Dahr Jamail was in Brussel om te getuigen op de
Irak-Commissie die het Brussells Tribunal organiseerde tijdens het
congres van de International Association of Democratic Lawyers
(IADL). De uitgebreide versie van dit interview kan je lezen in het
tijdschrift
Vrede.
Jamail
weet waarover hij spreekt. Hij
schreef twee boeken over de bezetting in Irak en Afghanistan en tal
van bijdragen voor het onafhankelijke persagentschap IPS en de Britse
krant The Guardian. Verschillende van zijn stukken werden
geselecteerd voor de jaarlijkse top 25 van Project Censored. Dat
zijn de belangrijkste
artikels die het nieuws niet haalden. Daaronder
verschillende kritische stukken over de oorlog en bezetting in Irak.
Hij werkte een tijdlang voor
Al Jazeera, maar nam er ontslag en is sinds kort journalist bij de
alternatieve nieuwssite Truthout
waar hij al eerder voor schreef. Hij
zal er zich toeleggen op de
milieumisdaden door grote bedrijven.
Een jaar geleden ben
je teruggekeerd naar Irak en meer bepaald in Fallujah waar recent een
nieuwe opstand is uitgebroken. Wat zijn jouw indrukken?
“Irak is een ‘failed
state’. Het is een land dat niet eens als land functioneert. Het is
een absolute catastrofe. De kindersterfte is opnieuw gestegen tot het
niveau van de periode van de sancties in de jaren ’90. Vanaf 1991
zagen we honderdduizend kinderen per jaar sterven aan ondervoeding en
geneesbare ziektes.1
Het onderwijssysteem is
geëvolueerd van een van de beste in het Midden-Oosten tot een van
de slechtste. Dat geldt ook voor de gezondheidszorg en het rampzalige
economische beleid dat de Amerikanen hebben opgelegd. Een van de
‘Orders’ (‘order 39’, n.v.d.r.) die in het eerste jaar van de bezetting
onder de CPA van Bremer (de Voorlopige Autoriteit van de Coalitie)
zijn afgekondigd, gooide de Iraakse economie open voor buitenlandse
investeringen en bedrijven. Maatregelen die de lokale Iraakse
ondernemingen moesten beschermen werden afgebouwd. De sociale
gevolgen waren niet te overzien. Prijzen zijn gestegen en de
koopkracht daalde als gevolg van de afbouw van subsidies.
De
gemiddelde Irakees komt economisch niet meer aan de bak. Veel mensen
die daartoe in staat waren, ontvluchtten het land. Weet je dat ik van
alle Irakezen met wie ik heb gewerkt of met wie ik in contact stond
de afgelopen jaren, niemand ken die er nog is? Ofwel zijn ze gevlucht
ofwel gedood. Irak telt 2 miljoen binnenlandse vluchtelingen en nog
steeds meer dan 2 miljoen mensen in het buitenland. Het is een land
dat bloedt. Ik vind het erg moeilijk om woorden te vinden
die de catastrofale situatie waarin het land zich bevindt
adequaat kunnen omschrijven.
En nog eens, het grootste deel van de ellende is
veroorzaakt door het Amerikaanse beleid. Ze hebben het land verdeeld,
doodseskaders laten opereren, sektarische spanningen aangewakkerd en
geëxploiteerd om het land te
controleren. Ze deden dat op een behoorlijk succesvolle wijze. Dat
Nouri al-Maliki, die in de verkiezingen van 2010 nochtans het
onderspit moest delven tegen de partij van voormalig premier Allawi,
nog altijd aan het roer staat, heeft voor een stuk te maken met de
steun van de Verenigde Staten die wapens blijven leveren en Iraakse
troepen blijven trainen. Tot dusver verkochten de VS voor meer dan 20 miljard
dollar aan wapens en trainingen. Washington heeft verder een adviseur
in zowat elk ministerie.”
Zou het kunnen dat
de Amerikaanse regering zich in Irak behoorlijk heeft misrekend? De
oorlog en de bezetting hebben vele miljarden Amerikaans belastinggeld
opgesoupeerd, terwijl er verhoudingsgewijs niet zoveel voordelen te
rapen vielen.
