Zaterdag gonsde het de hele dag van de geruchten in Kinshasa over de eerste arrestaties die zouden zijn verricht in het onderzoek naar de moord op de bekende mensenrechtenactivist Chebeya.

Van over de hele wereld werd met afgrijzen gereageerd op de moord, in de nacht van dinsdag op woensdag, op een van de meest gerespecteerde verdedigers van de mensenrechten in Congo. De druk op de regering-Kabila werd zo groot dat een initiatief niet kon uitblijven. Zeker nu het land zich opmaakt voor de viering van 50 jaar onafhankelijkheid.

Vrijdag al had de speciale VN-rapporteur voor buitengerechtelijke executies, Philip Alston, verklaard dat de moord op Chebeya “zeer waarschijnlijk was uitgevoerd met het medeweten van de Congolese regering”. Alston had Chebeya eind 2009 nog ontmoet en wist dat hij bedreigingen ontving. Volgens Alston is de mensenrechtensituatie in Congo de laatste maanden fors achteruitgegaan.

Hoge politiemensen gearresteerd

Zaterdag volgden de eerste arrestaties van politiemensen. Vooral de naam van kolonel Daniel Mukalay Mulongo, hoofd van de Direction des renseignements et services spéciaux van de Congolese Nationale Politie (PNC), en aldus een nauwe medewerker van inspecteur-generaal van de PNC, John Numbi, viel daarbij. Ook andere hoge politiefunctionarissen werden in de loop van zaterdag in verband met deze zaak gearresteerd. 

Meer dan vijftig Congolese NGO’s hadden in een open brief aan president Joseph Kabila geëist dat er onmiddellijk werk zou worden gemaakt van een onafhankelijk en onpartijdig onderzoek naar de moordenaars van Chebeya en zijn chauffeur.

Internationale mensenrechentenorganisaties, VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon en de Europese Unie hadden zich al eerder in die zin uitgesproken. Het is niet de eerste keer dat journalisten, vakbondsmensen en mensenrechtenactivisten worden vermoord in Congo. De meeste zaken van de voorbije jaren bleven echter onopgelost.

Einde aan cultuur van straffeloosheid

Daarom willen de vertegenwoordigers van de civiele samenlevening dat er dit keer een einde komt aan de cultuur van straffeloosheid. Chebeya was in Congo en ver daarbuiten uitgegroeid tot een symbool van integriteit in de strijd voor een meer rechtvaardige samenleving.

Zondagavond was het lichaam van de vermoorde chauffeur en trouwe medewerker van de Voix de sans-Voix, Fidèle Bazana Edadi, nog altijd niet teruggevonden. Het vermoeden bestaat dat de moordenaars het lijk ergens buiten de stad hebben gedumpt, misschien zelfs in de Congostroom.

Zondag werd ook bevestigd dat de Hoge Raad voor Defensie politiechef John Numbi tijdelijk uit al zijn functies heeft geschorst. Een ‘preventieve’ maatregel om het onderzoek niet te hinderen, noemde minister van Binnenlandse Zaken, Adolphe Lumanu, dit in een verklaring die werd voorgelezen op de nationale televisie. De minister zei ook nog dat het staatshoofd “vastbesloten was om de zaak volledig uit te klaren”.

Bekentenissen

Zondagavond verspreide TV5 Monde het bericht dat een gearresteerde kolonel, vermoedelijk Mukalay Mulongo, tot bekentenissen zou zijn overgegaan. Hij zou hebben toegegeven dat hij Chebeya heeft vermoord op bevel van generaal John Numbi.

Het net rond de machtige en gevreesde politiechef zou zich beginnen te sluiten. De vraag die velen zich stellen, is of Numbi op eigen houtje handelde of het bevel van een nog hoger niveau kwam.

Chebeya was de laatste tijd bezig met een dossier over de repressie van een religieuze secte in de provincie Bas-Congo in 2007. Numbi was toen de bevelvoerende officier die met bruut geweld tekeer ging. Er vielen daarbij tientallen doden.

Dinsdagavond was Chebeya op het kantoor van Numbi ontboden, maar hij zou er nooit zijn aangekomen. Woensdagmorgen werd zijn lijk met duidelijke sporen van geweldpleging teruggevonden op de achterbank van zijn auto in een buitenwijk van Kinshasa.

‘Onaantastbaar’

John Numbi (48) wordt algemeen beschouwd als een vertrouweling van president Kabila. Hij speelde een belangrijke rol in het leger tijdens de oorlogsjaren van 1998 tot 2003. Hij werd door de president persoonlijk benoemd tot inspecteur-generaal van politie in juni 2007. Hij gold als ‘onaantastbaar’. In een recent artikel in het weekblad Jeune Afrique werd hij de ‘gewapende arm’ van Kabila genoemd. Sinds zondagavond staat hij onder huisarrest in Kinshasa.