De zestienjarige Gires Manoka schreeuwt de bestemming van een taxibusje naar potentiële klanten in de Congolese hoofdstad Kinshasa. “Moet jij niet op school zijn?” vraagt een voorbijganger hem. “Vorig jaar zat ik nog in de les,” antwoordt Manoka, “maar niemand kon mijn schoolgeld nog betalen. Ik heb geen keuze.”

Er zijn duizenden tieners in Congo die net als Manoka hun eigen boontjes moeten doppen. Veel drop-outs verkopen snoep, nootjes of zakdoeken aan voorbijgangers.

Waardeloos diploma

“De zware economische situatie dwingt jongeren om deeltijds te werken en deeltijds naar school te gaan. In het ergste geval verlaten ze de school volledig om te werken”, vertelt Boniface Mbalu, een ouder. “Onderwijs in Congo is niet gratis, en veel arme gezinnen kunnen zich geen schooluniform of ander materiaal permitteren.”

Paul Basikila van Unicef in Kinshasa zegt dat zijn agentschap helpt om de kwaliteit van het onderwijs op te krikken en kinderen op de schoolbanken te krijgen. “We zouden betere resultaten behalen als de regering zoals beloofd het schoolgeld zou laten vallen.”

Volgens Cécile Tshiyombo van de Congolese lerarenvereniging kampt het onderwijs in Congo met complexe problemen. “Deze kinderen proberen te overleven en werken al voor een loon, net als volwassenen. Ze zijn al onafhankelijk op jonge leeftijd, wat niet normaal is.”

Ze denkt dat veel kinderen de school verlaten omdat het aanbod niet langer aantrekkelijk is. “Het diploma dat ze krijgen na hun middelbare school of universitaire studies brengt hen nergens. Als afgestudeerden al snoep of ijswater moeten verkopen om te overleven, welke toekomst is er dan nog voor deze jongeren?”

Schoenen poetsen

Joseph Paulusi poetst al schoenen sinds zijn elfde. “Nadat mijn vader was gestorven, kon mijn moeder de school niet meer betalen, dus werd ik schoenpoetser”, getuigt de inmiddels zestienjarige Paulusi. Hij is de kostwinner van het gezin geworden.

“De Congolese regering is zich bewust van de situatie waarin duizenden drop-outs zich bevinden. Ze heeft een nationaal onderzoek ingesteld”, aldus Déogratias Nendumba, de nationale coördinator voor het regeringswerk op dit vlak.

“De redenen waarom kinderen hun school verlaten zijn armoede, oorlog en plattelandsvlucht”, verklaart Nendumba.

“De samenleving moet zorgen voor deze kinderen zodat ze succesvol worden als volwassenen. Het is paradoxaal dat zij hun familie nu onderhouden. Kinderen die nog naar school gaan, raken vaak ontmoedigd als ze uit de klas worden gejaagd omdat ze het schoolgeld niet kunnen betalen”, aldus Nendumba.