allez ja, bijna altijd, zwaardere straffen oplegt voor iemand die in de gevangenis vertoeft. En bovendien is het ook moeilijker voor de rechter allez, moeilijker, of is de stap groter, laten we dan toch zeggen, om alternatieve straffen te geven voor iemand die in een voorlopige hechtenis zit. Dus dat systeem van voorlopige hechtenis is vrij…heeft eigenlijk zeer veel consequenties op de rest van de procedure dat er moet gevoerd worden. En dus dat is wel bijzonder belangrijk om niet in voorlopige hechtenis te zitten. Maar dus, er zitten veel mensen in voorlopige hechtenis in de gevangenissen, dus dat neemt heel veel van de plaats in … de plaatsen die er zijn in de gevangenis, waardoor er ook een overbevolking is in de gevangenissen.
LDV: Ja, dus dat zijn eigenlijk mensen die.. die ook nog niet veroordeeld zijn, maar die…Ja, dat de onderzoeksrechter beslist heeft dat er een reden is om ze toch vast te houden. Ik heb een vraag, gewoon in vergelijking, uiteraard, ik woon hier in Amerika, en het systeem hier is dat, met die voorlopige hechtenis, dat mensen kunnen betalen om niet in voorlopige hechtenis te gaan, of als ze niet kunnen betalen, dan zitten ze wel vast. Maar in België lijkt het dat er geen zo’n systeem is, maar dat dat volledig de beslissing dan van de onderzoeksrechter is?
JC: Awel dus, ik zal eens beginnen met die jongen, he, met iemand van het Maximiliaanpark, om het een beetje duidelijker te maken hoe dat dat marcheert zo’n voorlopige hechtenis. En dan zal ik ineens ook uitleggen of dat je al dan niet kan vrijkomen mits het betalen van een borgsom, zoals dat in Amerika bestaat. Als je een feit pleegt, of als er een feit gepleegd is, dan kan er door de parketmagistraat een onderzoeksrechter worden aangesteld die onderzoek zal doen naar het feit dat gepleegd is, om de dader te vinden van dat welbepaald feit. En dus een onderzoeksrechter gaat op dat moment allerlei maatregelen nemen, of onderzoeksdaden laten stellen, door zijn politieagenten, de mensen van de gerechtelijke politie, en die door hun onderzoek op zoek gaan naar de persoon die feiten zou gepleegd hebben. Anderzijds heb je een tweede mogelijkheid, dat is dat er feiten worden gepleegd en dat die op heterdaad is, waardoor dat je onmiddellijk een dader van een feit kan aanhouden. Maar dus voor de twee gevallen, zowel voor een onderzoek dat lopende is en waar doorheen het onderzoek iemand een dader van de feiten of een vermoedelijke dader van de feiten kan opsporen, of in het geval van een zaak dat op heterdaad… iemand dat heterdaad wordt betrapt, voor de twee gevallen, als het parket oordeelt, of de onderzoeksrechter oordeelt, dat die personen een gevaar zijn voor de maatschappij, dan moeten die personen voor de onderzoeksrechter komen en dan zal de onderzoeksrechter beslissen om die persoon al dan niet onder voorlopige hechtenis te plaatsen.
LDV: Ik weet ook dat het strafrecht, dat je verteld had dat het strafrecht verdeeld is, dat dat volledig federaal is, en dat dat verdeeld is in de politierechtbank, de correctionele rechtbank, en de assisen rechtbank. Nu vraag ik me gewoon af, is die onderzoeksrechter, is dat al van een van die rechtbanken, of beslist die waar dat die zaak naartoe gaat?
