Inzet
In België wonen intussen honderdduizenden Europeanen uit het
oostelijk deel van het continent. Polen, Roemenen en Bulgaren vormen de
grootste groepen. Zij hebben hier hun plaats gevonden en hebben hard gewerkt
aan hun imago – ze zijn ondernemend, creatief en het zijn harde werkers. Toch
blijft er soms een negatief beeld van migranten bestaan.
Hoe verloopt hun integratie? Bestaan er “good practices”
die vertegenwoordigers van de Belgische politieke wereld en
middenveldorganisaties met hen kunnen delen? Hoe zit het met hun engagement in
het politiek-maatschappelijk leven in België? We hebben daarbij in het
bijzonder aandacht voor Vlaanderen, dat dit jaar de deelnemers aan de
conferentie verwelkomt.
Gastsprekers:
Yasmine Kherbache, kabinetschef Elio di Rupo
Caroline Bastiaens, Vlaams parlementslid
Lode Draelants, hoofd van het Internationaal Comité
El?bieta Ku?ma ULB
Miros?aw Bieniecki, Instituut voor Migratiestudies : werd
verontschuldigd
Maya Stepien, organisator.
het gebeuren
Milica Petrovic – de moderator- ziet dat er een divers
publiek is voor dit divers onderwerp.
Waar staan we vandaag in deze verscheiden maatschappij?
We leggen de focus op de Poolse gemeenschap.
Een situatieschets door El?bieta Ku?ma:
De Poolse migratie in Brussel is zeer heterogeen.
Als er over Polen gesproken wordt gaat het over diegenen
die het meest zichtbaar zijn, sinds ‘90 toen de grenzen werden afgeschaft.
De afschaffing van de visa heeft de mogelijkheid geboden
om ook naar hier te komen uit economische redenen.
In Brussel zijn er nog andere golven geweest. De periode
’80 na “solidarno??” en in de periode van WOII.
De meest recente is de migratie van 10 à 11 jaar geleden
=> Polen die in de Europese instellingen werken.
Polen vormen de grootste groep migranten uit Oost-Europa.
Een zeer opvallend kenmerk is dat deze zeer sterk
georganiseerd is en een netwerk heeft van eigen winkels, dokters, advocaten,…
en zo konden ze overleven in ons voor hen vreemd land.
Poolse migratie samengevat:
1991 afschaffing visumplicht
2004 toetreding van Polen bij de EU
Mei 2009 de restricties op de arbeidsmarkt vielen weg en
Europese burgers, vnml migranten van NO Polen uit kleinere dorpen kwamen naar
ons land.
Lode Draelants vervolgt i.v.m. de Poolse migratie: deze
is in verschillende golven naar Limburg gekomen vanaf de periode tussen de 1ste
en 2de WO. Velen gingen in de mijnen werken.
Drempels die je als gemeenschap tegenkomt en specifiek nu
voor de Poolse groep:
Tewerkstelling: de grote drempel is taal! De meesten
denken/dachten dat het verblijf maar voor even is. Bij wijze van spreken: even
genoeg geld vergaren en dan terug naar het thuisland. Edoch loopt dit meestal
anders. Werkgevers zijn meestal argwanend als je Nederlands praat met een
vreemd accent. Men denkt dan dat de persoon minder gevormd is. De meeste mensen
hebben geen uitgebouwd netwerk om op terug te vallen. Ook gebrek aan
mobiliteit, bv in de haven heb je een auto nodig vanwege de afstanden en het
pover uitgebouwde openbaar vervoer. We worden meer en meer een diensten
samenleving en arbeiders worden minder noodzakelijk. De erkenning van het
diploma kan heel lang duren, tien jaar is geen uitzondering! Gevolg: erosie van
de kennis…
Caroline Bastiaens neemt over: de haven biedt veel opportuniteiten
maar de afstanden zijn groot en het openbaar vervoer ontoereikend. Soms heeft
een bedrijf zelf een pendeldienst. Er zijn vele openstaande vacatures.
Verhaal rond taal: de “taalfetisj”.
Mekaar verstaan is nodig, zeker op het vlak van
veiligheid!
Diploma’s en ervaring: hoe erkennen en valoriseren we
deze? Het concept van de talentenhuizen.
Lode Draelants heeft het even over “wat is typisch voor
de Poolse gemeenschap?
