Cultuur, loop vooruit
Samenleving, Politiek, Cultuur -

Cultuur, loop vooruit

Aangezien Belgische regeringsvormingen lang kunnen duren, kan de cultuursector misschien alvast aan intern overleg beginnen. Over de muren van de verdeel-en-heers heen kan zo een eigen constructieve cultuurpolitiek in stelling worden gebracht die te verwachten afbraakpolitiek kan weerstaan.

vrijdag 23 mei 2014 09:20
Spread the love

DeWereldMorgen.be

Tijdens een debat met Siegfried Bracke in de reeks “4×4 Kiezen is een kunst” in
Campo, georganiseerd door het cultuurtijdschrift Rekto:Verso, stelde Joost Vandecasteele terecht dat niemand de kunstenaar representeert. Als solidaire cultuurliefhebbers
reiken we daarom graag een gedachte-expermiment aan.

Worst
case scenario

De beste voorbereiding bestaat er erin met het
ergste rekening te houden: de cultuursector mag zich na 25 mei sowieso aan kwaad
weer verwachten. Er wordt al overal in Europa flink op cultuur bespaard, ook
bij ons op gemeentelijk vlak. Dat maakte de oproep van Red De Cultuur al
pijnlijk duidelijk met een tableau vivant van de
kaalslag
.

Het Vlaamse cultuurbudget, slechts 1,6 procent van het
totale budget, is sinds 2009 met 8 miljoen euro gedaald, hoewel de sector groter
en duurder is geworden. Maar in 2012 heeft de ‘belastingsregering’ Di Rupo naar
verluidt 11 miljard euro uitgegeven aan steun voor bedrijven, 22 maal het totale Vlaamse cultuurbudget.

Bovendien moet België volgens het
Internationaal Monetair Fonds (IMF) 12,9 miljard euro besparen tegen 2018. Dan is
er nog het prijskaartje van de zesde staatshervorming: Vlaanderen
krijgt weliswaar meer geld maar ook meer bevoegdheden, waardoor er netto stevig
bespaard moet worden.

Besparen op cultuur is altijd een ideologische
keuze. En reken maar dat in deze tijden van neoliberalisme vooral sociale en
culturele sectoren de factuur doorgeschoven krijgen: winstbejag krijgt voorrang.
Zoals bij elke crisis zal de zogeheten uitzonderingstoestand
tevens een hefboom voor creatieve destructie zijn: nog meer instrumentalisering
en vermarkting van de publieke sectoren. Stel u tevens voor dat Siegfried Bracke
de volgende Cultuurminister wordt. De aangestuurde wedloop om middelen en macht
wordt dan een complete cultuurstrijd.

Een
eigen cultuurminister?

Er is enige animositeit rond theatermaker Chokri Ben Chikha
die zich kandidaat-Cultuurminister stelde. Hoewel Chokri aangeeft dat dit niet
om zijn persoon gaat, wel om het idee als sector zelf het lot in handen te
nemen, reageerden heel wat prominente cultuurpolitici opvallend onderkoeld.
Uittredend Cultuurminister Schauvliege beantwoordde dit gebaar steevast
diplomatisch: een kunstenaar als minister kan, maar hoeft niet.

Tijdens het ‘volksparlement’ waarmee de
bovenvermelde debatreeks Kiezen in Kunst
vorige dinsdag afsloot, reageerde ze wel opvallend defensief: waar gaat het
naartoe als elke sector zijn minister voorstelt en is dit dan geen
corporatisme? De dooddoener: wie gaat de sector dan voordragen misschien?

Schauvliege vergeet hier niet alleen dat er in
heel wat sectoren wel degelijk veel sectorleden de politieke arena in worden
gestuurd. Denken
we aan Koen Geens (BNP Paribas Fortis) en Kris Peeters (Unizo). Ze
gaat ook voorbij aan de grond van de zaak, namelijk dat de sector iemand wil
die met kennis van zaken haar voluit belangen verdedigt.