JC: Ja. Nee, de onderzoeksrechter is het onderzoeksgerecht, dat is dus een fase vóór de verwijzing naar ofwel correctioneel, of wel assisen. Want normaal gezien de politierechtbank, dat zijn normaal gezien geen zaken die voorkomen…waar er een onderzoek wordt gevoerd, want dan gaat over verkeersmisdrijven, allez, verkeersovertredingen, en daar is dikwijls geen onderzoeksrechter voor noodzakelijk. Tenzij uiterst zeldzaam, of wanneer er bijvoorbeeld een dodelijke afloop is van een accident, en dat het niet duidelijk is wat dat er exact gebeurd is, dan kan er wel een onderzoeksrechter worden aangesteld, maar dus dat alles is voorgaand aan het verwijzen van een bepaalde zaak naar correctioneel, assisen, of politierechtbank. Dus onderzoeksrechter behoort tot de onderzoeksgerechten, en dat is dus een fase vóór de bodemrechters, noemen ze dat. De correctionele, de assisen, en de politierechter zijn bodemrechters, en dus die doen uitspraken ten gronde. Iets dat onderzoeksrechter niet doet. Een onderzoeksrechter is een rechter die volledig onafhankelijk zou moeten zijn en dus die zowel een onderzoek à charge en à décharge voert naar de vermoedelijke dader. Maar dus als iemand wordt aangehouden In het kader van een onderzoek, dan wordt die persoon voorgeleid voor de onderzoeksrechter. Als iemand wordt aangehouden in het kader van een feit dat bij heterdaad betrapt is, zal het parket beslissen of de persoon wordt voorgeleid voor de onderzoeksrechter. En dus de onderzoeksrechter zal dan beslissen om die persoon in voorlopige hechtenis te plaatsen, of niet. Die voorlopige hechtenis kan alleen maar uitgesproken worden wanneer dat men meent dat de persoon een ernstig gevaar uitmaakt voor de openbare orde, wanneer dat er een gevaar is dat die persoon het onderzoek in gevaar brengen, dus dat hij andere getuigen of deelnemers zou verwittigen van het onderzoek, of wanneer dat er een probleem is dat de persoon zich zou kunnen onttrekken aan het gerecht, en dus vluchten. En dus om die redenen mag een onderzoeksrechter iemand in voorlopige hechtenis plaatsen. Als het echt heel zware feiten zijn, zoals moord bijvoorbeeld, dan is er niet die noodzaak van dat er een probleem zou kunnen zijn voor het onderzoek, dan is het feit dat die persoon een gevaar is voldoende…een gevaar voor de openbare orde, voldoende is voor die persoon in voorlopige hechtenis te plaatsen. Dus de onderzoeksrechter neemt die beslissing, en moet die beslissing nemen binnen de 48 uur nadat de persoon werd aangehouden. Dus een gerechtelijke aanhouding mag maximaal 48 uur duren. En dan moeten onderzoeksrechter die beslissing nemen en dus de persoon komt in de bureau van de onderzoeksrechter en de onderzoeksrechter beslist in bijzijn van de persoon of dat hij al dan niet die persoon in voorlopige hechtenis gaat nemen.
LDV: En vroeger was dat binnen 24 uur, maar dan relatief onlangs hebben ze dat uitgerokken eigenlijk, om de onderzoeksrechter meer tijd te geven om een klacht te kunnen vinden?