“Absoluut. Ze geloofden
echt de retoriek van mensen als Ahmed Chalabi (Chalabi speelde via
zijn goede contacten met de neoconservatieven in Washington een
belangrijke rol in het leveren van valse informatie over het bestaan
van Iraakse massavernietigingswapens en de linken van het
Saddam-regime met Al Qaida, n.v.d.r.) dat de Iraakse bevolking de
Amerikaanse troepen zou verwelkomen met rozenblaadjes, dat de mensen
Saddam Hoessein kotsbeu waren, dat de VS zou ontvangen worden als
bevrijder.
Dat is waarom toenmalig Defensieminister Donald Rumsfeld
dacht dat het een korte oorlog zou worden en de klus met 30.000
troepen kon klaren. Het is alleen omdat de generaals binnen het
Pentagon hem overtuigden dat er bij de inval uiteindelijk meer dan
100.000 troepen werden ingezet. Washington was er echt van overtuigd
dat ze Irak gewoon konden binnenwandelen en het land konden
openbreken voor buitenlandse investeringen en dergelijke meer. Ze
dachten dat ze Irak heel vlug zouden kunnen transformeren in iets als
Qatar. Maar dat draaide compleet anders uit. De Irakezen hadden heel gauw
begrepen waarom de VS deze oorlog wilden voeren en grepen naar de
wapens om terug te vechten. De VS begonnen vervolgens een extreem
vuil spel te spelen dat resulteerde in het Irak zoals we dat vandaag
kennen.”
Het is nogal
ironisch dat de voormalige Britse premier Tony Blair jaren later,
zoals voor de commissie-Chilcot in 2010, bleef beweren dat Irak een
‘veiligere plaats’ is geworden…..
“…hij moet dringend
naar Bagdad reizen…. zonder zijn lijfwachten dan…”
Maar toch, Irak is
een groot land dat inmiddels formeel of de facto is opgedeeld in een
Koerdische, sjiitische en soennitische regio. Ik kan me voorstellen
dat het relatief rustige en opbloeiende Koerdische noorden niet
zomaar negatief kijkt op wat er de afgelopen jaren met het land is
gebeurd.
“Ja, ik denk dat de
Koerdische regio de uitzondering vormt, waar de bevolking duidelijk
voordeel heeft gehaald uit de verwijdering van Saddam Hoessein. De
regio kent een hoge economische groei en natuurlijk zijn de Koerden
zeer strategisch omgegaan met de verkoop van olie en gas aan het
Westen. Het loopt er natuurlijk niet allemaal perfect, er is ook daar
nog altijd geweld en momenteel zijn er spanningen met de regering van
al-Maliki.
Maar afgezien van de Koerdische regio, staat Irak er veel
slechter voor dan voor de invasie. Je zal niet gemakkelijk een
Irakees vinden die zal zeggen dat het er beter aan toegaat. Er is
letterlijk ‘zero’ veiligheid. Als mensen hun kinderen naar de school
sturen weten ze niet of ze nog levend terug thuis geraken. Ook de
toegang tot drinkbaar water, voedsel en gezondheidszorg vormen een
groot probleem.”
Als Irak al in het
nieuws komt, dan is dat meestal met berichten over bomaanslagen. Wie
zit er achter al dit geweld?
“Wel, het is complex. Zo
zijn er nog haarden van Iraaks verzet dat nu het gevecht is aangegaan
met de Iraakse regering en betrokken is bij directe aanvallen tegen
regeringstroepen. We weten ook, dat is uitgebreid gedocumenteerd, dat
staten als Qatar, Saudi-Arabië en de VS financiële steun geven aan
buitenlandse radicale jihadisten in Irak. Er zijn de oude en
langdurige CIA-banden met Al Qaida. Verder is er ISIS
(Islamitische Staat in Irak en de Levant) die volgens mij de hand
heeft in veel van de zelfmoordaanslagen.”
Qatar en
Saudi-Arabië steunen delen van de gewapende oppositie in Syrië.
