Schitterende tekst van journalist Ruud Goossens dit weekend in De Standaard. Het zou verplichte literatuur moeten worden! Lees en deel dit!!!
Dansende terreurknuffelaars
Een extreemrechtse terrorist die met moordplannen in het verborgene verdwijnt. Een slechtere reden om Marc Van Ranst tot stilte aan te manen is moeilijk te bedenken. Oerend hard ging het, de laatste twee weken. Drie dagen nadat Vlaanderen voor het eerst van Jürgen Conings had gehoord, bleken zich al tienduizenden mensen te hebben aangesloten bij een steunpagina op Facebook. De meest geëngageerden gingen zelfs betogen om de Limburgse idealist een hart onder de riem te steken. Dat werd een surrealistische optocht waarbij zelfs de wens opdook ‘om Jürgen verdomme een standbeeld te geven’.
Vervolgens roerde opiniemakend Vlaanderen zich. In De Morgen vond Guillaume Vanderstichelen het ‘nu niet het moment om Jürgen Conings te veroordelen’. We moeten, schreef de ex-reclameman, net een manier vinden ‘om hem hieruit te helpen’. In het parlement maakte Theo Francken zich zorgen over andere militairen die sympathie voor hun verdwaalde collega hadden getoond. Hij vreesde een anti-Vlaamse heksenjacht. Terwijl professor Jonathan Holslag zich in Knack ergerde aan de haast waarmee Conings een ‘extreemrechtse terrorist’ werd genoemd.
Het is een bevreemdende vergoelijking. Even het geheugen opfrissen: Conings ging er op 17 mei vandoor met vier raketwerpers, een P90-machinegeweer en nog wat ander geschut. Hij lag vervolgens twee uur op de loer in de buurt van Marc Van Ranst, de viroloog die hij eerder al met de dood had bedreigd. Zijn wagen liet hij ontploffingsklaar achter aan de rand van een natuurgebied. Hij schreef brieven waarin hij de politieke elite onder vuur nam. En aan een vriend had hij opgebiecht dat hij ook een moskee wilde treffen. Als dat niet volstaat om als extreemrechtse terrorist te worden omschreven, wat dan wel? Hoe moeten we Conings dan eigenlijk noemen? Een verwarde wereldverbeteraar?
Klamme handjes
Er wordt met veel meel in de mond over deze zaak gesproken. Laten we dat duidelijk maken met een gedachteoefening. Stel dat de voortvluchtige niet Jürgen Conings maar Mohammed Azizi heette. En stel dat hij er was vandoor gegaan om een witte opiniemaker met volkseigen ideeën een kopje kleiner te maken. Stel dat er daarna enkele honderden dansende moslims door Molenbeek waren getrokken om hun solidariteit te betonen. Hoe zou er dan gereageerd zijn? Zou het land dan niet net iets meer op stelten staan?
Vermoedelijk wel, en niet eens onterecht. Daarom zijn de klamme handjes waarmee Conings en zijn fanclub nu bejegend worden zo
merkwaardig. Ze tonen hoe er twee maten en twee gewichten worden gehanteerd. Blijkbaar blijft een blauwogige Vlaming die voor de gewapende strijd kiest, op de een of andere manier toch ‘ene van ons’. Conings is wat radicaal, maar strijdt voor een zaak – een ‘vrij’ Vlaanderen zonder moslims – die ook veel anderen dierbaar is. Hij wordt beter begrepen dan de Brusselse jongeren die vorige zomer met wat parasols tekeergingen aan een Blankenbergse strandbar.
Er gebeurde nog iets verbazingwekkends. Razendsnel werd het slachtoffer zelf voorwerp van debat. Omdat Van Ranst vanuit zijn
schuiloord bleef communiceren en zelfs provoceren, kreeg hij een academisch standje. Professor Holslag, die een paar jaar geleden
een voorwoord schreef in het boek van Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken, vond dat iets meer terughoudendheid wel van
respect zou getuigen tegenover al die mensen die nu voor de veiligheid van Van Ranst instaan. Dat was ook de boodschap van CD&Vstaatssecretaris Sammy Mahdi, namens ‘de samenleving’.
Het zijn onzinnige opmerkingen. Natuurlijk is het niet verboden om je blauw te ergeren aan Van Ranst. De viroloog werd het
belangrijkste gezicht van de strenge coronamaatregelen, ook omdat de collega’s van Mahdi lange tijd het leiderschap mankeerden om slecht nieuws te brengen. Van Ranst miste geregeld een kans om te zwijgen.
Maar het debat daarover is op dit moment, nu de man zich met zijn gezin moet verschansen in een safehouse, volkomen naast de
kwestie. Natuurlijk is Van Ranst een provocateur. Dat waren Pim Fortuyn en Theo van Gogh ook. Droogstoppels worden nu eenmaal
zelden met de dood bedreigd. Maar Van Ranst verdient enkel respect omdat hij zelfs op dit moment, ondanks de angstaanjagende bedreigingen, de moed blijft vinden om zijn gedacht te zeggen. Zolang hij er de puf voor vindt, moet hij vooral op zere tenen blijven trappen.
