De belangrijkste werkgever op Cuba is de staat, die 90 procent van de activiteit controleert. In april al had president Raúl Castro toegegeven dat er “honderdduizenden banen” te veel zijn.

De Cubaanse regering wil de arbeidsmarkt nu stapsgewijs hervormen. Cuba moet af van de “paternalistische aanpak die mensen niet stimuleert om te werken voor hun levensonderhoud”, zei Castro zondag in een toespraak voor het parlement.

Castro erkende dat het thema gevoelig ligt maar dat “niemand aan zijn lot zal worden overgelaten” en dat “wie echt niet in staat is te werken” zal worden geholpen.

Belangrijk in de hervorming is dat allerlei bestaande regelingen versoepeld zullen worden, zodat meer Cubanen voor eigen rekening zullen kunnen werken. Dat moet een alternatief bieden voor de overtollige arbeidskrachten.

Sovjet-Unie

De regering zette de deur naar particuliere arbeid al open in de jaren negentig, toen veel Cubaanse bedrijven de deuren moesten sluiten als gevolg van de crisis na het verdwijnen van het communisme in Oost-Europa en de Sovjet-Unie. Maar vorig jaar waren er nog maar 140.000 licenties voor zelfstandige arbeid uitgereikt.

Enkele maanden geleden begon de Cubaanse overheid te experimenteren met het uitreiken van privélicenties voor kapperszaken en taxichauffeurs. Dat alternatief “moet uitgebreid worden naar andere diensten”, zegt minister van Economie Marino Murillo. “De staat moet niet overal voor zorgen.”

Hogere productiviteit

Castro zegt dat de economische hervorming pas kan slagen met de steun van de bevolking. “Zonder een stijging van de efficiëntie en de productiviteit is het onmogelijk om de lonen te verhogen, de export te laten toenemen en de invoer te vervangen, en tegelijk de voedselproductie te laten groeien.”

Volgens officiële cijfers daalde de arbeidsproductiviteit vorig jaar met 1,1 procent en stegen de lonen met 2,9 procent. In het eerste trimester van 2010 was een zekere verbetering merkbaar: de productiviteit steeg met 4,3 procent, terwijl het gemiddelde loon (omgerekend zo’n 13 euro) met bijna 1 procent achteruitging in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar.

Meerdere studies waarschuwden al dat de koopkracht van de overheidslonen nog verre van hersteld is van de crisis van de jaren negentig. De koopkracht in 2009 bedroeg slechts een kwart van die in 1989, vóór de crisis. Experts zeggen dat dit een van de grootste problemen is voor de Cubaanse economie: het is hierdoor dat geschoolde arbeidskrachten emigreren en dat er op Cuba zelf illegale praktijken de kop opsteken.

Als de overheid meer mensen dan nodig in dienst blijft houden en hen een loon betaalt dat losstaat van de resultaten, dan blijft de levensduurte toenemen en de koopkracht van de gezinnen dalen, zeggen ze.

RP (IPS)