Daar wordt uitvoerig over bericht. Maar waarom steunen ze groepen
die geweld plegen in Irak?
“Deze staten zijn
rabiaat anti-sjiitisch. Ze geloven dat de sjiieten tegen de islam zijn
en moeten als het ware worden uitgeroeid. Vergeet niet dat zowel
Saudi-Arabië als Qatar het wahabisme omarmen, een extreme en
fundamentalistische strekking binnen de soennitische islam. Ze zien Irak
als een slagveld tussen hun versie van de islam en het Iraans
sjiisme.”
Een sektarisch
conflict dus.
“De originele
sektarische verdeeldheid werd veroorzaakt en gesteund door het
Amerikaanse beleid dat Negroponte (ambassadeur in Irak van juni 2004
tot april 2005, n.v.d.r.) en kolonel James Steele naar Irak stuurde.
Dezelfde twee heerschappen waren onder president Reagan
verantwoordelijk voor de doodseskaders in Midden-Amerika. Donald
Rumsfeld stuurde James Steele naar Irak als adviseur van de
paramilitaire Speciale Politiecommando’s (bekend als de ‘Wolf
brigade’, later beschuldigd van grootschalige folteringen en
executies en het inzetten van doodseskader2)Tien jaar later zien we de gewelddadige gevolgen daarvan. Er heerst
nu echt een sektarische oorlog op vele plaatsen in Irak.”
Wat is het belang
van de VS om het sektarische geweld aan te wakkeren?
“Zolang de Irakezen
elkaar bevechten is het geweld minder gericht tegen de VS. Wat was er
begin 2004 aan het gebeuren? Er begonnen banden te ontstaan tussen
verschillende verzetsbewegingen. De militie van Muqtadah al-Sadr (het
Mahdi-leger, n.v.d.r.) en het soennitische gewapende verzet vochten toen
op een aantal plaatsen samen of hielpen elkaar bij de bevoorrading en
training. Het soennitische verzet steunde al-Sadr in ‘Sadr-City’ (een
arme sjiitische wijk in Bagdad) en in Najjaf.
Omgekeerd steunde de
Sadr-militie het soennitische verzet in Fallujah toen die stad werd
belegerd en aangevallen door Amerikaanse troepen in 2004. Er was toen
een periode waarbij de Amerikaanse bevoorradingslijnen in het hele
land compleet waren doorgesneden met inbegrip zelfs van de ‘groene
zone’, de zwaar versterkte internationale zone van Bagdad. Het is op
het ogenblik dat het Iraakse verzet zich meer aan het verenigen was
dat Negroponte werd ingezet om de onderlinge Iraakse verdeeldheid te
organiseren of aan te wakkeren, wat trouwens een zeer succesvolle
operatie werd.”
Je was in 2004 in
Fallujah op het ogenblik dat er zeer zware gevechten uitbraken? Wat
gebeurde er precies?
“Tijdens het beleg van
Fallujah in april 2004, omcirkelden VS-troepen de stad en sneden de
medische, water- en elektriciteitsbevoorrading naar de stad af, wat
uiteraard een vorm van collectieve bestraffing is en bijgevolg een
oorlogsmisdaad. De stad werd bedolven onder artillerievuur en
luchtbombardementen waarbij civiele buurten niet werden gespaard.
Volgens de gegevens van het Algemeen Ziekenhuis in Fallujah zijn
tijdens dit beleg van april ongeveer 700 mensen gedood van wie
minstens 60% burgers. Er waren toen verschillende media in de stad
tijdens die operatie. Al Jazeera beschikte er over een cameraman,
ikzelf was daar samen met nog een andere onafhankelijke journalist om
te schrijven over wat er daar gebeurde.