Een naïeve rector
Van Ranst bewijst er de samenleving, in weerwil van wat Mahdi zegt, een grote dienst mee. Extreemrechts terrorisme is geen
marginaal probleem meer. Eind vorig jaar presenteerde het Institute for Economics & Peace zijn jaarlijkse Global Terrorism Index.
Daaruit blijkt dat het aantal gevallen van extreemrechtse terreur sinds een paar jaar explodeert. Sinds 2014 is er in het Westen een
stijging van 250 procent waar te nemen. De Duitse minister van Binnenlandse Zaken noemde extreemrechtse terreur vorige zomer de ‘grootste bedreiging’ voor de veiligheid in zijn land.
In Vlaanderen zijn we niet immuun voor die trend. Vorig jaar ging een gebouw in Bilzen, waar een asielcentrum zou komen, in
vlammen op. Het gerecht verdenkt de stichter van het Vlaams Legioen, een extreemrechtse organisatie waaraan ook Conings
gevechtstraining zou hebben gegeven. Al een paar jaar waarschuwt de Staatsveiligheid in haar rapporten voor nieuwe groeperingen
‘die als paddenstoelen uit de grond schieten’. Ze wees erop dat die zich ook steeds vaker bewapenen.
Op zo’n moment hoort een samenleving ferme strepen te trekken. Ze hoort aan te geven dat meningsverschillen in een liberale
rechtsstaat nooit met geweld worden beslecht. Het is een opdracht waarvoor moed vereist is en die academici, in al hun
onafhankelijkheid, dus zou moeten liggen. Ze moeten, zoals Van Ranst, duidelijk maken dat intimidatie niet werkt. Ze kunnen er,
bijvoorbeeld, op wijzen dat de stijging van extreemrechts terrorisme vaak hand in hand verloopt met de electorale opgang van extreemrechtse partijen.
Daarom was de manier waarop de Gentse rector Rik Van de Walle zich in het debat mengde zo ondraaglijk naïef. Van de Walle richtte
zich op Twitter rechtstreeks tot Tom Van Grieken. Hij loofde zijn tv-optreden in De Afspraak op vrijdag: ‘U was goed op dreef.’ Hij
schreef te geloven dat Van Grieken zich ‘oprecht’ distantieert van geweld. Hij riep de VB-leider op om dat nog meer te doen. Het is
alsof je aan Jeff Bezos zou vragen om een campagne tegen belastingontwijking te trekken. Terwijl Van Grieken en zijn partijgenoten stilaan op de openbare omroep kamperen, maakt Van de Walle hen nóg wat salonfähiger.
De laatste kans
Dat is moeilijk te begrijpen. Van Grieken is ook de man die niet optreedt tegen een VB-gemeenteraadslid dat Conings de ‘ultieme
verzetsstrijder’ noemde. Hij is de voorzitter die het oké vindt dat een van zijn Europarlementariërs de naam en de foto van de rechter die enkele Voorpost-militanten veroordeelde, op het internet gooide. En hij is vooral degene die Dries Van Langenhove op een VBlijst zette bij de laatste verkiezingen, enkele maanden nadat Schild & Vrienden ontmaskerd was als racistische, geweldverheerlijkende club.
De laatste dagen moest ik terugdenken aan het VB-eetfestijn in Landegem waar ik in maart van vorig jaar, net voor de lockdown, heen trok. Voorpost-personeel serveerde er varkenswangetjes en donkere bieren. Van Langenhove moest er een tafelrede houden. Aan het eind peperde het parlementslid zijn publiek in hoe belangrijk de verkiezingen van 2024 worden. Volgens Van Langenhove bieden die ‘mogelijk de laatste kans om Vlaanderen op een democratische en geweldloze manier weer op de rails te krijgen’.
Dat is vintage VB. Van Langenhove zei niet dat geweld na 2024 een optie wordt, maar je hoeft geen geradicaliseerde militair zijn
om zijn woorden zo te interpreteren. Daarmee zeggen we niet dat Conings rechtstreeks te linken valt aan de partij van Van Grieken.
Maar het is even onzinnig om te ontkennen dat het VB mee het klimaat creëert waarin de excessen zoals die van de afgelopen dagen waarschijnlijker worden.
Dat kun je constateren zonder enige morele superioriteit aan de dag te leggen. Het betekent evenmin dat er niet meer naar de VBkiezers geluisterd moet worden. Maar misschien vallen er, zolang Van Ranst in dat safehouse zit, toch een paar andere prioriteiten naar voren te schuiven? Als er geen grenzen worden getrokken, dreigen de dansende Jürgen Conings-knuffelaars na een volgende manifestatie zomaar het parlement te bestormen. Willen we dat?
RUUD GOOSSENS
Ruud Goossens is redacteur van De Standaard. In ‘Onder de waterlijn’ peilt hij wekelijks de onderstromen van de macht.