JC: Ja, ja. Dus vóór de aanslagen in Brussel was dat 24 uur. Maar dan hebben ze gezegd dat…naar aanleiding van de aanslagen is er een hele discussie geweest in het parlement om het te verlengen tot 72 uur, wat dat echt problematisch zou zijn–Ik denk dat dat in Amerika langer is he, maar dat weet ik niet zeker–maar allesinds in België was het 24 uur. En dus wou men dat verlengen tot 72 uur, ook al waren de onderzoeksrechters daar geen vragende partij voor, dat was vooral het parket dat dat wou, en de politie. Maar voila. Er is dan een compromis gekomen door het verlengen tot 48 uur in plaats van 72 uur [JC verbeterd zich] euh in plaats van 24 uur dat vroeger van toepassing was. En dus, als je…op het moment dat je wordt aangehouden door de politie, word je verhoord in het bijzijn van advocaat, samen…en die advocaat gaat ook mee met jou naar de onderzoeksrechter, en mag zijn opmerkingen daar geven, maar hij mag niet pleiten. Dus dat wordt geen, daar is geen bedoeling dat daar gepleit wordt, maar voilá, de advocaat krijgt op het einde wel het woord, maar de onderzoeksrechter gaat volledig onafhankelijk beslissen of dat hij die persoon al zijn niet in voorhechtenis plaatst. En die beslissing moet na 5 dagen bevestigd worden door de raadkamer. Dat is een soort… dat is een onderzoeksgerecht, en dus in die raadkamer daar zit een rechter, een onderzoeks.. allez dé onderzoeksrechter die het onderzoek doet, en een parketmagistraat. En daar wordt de gedetineerden ook voorgeleid in het bijzijn van zijn advocaat, en dus daar kan wel gepleit worden over het al dan niet van toepassing zijn van alle voorwaarden, en of dat die persoon altijd niet in voorlopige hechtenis kan blijven. En zo wordt dat telkens…allez, de eerste twee maand, om de maand verlengd, en na de derde maand dus, dan wordt het verlengd om de twee maand. En dus daar zou er kunnen beslist worden door de rechtbank om iemand onder borg vrij te laten, dus op basis van uw vraag dat je daar straks stelde van is dat mogelijk zoals in Amerika, dat is mogelijk, maar dat wordt niet zo heel veel toegepast. Omdat daar die sommen…er staat nergens vastgesteld wat die sommen dan ook zouden moeten zijn, maar daar wordt…voilá, dat gaat…soms is dat 5.000 soms is dat 10.000 soms is dat 25.000 maar bon, veel mensen kunnen niet betalen. Maar bovendien word dat eigenlijk vrij weinig toegepast.
LDV: Ja, en voor het verhaal, of het voorbeeld van uw cliënt dat we het vandaag over gaan hebben, die had dus geen borgsom?
JC: Nee, nee, nee. Ik weet niet of dat jullie weten wat het Maximiliaanpark is, maar dat is dus het park waar dat er heel veel vluchtelingen…of ze noemen dat tegenwoordig transmigranten, vluchtelingen die onderweg zijn, die vroeger verbleven in de “jungle” van Calais. Dat is een een plaats waar dat de vluchtelingen waren, omdat ze daar op camions stappen om naar Engeland te gaan. En dus dat vluchtelingenkamp in Calais–dat is natuurlijk geen officieel vluchtelingenkamp, laten we duidelijk zijn–maar die jungle in Calais is ontruimd door de Franse overheid, omdat daar onmenselijke toestanden waren. En die mensen, voilá, heel veel van die mensen zijn toen doorgereisd naar België, en hebben zich verzameld in het Maximiliaanpark. Dat is een park recht tegenover de dienst vreemdelingenzaken, vlakbij het noordstation. En dus daar is eigenlijk een grote groep transmigranten ontstaan, en dat zijn mensen die geen asiel willen aanvragen, want ze zijn heel bang dat als ze asiel aanvragen, dat ze dan zouden worden teruggestuurd naar Italië, Griekenland, of zo, waar dat ze dan vandaan komen, omdat er in Europa…geld de regel dat het eerste Europese land waar dat je toe komt, dat dat het land is dat jouw asielaanvraag moet behandelen. En die mensen willen eigenlijk maar één ding en dat is doorreizen naar het Verenigd Koninkrijk. Dat zijn veelal vluchtelingen die toch een beetje Engels spreken, uit Eritrea, Sudan, Pakistan, die gebieden waar dat er eigenlijk heel veel Engels wordt gesproken. En dus vandaar dat die dus ook graag naar Engeland willen doorreizen, omdat er een groot deel van hun bevolkingsgroepen in Engeland woont, maar ook omdat blijkbaar in Engeland zou je kunnen werken zonder een werkvergunning. En dus wordt dat door heel veel mensensmokkelorganisaties gezegd dat dat daar het paradijs is–Alhoewel dat ik zwaar daar zwaar mijn twijfels over heb, maar sowieso–die jongeren die dus in het Maximiliaanpark waren, die wouden geen asielaanvragen, en trachten nacht na nacht na nacht, door op parkings camions te vinden, op de camion te stappen om zo in het geniep naar Engeland te kunnen reizen.
