Marie-Antoinette Kumudidi Walo. Eigen foto
Interview -

Congolees-Belgische Marie-Antoinette Kumudidi: “Koloniale geschiedenis moet terug bekend en erkend worden”

De Congolees-Belgische Marie-Antoinette Kumudidi Walo woont al jaren in Antwerpen. DeWereldMorgen.be peilde naar haar achtergrond en vroeg haar opinie over de recente openingen voor debat over de erkenning van de kolonisatie en zijn gevolgen.

vrijdag 28 oktober 2022 13:20
Spread the love

 

“Ik ben geboren in Lodja, in Sankuru, een van de 26 provincies van DR Congo, de regio waar Patrice Emery Lumumba vandaan kwam. Hij was de eerste Congolese eerste minister van het onafhankelijk Congo in 1960.”.

“Ik heb hogere studies in Kinshasa gedaan en ben daarna naar België gekomen om ze af te maken in UCL- Projectbeheer en ontwikkeling. Na het ontvangen van mijn licentie, volgde ik gedurende 2 jaar de master in Ontwikkelingssamenwerking aan de ULB.”

De provincie Sankuru ligt in het midden van DR Congo. Map: Jean-Claude Bruneau/CC BY-SA 3:0

“Tijdens mijn studies heb ik mijn man, vader van mijn drie kinderen ontmoet. Voor de liefde ben ik in België gebleven. Ik woon nu in Antwerpen en werk hier als sociaal assistent.”

“Ik kom van een grote familie waarvan een grote deel in Congo woont, maar dat wil niet zeggen dat ik hier alleen ben want hier heb ik veel mensen uit Lodja ontmoet. Mensen met wie ik daar was opgegroeid als broers en zussen.”

“De dekolonisatie staat in mijn familie altijd in het middelpunt van de belangstelling”

“De dekolonisatie staat in mijn familie altijd in het middelpunt van de belangstelling. We volgen wat daarover wordt gezegd wordt in de pers, in het parlement en ook op straat door doorsnee Belgen en doorsnee Congolezen hier.”

“De kolonisatie heeft veel schade aangericht, maar we proberen nu over te stappen naar een nieuw concept, dat van dekolonisatie, ook al is het moeilijk om dat dagelijks in praktijk te brengen.”

District Lodja  in het midden van de provincie Sankuru in DR Congo. Map: Fofolukata/CC BY-SA 4:0

“Parlementariërs en politici spreken echter met gespleten tong en durven geen echte stappen te ondernemen in de richting van de erkenning van deze verontrustende historische waarheid.”

Heb je de toespraak van Koning Filip in Kinshasa met vrienden en familie besproken? 

“Zijn toespraak was een erkenning van de kolonisatie, een toespraak van openheid naar de nieuwe samenleving, naar nieuwe verwachtingen. Hij sprak verzoenende taal.”

“De Congolese bevolking voelde zich betrokken bij de woorden van de koning over de gruweldaden van zijn voorouders. De Congolese bevolking, vooral in de diaspora, wacht echter nog op een concrete oplossing voor het probleem van het samenleven hier in België en van de regels voor ontwikkelingssamenwerking.”

Lumumba’s strijd is niet voorbij

Hoe belangrijk is Patrice Lumumba voor jou?

“Patrice Emery Lumumba is een sleutelfiguur voor de wereld. Hij was nationalist maar hij vocht en stierf voor de onafhankelijkheid en vrijheid van Congo.”

“De gedachte van Patrice Lumumba is tijdloos, hij vocht voor de eenheid van het land. Zijn strijd is niet voorbij. Nu balkanisering van Congo dreigt, komen Lumumba’s gedachten weer naar boven, want hij wilde de territoriale integriteit van zijn land vrijwaren. Bovendien, Lumumba is niet alleen een Congolese maar ook een Afrikaanse held.”

Patrice Lumumba. Foto: Nationaal Archief NL/CC BY-SA 4:0

“De jonge Congolezen kennen hem nog maar niet genoeg om hem te evenaren. Sommige jongeren sluiten zich nu aan bij de politieke partij Mouvement National Congolais (MNC)-Lumumba om over hem meer te weten te komen.”

“De strijd die wij nu voeren, bestaat erin de samenleving open te trekken door de geschiedenis van Congo te onderwijzen en de jongeren bewust te maken van de rol die Lumumba heeft gespeeld.”

Reparaties zijn nodig

Wat denk je over de verklaring van de Belgische regering, spijt over de kolonisatie maar geen excuses? 

“Wij geloven enerzijds wel dat erkenning een grote stap is naar samenleven. Verontschuldigingen zijn echter nutteloos als ze niet worden ondersteund en geconcretiseerd door echte stappen. Dit is ongetwijfeld niet voldoende.”

“Bovendien zal, ongeacht welke verontschuldigingen er worden geuit, de door de kolonisatie aangerichte schade niet kunnen goedgemaakt worden. Deze verklaring is dus onvoldoende. Niets kan de wreedheden van het koloniale tijdperk nog rechtzetten”.