Het Amerikaanse leger kon dus
niet zomaar ongestoord het offensief tegen de stad verderzetten. Er
waren te veel risico’s aan verbonden. Er waren dat jaar immers
Amerikaanse presidentsverkiezingen in aantocht. Amper vier dagen
na die verkiezingen lanceerde het Amerikaanse leger een tweede
offensief tegen de stad. Het ging na de invasie van Irak
waarschijnlijk om de grootste militaire operatie van de hele
bezettingsperiode. Er waren zes volledige divisies bij betrokken. Ze
vielen de stad binnen die tot puin werd herschapen. Aan het einde van
de operatie was 80% van de gebouwen beschadigd of vernield. Volgens
een Iraakse milieu- en mensenrechtenorganisatie in de stad zijn
daarbij rond de 5000 mensen gedood.”
Het Amerikaanse
leger zou op grote schaal toxische wapens inzetten zoals witte fosfor
en verarmd uranium. Die zouden de oorzaak zouden zijn voor het hoog
aantal kankers en genitale afwijkingen. Is dat bewezen?
“Er zijn bewijzen voor
beide. De militairen hebben toegegeven dat ze witte fosfor hebben
ingezet. Er zijn verschillende soldaten die daar getuige van waren.
Ikzelf interviewde verschillende geneesheren die er slachtoffers van hebben
behandeld. Hetzelfde met
verarmd uranium. Het Pentagon heeft toegegeven dat ze verschillende
honderden tonnen munitie met verarmd uranium heeft ingezet. Ik heb
heel wat soldaten geïnterviewd. Zowel in 2011 als vorig jaar ben ik
naar het Algemeen Ziekenhuis getrokken in Fallujah, waar ik een dokter
heb geïnterviewd die statistieken bijhoudt en die me foto’s heeft
getoond van genetische afwijkingen van boorlingen. Het gaat om een
grootschalige medische ramp. Als ik het me goed herinner, is de
incidentie aan kankergevallen veertien maal hoger in vergelijking met
Nagasaki en Hiroshima onmiddellijk na het inzetten van de
atoombommen.”
Op 30 april zijn er
verkiezingen in Irak. Wat zijn jouw verwachtingen?
“Wel, ze zijn nu al een
ware schande. Ze zijn als het ware een equivalent van de in Syrië
aangekondigde verkiezingen op het moment dat in het land een
grootschalige oorlog woedt. Kijk maar naar de Anbar-provincie,
geografisch gezien de grootste provincie van het land, waar
traditioneel een lage opkomst is en waar volgens de Centrale
Verkiezingscommissie in steden als Fallujah en Ramadi geen
verkiezingen kunnen gehouden worden als gevolg van het geweld. Dus
wat zal de legitimiteit zijn van die verkiezingen?
In Irak verlopen
de verkiezingen frauduleus. Eind maart nam de voltallige Electorale
Verkiezingscommissie ontslag nadat ze de regering al-Maliki ervan
beschuldigde politieke opponenten monddood te willen maken door hun
(op basis van bepaalde interpretatie van de kieswet, n.v.d.r.) te
verbieden om op te komen. Het werd helemaal hilarisch toen ze een
week later opnieuw aan het werk ging zonder dat er iets is opgelost,
wellicht als gevolg van politieke druk. De verkiezingen moeten de
illusie wekken dat Irak een democratie is. Iedereen weet dat de
realiteit daarvan een farce is.”
Denk je dat Maliki
zal aanblijven?
“Ja, want hij is aan de
macht en wil daar ook blijven. Als hij op een dag niet meer aan de
macht is, dan zal dat het gevolg zijn van een gewelddadige afzetting.
Veel mensen in Irak noemen hem nu al een sjiitische Saddam. Hij heeft zijn macht
geconsolideerd. Hij controleert zijn eigen private
milities en het betere deel van het leger. Hij beschikt over zijn
eigen inlichtingendiensten. Hem krijg je daar uit vrije wil zomaar
niet meer weg.”
1 Volgens
een studie van het medisch wetenschappelijk tijdschrift The lancet
uit 2000 bedroeg de kindersterfte tussen 1994 en 1999 – toen de
internationale sancties in voege waren – 131 per 1000. Zie:
http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140673600022893/abstract
2 Zie:
http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iraq/8085604/Wikileaks-war-logs-who-are-the-Wolf-Brigade.html