LDV: Je had daarvan ook gezegd dat er soms, dat als er mensen mekaar helpen, dat dat dan onmiddellijk een mensenhandel klacht wordt.
JC: Ja, dus. Het probleem is dat de politiek eigenlijk niet wist wat dat ze met de transmigranten aan moesten. En dus hebben ze daar de strafwet op losgelaten. En hebben ze allerlei onderzoeken gestart op basis van, via onderzoeksrechters, om na te gaan hoe dat die personen effectief zich organiseren en vertrekken naar Engeland. Want het is heel moeilijk om zelf op uw eentje dat te doen. Alleen al om een camion te stappen, bijvoorbeeld: je hebt camions met bashen, maar veel van die camions zijn camions echt waar dat je de deur moet open doen en terug te doen. Maar je kan natuurlijk, als je zelf op een camion stapt geen deur toe doen, want die deuren worden langs buiten toe gedaan. Dus is het zo dat de jongeren zich meer en meer op een of andere manier georganiseerd hebben om elkaar te helpen om zodoende de camion te kunnen pakken naar het Verenigd Koninkrijk. Er zijn bijvoorbeeld heel veel jongeren die de ticketten op de camions niet kunnen lezen, en dus niet weten of dat die camion effectief naar Engeland gaan. Het is moeilijk om ‘s nachts naar die parkings te geraken, dat is beangstigend. Dus die jongeren kennen mekaar–ik zeg jongeren omdat dat allemaal heel jonge mensen zijn eigenlijk. En veel van die jongeren vanuit dezelfde regio’s hebben mekaar leren kennen onderweg, op de vlucht, en dus, die helpen mekaar. Maar de Belgische overheid dacht van, we gaan..we moeten…we willen dat absoluut bestraffen, dat die gasten verder reizen naar Engeland. Ze moeten maar asiel aanvragen in België, zodanig dat wij ze kunnen terug sturen naar de landen waar dat ze Europa zijn binnen gereisd, of naar hun land van herkomst. Maar wij laten niet toe dat zij via ons grondgebied verder reizen naar Engeland. En dus zijn er in heel wat zaken onderzoeksrechters op gezet, waardoor dat je bijvoorbeeld, mensen die worden aangetroffen in een camion, gaan ze hun gsm…gaat de politie hun gsm uitlezen, gaan ze zien welke nummers dat er terugkomen, hoe kunnen we linken leggen tussen welbepaalde groepen. En op die manier denken zij dat de verantwoordelijken, namelijk de grote mensensmokkelaars, zouden kunnen aanhouden. Waardoor dat er heel veel jongeren werden opgepakt, en dus ook in…allez, wij hebben meerdere cliënten die in het kader van mensensmokkel zijn vervolgd voor de Belgische rechtbanken. Tot op heden trouwens, nog steeds blijft dat doorgaan, omdat er nog altijd jongeren proberen te vertrekken naar Engeland. En wij zijn niet naief in de zin dat we wel weten dat er spijtig genoeg een aantal gasten wel misbruik van maken, en dat zij..dat ze bijvoorbeeld zeggen, dit is mijn parking en dus ik beslis wie dat er op welke camion gaat stappen, wie dat er met mij mee komt naar de parking, en je moet misschien 50, 100 euro betalen. Maar eigenlijk is dat ook een vorm van overlevingsstrategie van die personen, hè, dus dat zijn personen die zwaar in de miserie zitten, die zelf geen adres hebben, die zelf geen inkomen hebben, die zelf geen papieren hebben, en die voilá, doorheen de miserie dan maar beslissen om dan toch maar een beetje geld te verdienen aan het geheel. Maar in se zijn dat niet de grote mensensmokkelaars die we kennen…zijnde echte organisaties die mensen smokkelen vanuit het land van herkomst tot in Engeland, die daar ennorme sommen voor vragen, gaande tot €10.000 per persoon, en die zelf daar bijzonder rijk van worden. Dit gaat echt om jongeren die voilá, een beetje een graantje willen meepakken, meepikken, maar die zelf eigenlijk slachtoffer zijn van… allez, die zelf migreren, die zelf vluchteling zijn, en dus die zelf een beter leven zoeken. Dat is niet zoals de grote smokkelaars. En dus…
