De VS is niet bereid om de proxy-oorlog[1] met Rusland in Oekraïne op te geven. Rusland van zijn kant kan de oorlog niet stoppen zonder zijn legitieme belang veilig te stellen om de NAVO en/of de VS buiten zijn buurland te houden. Een verlies van de oorlog zou een existentieel gevaar vormen voor Rusland.

Nu de twee grootmachten in een oorlog verwikkeld zijn, is een derde partij nodig om het conflict op te lossen.

In het voorjaar van vorig jaar hebben Turkije en Israël met succes geholpen om tot een vredesakkoord te komen. Er werd een goede oplossing gevonden en zowel Rusland als Oekraïne stemden ermee in.

Maar de VS wilden dat de oorlog doorging. Die stuurde de Britse premier Boris Johnson naar Kiev om de deal te saboteren. De Oekraïense president kreeg te horen dat het land alle ‘westerse’ steun zou verliezen als het een overeenkomst met Rusland zou ondertekenen.

Omdat de enigszins neutrale middenmogendheden er niet in slaagden om een overeenkomst door te drukken, werd het duidelijk dat er een derde partij met meer gewicht nodig was om een deal te sluiten.

Een derde partij met meer gewicht was nodig om een deal te sluiten

Het moment om tot een akkoord te komen moest ook goed gekozen zijn. Op 24 februari, precies een jaar na het begin van de oorlog, maakte China zijn standpunt bekend over de politieke regeling van de crisis in Oekraïne. Dit was geen vredesplan, maar een opsomming van zaken die begrepen en gedaan moeten worden om tot een duurzame oplossing van de crisis te komen.

Een maand later zette China de volgende stap die nodig zal zijn in het proces. Het introduceerde een hooggeplaatste diplomaat die de voorbereidende besprekingen in Oekraïne en Rusland zal voeren om mogelijke manieren te vinden om verder te gaan. De aankondiging werd gedaan na een telefoontje tussen de presidenten Xi en Zelensky:

“De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zei dat hij woensdag een ‘lang en zinvol gesprek’ heeft gehad met de Chinese president Xi Jinping, een langverwacht eerste contact tussen de leiders sinds de invasie van Rusland 14 maanden geleden.

Xi riep op tot het beginnen van onderhandelingen tussen Moskou en Kiev, volgens een verslag van de Chinese regering van het gesprek, waar Zelensky volgens Beijing om had gevraagd.

Xi beloofde een ‘speciale vertegenwoordiger’ naar Oekraïne te sturen voor gesprekken over een ‘politieke regeling’ – en waarschuwde dat ‘er geen winnaar is in een nucleaire oorlog’.”

China hoopt een neutrale vredesmakelaar in het conflict te worden, hoewel de VS en anderen zijn onpartijdigheid in twijfel hebben getrokken. Dit als gevolg van het partnerschap “zonder grenzen” op basis waarvan het aan Moskou financiële steun zou hebben verleend.

Ik ben echter niet op de hoogte van enige ‘financiële steun’ van China aan Rusland, zoals NBC News hier beweert. Zelfs de Amerikaanse inlichtingendienst zegt dat Rusland geen extra geld nodig heeft om de oorlog voort te zetten:

“Volgens uitgelekte militaire documenten van de VS kan Rusland de oorlog in Oekraïne nog minstens een jaar financieren, zelfs onder het zware en toenemende gewicht van nooit geziene sancties.”

China verwijst in zijn verslag over het gesprek naar het vorige voorstel en biedt aan daarop voort te bouwen:

“Nu er meer en meer op een rationele manier wordt nagedacht en gesproken, is het belangrijk om de kans te grijpen en gunstige voorwaarden te creëren voor een politieke oplossing van de crisis.

Gehoopt wordt dat alle partijen op een ernstige manier zullen nadenken over de crisis in Oekraïne en gezamenlijk manieren zullen zoeken om via dialoog duurzame vrede en veiligheid in Europa te brengen. China zal gesprekken voor vrede blijven faciliteren en zich blijven inspannen voor een spoedig staakt-het-vuren en herstel van de vrede.

China zal de speciale vertegenwoordiger van de Chinese regering voor Euraziatische aangelegenheden naar Oekraïne en andere landen sturen om met alle partijen diepgaand te communiceren over de politieke regeling van de Oekraïne-crisis. China heeft meerdere pakketten humanitaire hulp naar Oekraïne gestuurd en zal naar beste vermogen hulp blijven bieden.”

Lu Hui. Foto: Federatieraad Rusland, Wikimedia Commons / CC BY 4.0

De Chinese speciale vertegenwoordiger voor Euraziatische zaken is Lu Hui, een zeer hooggeplaatste diplomaat.

Hij heeft verschillende functies bekleed in de Chinese ambassades in Moskou en Astana (Kazachstan), evenals binnen het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. Zo was hij in 2008-2009 plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken van de Volksrepubliek China. Van augustus 2009 tot augustus 2019 was hij buitengewoon en gevolmachtigd ambassadeur van de Volksrepubliek China bij de Russische Federatie.

Nu er meer twijfels zijn over het vermogen van Kiev om het aangekondigde tegenoffensief met succes te lanceren, zou de stemming in Washington wel eens kunnen omslaan

Het verslag van Oekraïne van het gesprek maakt geen melding van de gezant. De reactie van de VS op de aankondiging van een gezant was bedoeld om de inspanningen van China in twijfel te trekken:

“John Kirby, de coördinator voor strategische communicatie van de National Security Council, zei dat de VS de oproep verwelkomde als een ‘goede zaak’.

‘We zeggen al geruime tijd dat we het belangrijk vinden dat president Xi en Chinese functionarissen gebruik maken van het Oekraïense perspectief op deze illegale en niet-uitgelokte invasie door Rusland’, zei Kirby tegen verslaggevers.

Eerder zei Kirby tegen NBC News: ‘We laten deze twee leiders de details van hun gesprek zelf bespreken’.

Een hoge regeringsfunctionaris, die op voorwaarde van anonimiteit sprak, zei dat het ‘veel te vroeg was om na het horen van dit gesprek te speculeren’ of het telefoontje optimisme over het vredesplan van China zou moeten bevorderen.

‘Tot nu toe heeft China zich niet onbevooroordeeld getoond als het gaat om het steunen van Rusland’, zei de functionaris.”

Ik twijfel er persoonlijk niet aan dat Li Hui zijn best zal doen om enige vooruitgang te boeken in de gesprekken met Oekraïne en Rusland. Zijn moeilijkste taak zal zijn om de VS aan boord te krijgen van elke mogelijke oplossing.

Maar, nu er elke dag meer twijfels worden geuit over het vermogen van Kiev om het aangekondigde tegenoffensief met succes te lanceren, zou de stemming in Washington wel eens kunnen omslaan.

De artikel verscheen eerder op Moon of Alabama.

Note:

[1] Proxy-oorlog of ‘oorlog bij volmacht’ (Engels: proxy war) is een conflict waarbij één partij (meestal een grootmacht) een andere partij, de gevolmachtigde, een oorlog laat voeren, en daarbij als achterman optreedt. Het vuile werk wordt m.a.w. door een ander gedaan. De grootmacht levert economische, ideologische, logistieke en/of militaire steun. De gevolmachtigde is meestal een kleiner land en draait meestal voor de negatieve consequenties van zo’n oorlog op.