Foto: Pixabay / CC

“Continu moeten zeggen dat we geen plaats hebben, is voor niemand goed”

Op 17 november stelde Kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens haar jaarverslag voor, met als rode draad: wachten. Wachten op het einde van de pandemie, op een opname in de kinderpsychiatrie, op een plek in het (buitengewoon) onderwijs of op erkenning als vluchteling. Haar boodschap is duidelijk: “Haal kinderen en jongeren uit de wachtkamer.”

vrijdag 19 november 2021 13:32
Spread the love

“Jongeren die klaar waren om uit te vliegen, zaten vast.” Zo start het jaarverslag 2020-2021 van het Kinderrechtencommissariaat, een onafhankelijke instelling van het Vlaams parlement die toeziet op de naleving van kinderrechten.

Jaarlijks ontvangen zij heel wat meldingen van kinderen, jongeren en professionals, die zij niet alleen onderzoeken, maar ook vertalen naar concrete adviezen voor het beleid. Vlaams coördinerend Minister van Kinderrechten, Benjamin Dalle, noemt het rapport “een enorm belangrijke referentie, ook voor mijn collega’s op federaal niveau”.

Hij was dan ook één van de aanwezigen op de online voorstelling van het jaarverslag van het Kinderrechtencommissariaat, waarin Kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens de voornaamste problematieken besprak. Haar inzichten werden aangevuld met de visies van Minister Dalle en Vlaams Parlementsvoorzitter Liesbeth Homans en verrijkt met getuigenissen van mensen die dagelijks met hun twee voeten in het werkveld staan.

Erger tijdens corona

“Het wachten moe” is de titel en meteen ook de rode draad van dit verslag. Dezelfde problematieken van vorige jaren keren immers terug, hetzij nog ernstiger dan voordien.

Het aantal meldingen lag dit jaar maar liefst 25% hoger dan gemiddeld. Liesbeth Homans drukt het dubbele gevoel uit dat aan deze cijfers kleeft: “Enerzijds is het goed dat jongeren hun weg vinden naar het Kinderrechtencommissariaat. Anderzijds is het natuurlijk niet goed dat er zoveel klachten zijn. Er is nog heel veel werk aan de winkel.”

Deze toename van het aantal meldingen kunnen we niet loskoppelen van de coronacrisis. Het vaccinatiedebat en maatregelen zoals mondmaskers op school, klassen in quarantaine en de tijdelijke opschorting van hobby’s brachten heel wat teweeg. De Kinderrechtencommissaris herhaalt daarom haar boodschap van vorig jaar: “Laat kinderrechten nooit meer in lockdown gaan.”

Vooral de impact van corona op het onderwijs was, ondanks de vele inspanningen van de sector, niet te miskennen: te veel taken, te veel toetsen in de week dat de leerlingen op school waren, online lessen die niet de kwaliteit van fysieke lessen evenaarden, leerstof die er in sneltempo werd doorgehaald of die de leerlingen volledig zelfstandig moesten verwerken.

Dromen dat de wachtlijsten voorbij zijn

Zodoende zorgde studeren in coronatijden voor heel wat stress, zeker in combinatie met het beperken van hobby’s en sociale contacten. Volgens een enquête van Waddist bij meer dan 2.000 jongeren in maart 2020 zocht één op de twee jongeren psychologische hulp. 15% daarvan consulteerde een psycholoog of psychiater.

De gevolgen hiervan bleven niet uit. De wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg en jeugdhulp schoten de hoogte in, terwijl die voordien al pieken hadden bereikt. In april 2020 wachtten meer dan 23.000 kinderen en jongeren op hulp.

Tinneke Deckmyn van het Provinciaal CLB in Antwerpen gaf dit cijfer een verhaal. Ze getuigde tijdens de voorstelling over een leerling die inmiddels aan zijn negende voorziening toe is in twaalf maanden tijd. Wegens plaatsgebrek is de jongen gedwongen om van crisisbed naar crisisbed te verhuizen. “Hij vertelde mij: ‘Laat mij dromen dat de wachtlijsten voorbij zijn of laat mij gewoon opnemen in Mol, dan kan ik ten minste langer dan twee weken ergens zijn’.”

Naast meer mensen en middelen, is er volgens de kinderrechtencommissaris eveneens een andere visie nodig. Psychische en fysische hulp zou men met gelijke munt moeten behandelen. “Als je een been breekt of een operatie nodig hebt, kan dat vrij snel gaan. Als je mentaal vastloopt is de kans erg groot dat je op een wachtlijst terechtkomt.” Verder wil ze meer aandacht voor preventie.

Geen plek op school of uren op de bus

Wachtlijsten zijn niet alleen een prangend probleem in de geestelijke gezondheidszorg en jeugdhulp. Ook voor een plek op een school moeten steeds meer kinderen wachten, zeker in het buitengewoon onderwijs. Kinderen met een beperking die wel een plek hebben, moeten dan weer lang wachten om op school te geraken, denk maar aan krantenkoppen zoals “Kleuter bijna 5 uur op de bus is onmenselijk”. Vreselijk nieuws, maar voor het Kinderrechtencommissariaat helaas niets nieuws.

Voor beide problemen beveelt het Kinderrechtencommissariaat, naast meer middelen voor het buitengewoon onderwijs, meer inclusieve trajecten in gewone scholen aan. Op die manier kunnen deze kinderen naar een ‘gewone’ school gaan dichter bij huis.

Caroline Vrijens stelde een aantal pilootprojecten voor die dit jaar worden geëvalueerd. Ze vertelde onder meer over een mobiliteitscoach, die kinderen met een beperking zelfstandig het openbaar vervoer leert nemen, en over een inclusieve opvang die gebruik maakt van een woonwagen, waarin kinderen die overprikkeld zijn de stilte kunnen opzoeken.

Kwetsbaarheidscriteria voor kwetsbaren

Naast kinderen en jongeren die wachten op hun leven voor corona, op hulp of op een school, zijn er ook nog diegenen die wachten op een vast verblijf of erkenning.

David Lowyck van Minor-Ndako, een organisatie die voornamelijk buitenlandse niet-begeleide minderjarigen ondersteunt, hekelt de huidige procedures: “Er wordt gewerkt met kwetsbaarheidscriteria, wat vanuit een kinderrechtenperspectief wel heel bijzonder is, omdat de groep niet-begeleide minderjarige vluchtelingen per definitie kwetsbaar is.”

Hij uitte zich daarentegen hoopvol over de nieuwe aanpak om de Maghrebijnse straatkinderen in Brussel te ondersteunen, die mede dankzij het Kinderrechtencommissariaat is ontstaan. Naast opvangcentra werd een inloopcentrum opgericht om op een laagdrempelige manier vertrouwen op te bouwen.

Wie wel meteen opvang wil, valt echter uit de boot. Voor een plek in de crisisopvang is het immers opnieuw wachten. “Continu moeten zeggen dat we geen plaats hebben, is voor niemand goed.”

Zijn uitspraak vat het jaarverslag goed samen. Of zoals Caroline Vrijens aangeeft: “’We zijn ermee bezig’ is niet genoeg.”

 

Het Volledige jaarverslag kan u raadplegen op de website van het Kinderrechtencommissariaat.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!