“Niets kan de wreedheden van het koloniale tijdperk nog rechtzetten”

“Reparaties zijn nog steeds nodig, bijvoorbeeld via de cultuur. Van de toegangstickets tot musea – zeker voor expo’s die over Congo en het koloniale verleden gaan zoals het MAS 100 x Congo –  kan de helft van de opbrengst naar Congolezen of Congo gaan. Hetzelfde voor verhuur en uitwisseling van kunstvoorwerpen, tentoonstellingen…”

“Ook op diplomatiek vlak kan er een en ander, zoals gratis visa voor alle Congolezen die leefden en geboren werden in de periode van Belgisch Congo, omdat zij toch ooit officieel in hetzelfde land leefden, met dezelfde grondwet. Ook evenwichtige uitwisselingen in ontwikkelingssamenwerking zijn heel belangrijk.”

“Ook sociaal moet er dringend meer geïnvesteerd worden. Met moet rekening houden met de Congolese diaspora in België, haar snelle integratie vergemakkelijken via werkgelegenheid, studiebeurzen …”

Hoe praten Belgische Congolezen hierover?

“Niet alleen de Congolezen praten hierover, maar heel Afrika. Zij vinden dat er een totaal gebrek aan begrip blijkt uit de manier waarop de Belgische overheid hiermee omgaat.”

“Aan de gerechtelijke klacht van de kinderen van Lumumba werd nooit ernstig gevolg gegeven. Medeplichtigen zouden zijn ondervraagd. Zij zouden boetes hebben betaald. Het is echter wel de Belgische regering die zich nog steeds over de relikwieën van Lumumba ontfermt, om de oorlogvoerende partijen in Congo niet te ontstemmen.”

“De Congolese diaspora is teleurgesteld dat geen concrete vooruitgang wordt geboekt, vooral omdat zij ondertussen hier geconfronteerd worden met racisme en ongelijkheid die nooit ophouden.”

Verberg de geschiedenis niet

Hoe ervaar je de houding van witte Belgen tegenover de koloniale geschiedenis? 

“De vooroordelen zijn altijd aanwezig: de zwarte persoon is vuil, de zwarte persoon is een dief, de zwarte persoon kan zich niet integreren in hun maatschappij … De beelden van de tentoonstellingen blijven hangen bij de Witte, dominant groep.”

“Hun houding komt overeen met wat ze uit de geschiedenis hebben geleerd, dat zwarten geen mensen zijn (zie de menselijke dierentuin van 1958 in Antwerpen en in Tervuren). Ze leerden het idee aan dat de zwarte man inferieur is aan de witte man, daarom kon hij als slaaf gedeporteerd worden. Dat is hoe wij die houding nu nog ervaren.”

“Wanneer heel wat witte mensen en vooral witte vrouwen op straat een zwart persoon tegenkomen, is hun eerste reflex om hun handtas veilig te stellen”

“Je weet dat alle zwarten, minstens 99% van alle zwarten, ooit met racisme werden geconfronteerd. Wanneer heel wat witte mensen en vooral witte vrouwen op straat een zwart persoon tegenkomen, is hun eerste reflex om hun handtas veilig te stellen, want in hun hoofd is een zwarte nog altijd een dief. Op het openbaar vervoer gaat heen wat witte mannen nog weg of vermijden ze naast een zwarte man te staan of te zitten omdat hij vuil zou zijn.”

“Onze kinderen krijgen, zelfs als ze hier geboren zijn, op school nog steeds vragen over hun afkomst, omdat zwarte mensen ‘niet hier in het paradijs kunnen geboren zijn’. Mensen vragen hen welke taal ze thuis spreken, wat ze thuis eten…”

“Onze kinderen worden soms wel eens uitgenodigd op de verjaardagen van hun witte vriendjes maar eerder als curiosum. Dat heb ik persoonlijk al meegemaakt. Of ze worden net  niet uitgenodigd omdat ze ‘zwart’ zijn.”

“Dit gedrag is de logische voortzetting van wat de kolonisten in de hoofden van de mensen hier hebben geplant. We moeten ook daarom deze geschiedenis deconstrueren.”

Standbeelden van Leopold II en zijn straatnamen, moeten die weg of mogen ze blijven?

“Voor mij hoeven de standbeelden van Leopold II niet weg. Ze zijn deel van de geschiedenis. Die kunnen we niet vervalsen. Bovenal moeten we de volgende generaties de realiteit van het verleden bijbrengen, zeker over de echte rol van Leopold II en de wreedheden die hij beging.”

Koning Leopold II, aan het Troonplein in Brussel. Foto: el legowo/CC BY-SA 3:0

“We kunnen de standbeelden wel neerhalen, maar dat zal alle gedode mensen niet terugbrengen, de amputaties van handen en voeten niet ongedaan maken Het is net belangrijk om deze beelden als lesmateriaal te gebruiken. Verberg de geschiedenis niet.”

“Ik wil de mensen die dit lezen alleen maar oproepen om tolerant te zijn, hen vertellen dat ze niet bang moeten zijn voor een zwarte, zich ook niet achterdochtiger hoeven op te stellen. Racisme hoort niet thuis in onze maatschappij.”

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!