Het nieuwe rapport van People’s Vaccine Alliance, International Treatment Preparedness Coalition (ITPC) en Matahari Global Solutions is scherp: de wereld heeft tijdens de COVID-19-pandemie de armste landen in de steek gelaten.

Dat stellen de auteurs na uitgebreid onderzoek naar de toegankelijkheid van materialen in de strijd tegen het coronavirus in Bangladesh, de Democratische Republiek Congo (DRC), Haïti, Jamaica, Liberia, Madagaskar, Nepal, Nigeria, Peru, Senegal, Somalië, Somaliland, Oeganda en Oekraïne.

Echte reden van lage vaccinatiegraad

De onderzoekers komen met een waslijst van zaken die misgelopen zijn in de veertien onderzochte lage- en middeninkomenslanden. Bovendien werd volgens hen de moeizame toegang tot het COVID-19-vaccin vaak voorgesteld als vaccintwijfel van de inwoners van deze landen.

De echte reden waarom de vaccinatiegraad in deze landen laag is, is heel anders, stelt het rapport: er waren te weinig vaccins beschikbaar, en gezondheidssystemen moesten het stellen met amper middelen en personeel. “Dit zijn de echte redenen waarom weinig mensen in deze landen snel gevaccineerd zijn geraakt”.

Het rapport spreekt de herhaaldelijke bewering van farmaceutische bedrijven en rijke leiders tegen dat mensen in lageloonlanden weigerachtig stonden ten aanzien van het vaccin.

Het rapport spreekt de herhaaldelijke bewering van farmaceutische bedrijven en rijke leiders tegen dat mensen in lageloonlanden weigerachtig stonden ten aanzien van het vaccin, een bewering die onlangs nog werd herhaald door Albert Bourla, de CEO van Pfizer.

People’s Vaccine Alliance, de coalitie van burgerorganisaties die streven naar de gelijke verdeling van het COVID-19-vaccin, stelt dat het bewijzen heeft gevonden die duiden op systematisch racisme in de manier waarop de wereld reageerde op corona.

Mobiele vaccinatieteams

Een ander opvallend resultaat uit het rapport is dat test- en vaccinatiecentra in de onderzochte landen vaak erg slecht bereikbaar waren. Dat houdt in dat de werkelijke cijfers van infectie en overlijden wellicht veel hoger liggen.

In Bangladesh moesten mensen ongeveer 8 tot 12 uur wachten op de resultaten van hun PCR-test. In DRC liep die wachttijd op tot meer dan twee weken.

“Soms vernamen we dat er vaccins onderweg waren per vliegtuig zonder dat we voorafgaand informatie hadden gekregen over hoeveel vaccins het ging en welke vervaldatum ze hadden.”

Verder was het bijvoorbeeld in een land zoals Somalië vaak erg complex voor mensen – met name zij die op het platteland wonen of mensen met een nomadisch bestaan – om naar de schaarse vaccinatiecentra te reizen. Mobiele vaccinatie- en testteams konden beter worden uitgebouwd en de aanvoer van vaccins verliep traag waardoor de centra soms snel uitgeput raakten.

Van nieuwe leveringen werd vaak niet op voorhand gecommuniceerd om welke vaccins het ging en of ze geschikt waren voor de landen in kwestie. “Soms vernamen we dat er vaccins onderweg waren per vliegtuig zonder dat we voorafgaand informatie hadden gekregen over hoeveel vaccins het ging en welke vervaldatum ze hadden”, zegt arts Saeed Mohamood van het ministerie van Gezondheid in Somaliland.

Enkel info in Engels of Frans

Veel mensen in de onderzochte landen hebben geen kennis van een van de ‘officiële’ talen van de voormalige kolonisators zoals Engels, Spaans of Frans, en vaak was de informatie over COVID-19 enkel in deze talen beschikbaar. De onderzoekers van het rapport stellen dat ook dit obstakel ertoe heeft geleid dat mensen minder geneigd waren om in te tekenen voor vaccinatie.

“Toen de vaccinatiecampagne startte verliep alles in het Engels”, getuigt Richard Musisi, directeur van gezondheidsorganisatie Madipha in Oeganda. “Mensen hadden geen informatie in hun lokale taal noch op een niveau die voor heb begrijpelijk was”, zegt hij.

Geen loon voor artsen

Verder kampen sommige landen ook met structurele problemen wat betreft personeel en verloningen. In de DRC verdienen verpleegsters bijvoorbeeld slechts 80 euro per maand en verschillende van hen vertelden aan de onderzoekers dat ze al sinds het begin van de pandemie niet meer uitbetaald zijn.

“Van lokale bevolkingsgroepen in het Zuiden wordt verwacht dat ze dankbaar zijn voor de vaccins die ze wel hebben ontvangen, maar in werkelijkheid werd er nooit echt rekening gehouden met hun noden.”

Dokter Marie Delcarme van het Petit-Homme-ziekenhuis in Haïti vertelde de onderzoekers: “Soms kan het gebeuren dat artsen en verplegers zes maanden tot een jaar lang moeten wachten op hun loon. Soms leidt dat ertoe dat we het land verlaten op zoek naar een stabieler loon in het buitenland.”

“Dit rapport toont aan dat mensen in arme gemeenschappen in de kou bleven staan en alle aandacht in eerste instantie naar het rijke Westen is gegaan”, zegt Maaza Seyoum van People’s Vaccine Alliance. “Van lokale bevolkingsgroepen in het Zuiden wordt verwacht dat ze dankbaar zijn voor de vaccins die ze wel hebben ontvangen, maar in werkelijkheid werd er nooit echt rekening gehouden met hun noden.”