Is het overdreven te stellen dat de huidige
Cultuurminister eerder haar minister-president representeert? Is
het onwaar dat cultuur vandaag stiefmoederlijk wordt behandeld? Waarom anders
die breed opgezette campagne Ik kies voor
kunst
? Het zou onze democratie bovendien ten goede
komen als meer sectoren en het middenveld solidair hun eigen representatie en
beleid mee zouden mogen onderhandelen. Dan verschuift de dialectiek die
politiek altijd is van een krachtmeting tussen sector en kabinet naar het
spanningsveld binnen de commissies en parlementen.

Het is overigens best bevreemdend dat een
minister haar eigen sector in the face
corporatisme verwijt, zodra die voorstelt gezamenlijk haar belangen te
verdedigen in samenspraak met haar politieke vertegenwoordigers. Was het niet Schauvliege die meermaals
verklaarde dat er voor cultuur geen draagvlak is in het parlement? Cultuurpolitiek
is vandaag een symbolische strijd die de sector ruim overschrijdt: zetten we in
op sociaal-culturele emancipatie of dividendeneconomie?

Schaduwregering

Waarom zou deze creatieve sector aan de
zijlijn blijven staan en afwachten welke neofiet er nu weer als wit konijn tot
Cultuurminister wordt uitgeroepen? Dat brengt ons bij die ministeriële dooddoener:
wie draagt de sector voor?

De oefening is snel gemaakt. Koen Brams,
moderator bij bovenvermelde debatten, beschikt over een grote kennis over
kunst, kunstensector en cultuurbeleid. Hij heeft ervaring als bestuurder, is objectief
en kritisch. In de lijn van het ‘volksparlement’ is hij een goede kandidaat als
informateur die samen met een voor de gelegenheid aangeduide cultuurraad, met woordvoerders
van elke deelsector, een concept-regeerakkoord opstelt.

Laten we vervolgens de klemtoon bij kunstenaars leggen eerder
dan cultuurmanagers of belangenbehartigers en neem bijvoorbeeld Josse De Pauw
(theater), Jeroen Olyslaegers (literatuur), Anne Teresa De Keersmaeker (dans),
Luc Tuymans (beeldende kunst) in overweging. Voor alle duidelijkheid: de
vermelde personen zijn niet op de hoogte van deze afweging, zodat het ook voor
hen een geestelijke oefening mag zijn. Play jazz… .

Deze raad kan haar nota door bijvoorbeeld
formateur Ruth Joos laten bemiddelen bij de regeringspartijen. Het zou die
kloof tussen politiek en kunst alvast minimaliseren: uitgaande van de verzameling
bezorgheden en voorstellen kan dan een solidair kunstkabinet worden
samengesteld en een minister gezocht die deze nota als startpunt en beleidskader
neemt. De sector vermijdt zo nog meer uiteen te worden
gespeeld of via een operatie ‘cultuurforum’ in een schijnoverleg te worden getrokken
waarin de minister selectief de eindregie behoudt en de sector uiteindelijk
vooral haar oppositiekracht verspeelt.

De hete hangijzers? Een eigen minister voor Cultuur,
meer cultuur in het onderwijs, meer solidariteit tussen instituto’s in hun
strijd tegen de uitverkoop, de marginalisering van de kunstenaar in de eigen
sector, nood aan meer diversiteit, meer openheid tegenover andere sectoren, tenzij natuurlijk
ten aanzien van de creatieve industrie die top down met steun vanuit Europa de
kunstensector maximaal wil annexeren.

Voor de onafhankelijkheid van kunst wordt al veel
gestreden. Laten we het eens over de onafhankelijkheid van de kunstensector
hebben. Wie wil er trouwens in een cultuur leven waar de waarde van kunst en
cultuur voortdurend moet verdedigd worden? Let’s hack the system together, shift the paradigm, break the trance…

Luce Beeckmans (UGent), Eric Corijn (VUB),
Lieven De Cauter (KUL, RITS), Ico Maly (Kif Kif, RITS), Hugo Franssen (Red De
Cultuur), Eric Goeman (ATTAC), Robrecht Vanderbeeken (VUB, Victoria Deluxe),
Dominique Willaert (Victoria Deluxe), leden van het kunstenaarscollectief State of The Arts.  

take down
the paywall
steun ons nu!