Herinnert u zich nog de moeite die de politieke leiders in 2008 deden om spaarders er van te overtuigen dat hun spaargeld absoluut veilig was? De garantie werd verhoogd tot 100.000 euro per spaarder. Die garantie werd vervolgens ook uitgebreid naar verzekeringsproducten en coöperatieve aandelen.

Toen Belgische spaarders hun spaarrekeningen bij een IJslandse bank geblokkeerd zagen, werd er alles aan gedaan om hen dat geld terug te geven. Ook al hadden die mensen zich laten leiden door irrealistisch hoge rentevoeten.

Al die moeite is nu voor niets geweest. Sinds zaterdag weet iedereen die nog wat geld op de rekening heeft staan dat er hem maar één ding te doen staat van zodra er sprake is van een nakende bail out: zo snel mogelijk die rekening leeghalen.

Iedereen die geld heeft staan op een rekening in Cyprus moet mee betalen om de banken te redden. Of dat nu de bejaarde alleenstaande dame is die enkele duizenden euro gespaard heeft in de hoop dat ze niet bij de kinderen moet aankloppen bij de eerste financiële tegenslag of één van de Russische oligarchen die het eiland in de Middellandse Zee koos voor de lage belastingen.

Wie minder dan 100.000 euro heeft staan, verliest 6,75 procent. Van de rekeningen met meer dan 100.000 euro wordt 9,9 procent afgeroomd.

Paniek

Zoals iedereen had kunnen voorzien, zorgt de maatregel voor woede en paniek in Cyprus. Mensen repten zich naar bankautomaten om zoveel mogelijk geld af te halen. Normaal had het reddingsplan zondag gestemd moeten worden, maar de stemming werd ondertussen al twee keer uitgesteld. Of er dinsdag gestemd wordt, is heel onzeker. Al snel groeit het besef dat het Cypriotische parlement hier niet mee zal instemmen. In afwachting van een stemming werd beslist om de banken te sluiten tot donderdagochtend.

Plots vindt iedereen het ook een dom idee. De paniek kan makkelijk overslaan naar andere landen. De Duitse minister van Financiën Schaüble steekt de schuld op de Cypriotische president Nicos Anastasiades. Die reageert furieus en zegt hem zaterdagnacht – toen het akkoord gesloten werd – geen keus werd gelaten.

Reconstructies van Reuters en de Financial Times lijken hem gelijk te geven. Schaüble kwam naar Brussel met de vaste overtuiging dat de Cypriotische rekeninghouders moesten bloeden. Aanvankelijk zou hij zelfs een ‘haircut’ van 40 procent gevraagd hebben.

Toen de president van Cyprus tegenpruttelde, werd hem fijntjes verteld door Jörg Asmussen van de Europese Centrale Bank dat in dat geval de twee grootste banken van Cyprus zouden omvallen. De ECB zou immers onmiddellijk stoppen goedkoop geld te lenen aan de tweede grootste bank, Laiki (zoals het nochtans met alle banken in Europa doet).

Wie geld bij één van die twee banken heeft staan, zou meteen alles verliezen. De Cypriotische regering zou plots 30 miljard euro garanties moeten ophoesten.

Toen de president van Cyprus niet meer dan 10 procent wou afpakken van de grootste rekeninghouders, werd de rest dan maar gezocht bij de kleine spaarders. Nicos Anastasiades, een rechtse politicus, wou de goede relaties met Rusland niet in gevaar brengen en wou blijkbaar ook geen einde maken aan de status van Cyprus als thuishaven voor buitenlands kapitaal.

Rusland

Meer geld gaan halen bij de rijke Russen wordt inderdaad moeilijk. Rusland leende 2,5 miljard euro aan het land en Rusland zou wel eens kunnen beslissen om die lening niet te verlengen.

De eurolanden vragen na enkele dagen van stijgend protest nu toch aan Cyprus om de kleine spaarders te ontzien. Daarover moet dinsdag meer duidelijkheid komen.

Het spelletje zwartepieten tussen de Europese leiders en de Cypriotische regering en de ophef over de plundering van spaarrekeningen verbergen dat dit reddingsplan hetzelfde stramien volgt als alle andere reddingsplannen voor noodlijdende landen.

De gewone mensen – zij die geen enkele schuld hebben aan de crisis – moeten de tol betalen. De banken, de rating bureaus en de architecten van dit financiële debacle blijven buiten schot of worden, zoals de ex-Dexia-ceo Pierre Richard, bedankt met een bonus van 583.000 euro per jaar boven zijn wettelijk pensioen.

Zo goed als nergens wordt vermeld dat de Cyprioten eind vorig jaar al een besparingsplan door de strot geramd kregen. De trojka verplichtte Cyprus in november om de lonen van ambtenaren met 15 procent te laten dalen en de pensioenen met 10 procent. Het is het soort ‘haircut’ dat zelfs de kranten niet meer haalt, ook niet als daartegen honderdduizenden mensen op straat komen.

Sommigen zullen ook na Cyprus volhouden dat de crisis de schuld is van overheden die op veel te grote voet leven. Het land is nochtans het levende bewijs van het tegendeel. “Voor de crisis van 2008 kende Cyprus een lange periode van hoge groei, lage werkloosheid en gezonde overheidsfinanciën”, aldus het IMF.

De problemen in Cyprus vinden hun oorsprong in een uit de voegen gebarsten banksysteem. Het liep helemaal verkeerd toen die banken een haircut in Griekenland moesten slikken. De Cypriotische banken verloren toen 4,5 miljard euro. De trojka lost dus crisissen op door het volgende slachtoffer in levensgevaar te brengen. We kunnen dus nu al raden wie er volgende keer aan de beurt is. Eén ding is zeker: een ware schuldige zal het niet zijn.