LDV: Maar ze worden wel gestraft alsof dat ze…
JC: Ja. Dus die politieagenten zelf, die maken echt wel een onderscheid. Die zeggen ja, je hebt “freelance” smokkelaars en je hebt dan de “corporate,” he, de georganiseerde, en dus zij delen die Sudanese, Eritrese jongeren duidelijk onder onder de “freelance.” Maar dus het probleem is dat er heel veel jongeren worden opgepakt, of mensen, vluchtelingen, worden opgepakt, die zelf absoluut geen mensensmokkelaar zijn, maar die omwille van het feit dat ze misschien eens iemand hebben gebeld om te zeggen van, vanavond gaan we vertrekken, vanavond vertrekt er een groep, we gaan van die parking gaan, we gaan van die parking vertrekken, en die dus op die manier mekaar helpen, dat die ook worden vervolgd. En het probleem is dat die worden vervolgd, en men vraagt daar…er zijn gasten die tot 7 á 8 jaar gevangenisstraf krijgen voor die feiten, feiten die eigenlijk geen criminele feiten zijn, maar die eigenlijk het gevolg zijn van de migratiepolitiek die er heerst in gans Europa.
De Dublin regeling, hè, dat is wat dat…die regeling dat het eerste land dat je betreed, dat je daar asiel moet aanvragen, maar ook het feit dat je volledig illegaal in Europa bent, dat je geen enkele vorm van bescherming hebt, zo lang als dat je geen asiel hebt aangevraagd. Dus die jongeren worden één voor één opgepakt. Het zijn er echt veel. Allez, veel…Dat is natuurlijk, dat is relatief natuurlijk, maar op een groep van de transmigranten dat nu niet zó een bijzondere grote groep is, zijn het er toch tot op heden toch bijna 60 Sudanezen bijvoorbeeld die in de gevangenis zitten. En dat zijn echt allemaal mensen die zelf op de vlucht zijn van een land dat gekend is als zijnde een zwaar oorlogsgebied voor een gedeelte, en verder ook een dictatuur tegen onder andere alle niet-Arabisch etnies, enzovoort, enzovoort. En dus die…als jij…mijn cliënt was één van die jongeren die wel een aantal keren heeft gezegd van “Oké ik ga de deur toe doen. En als ik de camion toe doe, dan mag ik, als ik dat 10 of 15 keer doe, bijvoorbeeld, dan mag ik de 16e keer zelf op de camion stappen, volledig gratis.” En dus mijn cliënt was zo’n jonge man, 18 jaar, komende uit Sudan, al sinds zijn 14e onderweg vanuit Sudan. Zwaar gefolterd, allez, zwaar afgezien in Libië, gefolterd. Dat zijn daar heel…als slaaf moeten werken, dan de zee op, op een klein bootje, dan via Italië te voet over de bergen naar Frankrijk–heel gevaarlijk ook, want dat zijn hoge, allez, dat is in de Alpen, dat is heel gevaarlijk gebied gewoon om te kunnen stappen, je moet dat kennen–En dan uiteindelijk via Parijs in Brussel terechtgekomen, in het park slapen dag en nacht, en dus 4 nachten op de 7 proberen te vertrekken.
LDV: En dat verhaal, dat maakt dus blijkbaar geen indruk op de rechters? Die [JC: Nee.] context waarin dat mensen leven en vechten om te overleven en duidelijke [JC: Nee.] redenen hebben om hun land te verlaten of redenen hebben om in Brussel te zijn en daar terecht te komen. Dat maakt dan geen verschil uit voor hoe dat dat opgevolgd wordt?
