De advocaten van Chebeya hebben steeds volgehouden dat de moord op hun cliënt, de bekende mensenrechtenactivist Floribert Chebeya van de gerespecteerde NGO Voix des Sans Voix (VSV), een ‘staatsmisdrijf’ was.
Dat het met andere woorden de bedoeling was van de autoriteiten om mensenrechtenactivisten hard aan te pakken die de festiviteiten rond 50 jaar onafhankelijkheid van Congo, op 30 juni van vorig jaar, mogelijks zouden willen verstoren. Chebeya zou een rapport aan het voorbereiden zijn geweest dat compromitterend was voor hooggeplaatste figuren uit de entourage van president Joseph Kabila.
Congolese staat niet verantwoordelijk
Maar het openbaar ministerie stelt nu dat de Congolese staat niet verantwoordelijk is voor de moord op Chebeya en zijn chauffeur, Fidèle Bazana. Het lijk van de chauffeur is zelfs nog altijd niet teruggevonden, bijna een jaar na de moord.
De burgerlijke partijen hebben daarom besloten zich terug te trekken uit de rechtszaak die sinds 12 november 2010 voor een militaire rechtbank van Kinshasa behandeld wordt. De advocaten hebben geen vertrouwen meer in de rechtbank.
Volgens hen tracht de rechter de aanklacht tegen de acht beschuldigden te ‘verlichten’, door de feiten niet meer te kwalificeren als ‘moord’, maar als ‘onvrijwillige doodslag’. Dat kan grote gevolgen hebben bij het bepalen van de strafmaat. Dat melden diverse Congolese kranten op basis van verschillende betrouwbare bronnen bij justitie.
Ernst van de feiten minimaliseren
De burgerlijke partijen toonden zich verontwaardigd over de pogingen van de rechtbankvoorzitter om de ernst van de feiten te minimaliseren. Met name de pleidooien van het openbaar ministerie ten voordele van de beschuldigden. Het openbaar ministerie ging zo ver te stellen dat Chebeya misschien wel een ‘natuurlijke dood’ zou zijn gestorven.
Volgens meester Jean-Joseph Mukendi, die de burgerlijke partijen verdedigd, is daarmee overduidelijk aangetoond dat de rechters van de militaire rechtbank niet onafhankelijk handelen, maar onder zware politieke druk staan.
William Mbumba, voorzitter van het netwerk van Congolese NGO’s, vindt dat de rechtszaak verworden is tot een ‘schijnproces’. De rechtszaak die bij aanvang “een voorbeeld moest stellen tegen de straffeloosheid”, dreigt in mineur te zullen eindigen. Congo maakt zich ondertussen op voor de presidentsverkiezingen die op 28 november zullen worden gehouden.
Dood op de achterbank
Floribert Chebeya (47), een onvermoeibare verdediger van de mensenrechten in Congo en internationaal gerenommeerd activist, werd op 2 juni 2010 dood aangetroffen op de achterbank van zijn auto in een buitenwijk van Kinshasa. Zijn handen waren op zijn rug vastgebonden en zijn lichaam vertoonde diverse sporen van marteling. Van zijn chauffeur en trouw medewerker werd nooit een spoor teruggevonden. De onderzoekers gaan er vanuit dat hij eveneens vermoord is.
Chebeya was de avond tevoren uitgenodigd voor een gesprek met generaal John Numbi, de chef van de Congolese politie en een vertrouweling van president Kabila. Het onderhoud heeft nooit plaatsgevonden, maar al snel kwam Numbi naar voren als mogelijk opdrachtgever van de dubbele moord. Hij werd geschorst uit al zijn politiefuncties, maar niet in beschuldiging gesteld. Hij zit dan ook niet op de beklaagdenbank.
Ontsnappen aan de doodstraf
Op 14 april had het openbaar ministerie de doodstraf geëist tegen vijf verdachten. In Congo wordt de doodstraf al jaren niet meer uitgevoerd, maar automatisch omgezet in een levenslange gevangenisstraf.
Hoofdverdachte is kolonel Daniel Mukalay, plaatsvervangend hoofd van de ‘speciale diensten’ van de Congolese Nationale Politie en een naaste medewerker van Numbi.
De vier overige verdachten zijn: luitenant Michel Mwila, luitenant-kolonels Christian Ngoy en Paul Milambwe, en adjudant Jacques Mugabo. De laatste drie zijn momenteel voortvluchtig en worden opgespoord. Zij worden bovendien beschuldigd van ‘desertie’.
Door de kwalificatiewijziging van ‘moord’ in ‘onvrijwillige doodslag’ is de maximumstraf die de verdachten eventueel kunnen krijgen 20 jaar gevangenis. Bokata Ikundaka, de raadsman van kolonel Mukalay, toonde zich alvast opgelucht.
Een woordvoerder van de Franse tak van de internationale NGO Advocaten Zonder Grenzen zegt dat het proces-Chebeya “verandert in een parodie van gerechtigheid”.
