11.11.11, de koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging, en veertien andere organisaties willen dat een vaccin tegen het coronavirus wereldwijd gratis ter beschikking komt, zodra het is ontwikkeld. “Zo’n vaccin moet het mondiaal belang dienen, niet de winsten van grote farmaceutische bedrijven”, stellen de organisaties in een communiqué.

Monopolie

Het wordt steeds duidelijker dat de ontwikkeling van een vaccin de enige manier is om uit deze crisis te geraken. Maar er is op dit moment geen enkele garantie dat het vaccin voor iedereen op de planeet beschikbaar zal zijn.

Het risico is groot dat bedrijven of machtige landen de toegang monopoliseren. De Verenigde Staten probeerden bijvoorbeeld een deal te sluiten met het Duitse farmabedrijf CureVac zodat ze exclusief over de rechten van een vaccin zouden beschikken.

In het begin van de crisis was ook in sommige Europese landen te zien hoe het nationale belang ging primeren als het aankwam op het broodnodige medische materiaal en beschermende kledij voor ziekenhuizen.

Wedloop

Na eerdere uitbraken van varianten op het coronavirus – sars (in 2002) en mers (2012) – stonden wetenschappers dicht bij een doorbraak voor een vaccin. De interesse bij geldschieters verdween echter naarmate de epidemie uitdoofde, en daarmee het vooruitzicht op winsten onderuit werd gehaald.

De wedloop voor een vaccin tegen covid-19 is ondertussen losgebarsten. Op dit moment worden zeventig potentiële vaccins onderzocht, vijf daarvan zitten in de klinische fase. In het meest gunstige scenario kunnen we binnen twaalf tot achttien maanden rekenen op een positieve uitkomst.

Het gevaar bestaat er echter in dat enkel de aandeelhouders van farmagiganten zoals Johnson & Johnson, GSK en Pfizer deze wedren zullen winnen, zeggen de organisaties in de oproep naar aanleiding van de jaarvergadering van de WHO die vandaag (maandag 18 mei) plaatsvindt. Ze herinneren eraan dat de enorme onderzoeks- en ontwikkelingsinspanningen voor een vaccin in grote mate het resultaat zijn van private en ook publieke investeringen. Op 4 mei haalde de Europese Unie nog 7,4 miljard euro op tijdens een online donorconferentie. En ook de Belgische overheid maakt 20 miljoen euro vrij om het onderzoek te versnellen.

Overheidsgeld

“Overheden maken miljarden vrij om de zoektocht naar een levensreddend coronavaccin te stimuleren. Onderzoek dat met publiek geld gefinancierd wordt mag niet ten dienste staan van private winsten.”

Ze vinden onder meer dat de WHO de internationale coördinatie van het onderzoek en de ontwikkeling van een vaccin moet aansturen om te voorkomen dat machtige landen de toegang tot een vaccin monopoliseren. Verder benadrukken ze dat het zeer belangrijk is dat het vaccin in publieke handen terechtkomt en niet wordt beschermd door een patent dat een monopolie biedt aan de grote farmaceutische concerns; dat overheden het voor een betaalbare prijs kunnen aankopen en het gratis beschikbaar wordt gemaakt voor de bevolking.

Ten slotte roepen 11.11.11. en partners wetenschappers en onderzoekers op om kennis en expertise te delen, en te voorkomen dat cruciale data worden achtergehouden.

De oproep gaat uit van vijftien organisaties, waaronder Handicap International, 11.11.11, FGTB-ABVV, CM, Medecins du Monde en Oxfam België̈.