JC: Nee. In de praktijk absoluut niet. Het enigste waar dat ze mee rekening houden is: aan hoeveel transporten zou je hebben deelgenomen. En dus ze gaan…Een onderzoeksrechter die op zo’n zaak zit, gaat verschillende telefoons aftappen–zoals ik zei, als er slachtoffers worden gevonden uit een camion, opgepakt, die worden beschouwd als zijnde slachtoffers van mensenhandel, maar die worden gewoon opgepakt, hun telefoons worden uitgelezen, en worden dan met een bevel om het grondgebied te verlaten terug vrijgelaten, –daar waar dat zij normaal gezien als slachtoffer van mensenhandel zouden kunnen recht hebben op papieren, maar bon, voilá, dat wordt natuurlijk niet aan die slachtoffers gezegd–maar dus die telefoons die dan herhaaldelijk terugkomen, de nummers die terugkomen, die worden getraceerd door de politie en worden afgeluisterd. En dus als je bijvoorbeeld zegt, ik zeg het bij mijn cliënt, bijvoorbeeld, was er een aantal gesprekken waarin dat hem zei van, “ik ga vanavond,” “ik ga met die en die meenemen op de trein,” “ik ga naar die parking,” en naast dat gegeven dat ze telefoonnummers afluisteren, is het ook het gegeven dat ze mensen observeren. Dus de politie agenten gaan mee op de, allez, verstoppen zich op de parkings. En nemen foto’s van jongeren die opstappen, of zoals mijn cliënt toen, he, die had altijd dezelfde trainingsbroek aan, want die hebben natuurlijk geen kleren, allez, die hebben maar één paar kleren, hebben ze foto’s dat hij de deuren van camions toe doet. En dus wordt hij beschouwd als mensenhandelaar.
LDV: Ik moet wel efkes zeggen, als je dat zo allemaal uitlegt… Ik denk dan, de hoeveelheid geld dat dat kost om dat zo op te volgen en dan die telefoons af te tappen en dan zo u te zitten verstoppen, al die politieagenten die betaald moeten worden, gewoon zo, al dat geld, dat zou toch ook kunnen gaan naar iets doen om die mensen te helpen?
JC: Ja. Dat is ook een van de redenen…Het is daarom dat ik zeg, het is echt een politieke beslissing van dat te doen. Dus ze hebben beslist dat de de vervolgingspolitiek… dat ze…Men heeft beslist dat de mensensmokkel een bijzonder ernstig probleem is in Europa–Ik ben daar niet mee akkoord he, laten we duidelijk zijn–Maar dat is dus wel beslist, dat dat… In België menen ze dat dat een bijzonder ernstig probleem is en dus dat dat prioriteit is, prioriteit heeft. Met als gevolg dat ze daar enorm veel geld tegenaan gooien voor iets wat dat absoluut absurd is he, want ik zeg het, ze zijn zelf slachtoffers. En er zijn er misschien een aantal tussen die iets of wat willen geld verdienen. Maar dat gaat dan over zeel kleine sommen en die personen worden dan opgepakt en in den bak gestoken. En dus dat kost massa’s geld. We hebben dat ook al gepleit voor de rechtbank van, waarom, denk daar toch eens over na, wat is dat die vervolgingspolitiek, er zijn toch veel ernstiger problemen, er zijn toch veel zwaarder gevaren die zich voor doen, maar bon, voilá, de College der procureurs samen met de minister van Justitie hebben beslist dat dat een prioriteit is, dus dat is een prioriteit. En dus…
LDV: En wat is er dan met uw cliënt gebeurd?
JC: Ja. Dus. Wat dat er dan gebeurd is dus op één…je moet weten dat…in het Maximiliaanpark is er een heel grote solidariteit ontstaan met de bevolking, met de Belgische bevolking. En dus er is een platform ontstaan, een burgerplatform, waardoor dat veel van die jongeren sommige nachten konden gaan uitrusten bij burgers die hun huis eigenlijk openstellen, en dus die mensen komen halen op het Maximiliaanpark ‘s nachts, allez ‘s avonds, waardoor dat ze bijvoorbeeld in het weekend, he, in het weekend kunt ge niet vertrekken want dan zijn er veel minder camions, en dus dat die, in het weekend dus de jongens konden uitrusten. Dus dat was het geval ook met mijn cliënt. Die had een gezin waar dat hij sinds een jaar of zo, of sinds 6 maand, terecht kon om in het weekend uit te rusten. De onderzoeksrechter weet dat natuurlijk, want die kunnen die telefoons checken, waar dat die telefoons altijd zijn. En bovendien horen ze dat ook aan de gesprekken, eh die families bellen dan van, “we komen halen, je mag nu bij mij komen slapen.” In het geval van mijn cliënt, zijn ze om 5 uur ‘s morgens binnengevallen in die familie, om mijn cliënt op te pakken, wat een bijzondere traumatische ervaring was. He, dat is een familie die in een klein dorpje woont in Wallonië, en die hun burgerinitiatief…allez die vonden dat ze hun burgerverantwoordelijkheid moesten nemen om te helpen, maar dus dat is een dorp waar dat er nooit politie komt, allez, voor hun was dat een heel traumatiserende ervaring. En dus zij hebben…allez, de politie heeft mijn cliënt toen komen halen.
LDV: Is er een vervolg voor de familie, of nee?
JC: Nee. Er zijn wel een aantal families die wél zijn verhoord door de onderzoeksrechter, of zelf vervolgd. Er zijn vier hébergeurs vervolgd zijn, niet mijn zaak, allez, toch niet in de zaak dat ik nu aan het vertellen ben, in een andere zaak. Maar daar is heel veel solidariteit ontstaan binnen de Belgische bevolking, waarin dat ze zagen van, oei als we dat gaan beginnen doen, die burgers dat mensen helpen ook gaan beginnen vervolgen dat gaat tegen ons keren. Dus, ze hebben tot nu toe dat daar maar in één zaak gedaan. We hebben toen voor die vier, allez, wij kwamen tussen voor twee van de vier hébergeurs, en die zijn alle vier vrijgesproken, maar het parket is wel in beroep. Dus die zaak komt nu eind maart voor met die hébergeurs. En dus mijn cliënt is toen opgepakt. En ze zijn toen op verschillende plekken binnengevallen en ze hebben in totaal 7 gasten opgepakt, voor mijn… de zaak waar dat ik in tussenkwam. Nu mijn cliënt heeft geluk gehad omdat zijn familie, la famille d’hébergeurs, dus de familie die hem ontving, heeft ons direct gecontacteerd. Waardoor dat ik onmiddellijk contact heb kunnen opnemen met de onderzoeksrechter en heb kunnen aantonen van, voilá, dit is zijn bijdrage die bijzonder beperkt is, hij is heel jong, hij is zelf vluchteling, en hij heeft een familie waar dat hij terecht kan, en de onderzoeksrechter heeft dat toen wel mee in overweging genomen en heeft hem niet onder aanhoudingsmandaat geplaatst. Maar de 6 anderen wel…
[muziek]
Tot zover de eerste helft van mijn gesprek met Joke. In de volgende aflevering volgt deel 2. Daarin vertelt Joke meer over hoe zogenaamde alternatieve straffen eerder als uitbreiding van het strafsysteem werken dan als een vermindering, en over hoe de mogelijks goede bedoelingen van de Wet Dupont in de praktijk vooral voor langere straffen zorgen, en voor het veel minder toepassen van het 1/3e principe van de vervroegde vrijlating. Kijk dus alvast uit naar Aflevering 6. Wil je ondertussen meer leren over het werk van Progress Lawyers Network, ga dan naar www.progresslaw, dus p r o g r e s s l a w, punt net.
[muziek]
Bedankt om te luisteren naar deze aflevering van De Afschaffing. Behalve op De Wereld Morgen, kan je ons ook vinden op de meeste podcast apps. Als je ons feedback of een rating geeft op je app, kan je ook andere podcastluisteraars helpen om ons te vinden. Wil je direct contact opnemen, e-mail dan DeAfschaffing, in één woord, @gmail.com. Nogmaals bedankt om te luisteren naar De Afschaffing.
[muziek]