Het zijn harde werkers, goedkope werkkrachten (zie “de
Poolse loodgieter”), ze zijn welgeschoold, hebben veel werkervaring en dit
schept kansen op de arbeidsmarkt. Heterogeen maar er zijn vele sterke trekkers
en hoogopgeleiden. Er is voldoende diversiteit.
Wat zijn de behoeften/noden? De rol van de beleidsmakers?
Yasmine richt zich tot de toehoorders: de opdeling in EU-
en niet-EU burgers leidt tot een zeer artificiële en absurde situatie. In 2004
was er een groot wantrouwen tegenover Poolse werkkrachten: “ze zullen ons
overspoelen en ons werk afpakken”. Ze bevonden zich dus onder een zeer negatief
gesternte. Begonnen al met een handicap en werden volledig gestigmatiseerd als
“buitenlanders”. Ze waren niet verplicht het inburgeringtraject te volgen. Er
was wel een onthaal voorzien: het inwerkingtraject. Polen zijn plichtbewuste
mensen en plantrekkers. De Poolse gemeenschap is zeer actief in Antwerpen en
hebben hier hun plaats. De Antwerpse Polen zijn ook eerste aanspreekpunt voor
nieuwkomers.
Door de gemakkelijke mobiliteit komen er evenzo werkloze
mensen van het oosten maar vinden hier ook geen werk => resultaat is armoede
en slechte behuizing, kortom de grootstedelijke problematiek.
We moeten leren denken als één Europese gemeenschap!
Er dient voldoende opvang en diversiteit gecreëerd te
worden in de grootsteden. Dit door taallessen en goede behuizing
(“huisjesmelkers” zijn uit den boze).
We mogen geen onderscheid meer maken tussen wij en de
Polen en …
We zijn allemaal EU burgers.
El?bieta Ku?ma neemt over: België is een ingewikkeld land
voor immigratie vanwege de tweetaligheid.
Polen worden er op aangesproken dat ze geen Frans of
Nederlands praten maar toen waren er geen opleidingsmogelijkheden qua
inburgering.
Polen vormen de categorie van de arme migranten.
De Britten in de Europese commissie te Brussel zijn
“expats” en blijven Engels praten…
Er is een negatieve attitude tegenover Polen: “ze komen
onze jobs afpakken”. Polen in Brussel doen het werk van Belgen die dat soort
werk niet meer willen doen zoals poetsen.
Polen die naar hier komen hebben vrijheid van keuze en
paradoxaal genoeg is het hart van de EU het minst open!
Als ik mag kiezen tussen kuisvrouw en…
Situatie in Brussel: tien jaar geleden bestond er geen
sociale ondersteuning. Polen trekken hun plan en organiseren zichzelf.
Caroline Bastiaens klopt op de microfoon: de negatieve
perceptie is nefast. Het beeld van “ze pakken ons werk af” is heel lang blijven
hangen! We kennen mekaar te weinig (Belgen-Polen)
Qua beeldvorming en imago is er nog een hele weg af te
leggen maar Polen zijn zeer ondernemend.
Vlamingen zijn meestal honkvast en conservatief.
Als kinderen naar school beginnen gaan worden de ouders
geconfronteerd met de Nederlandstalige onkunde en het niet kennen van onze maatschappij.
Het is zeker van belang een goed kwalitatief onderwijs te
hebben.
Yasmine Kherbache werpt op: de Poolse gemeenschap die
hier wil blijven, wordt wat vermeden ondanks hun rijke cultuur. Ze zijn veel
meer dan de poetsvrouw en de bouwvakker!
We dienen mekaar te ontmoeten via cultuur: “contact”.
Soms worden Belgen naar Polen gestuurd om een opleiding
te volgen, bv in de financiële wereld.
Het talent dat we hier hebben wordt niet veel benut!
Er zijn uitwisselingsprojecten (bv in de verpleging)
Lode Draelants: wat kan de overheid doen? Werkgevers? De
media?
De Poolse gemeenschap dient niet te wachten op
verandering. Wat kunnen ze zelf doen?: ontmoetingen organiseren, netwerken,
koppeling maken met de sterke middenveldorganisaties. Voorbeeld is de Poolse
school. Zo wordt hun cultuur in stand gehouden en doorgegeven. Hoe sterker de
eigen identiteit hoe sterker de tweede taal. Je hebt sterke leiderfiguren
nodig!
El?bieta Ku?ma : het voornaamste probleem ligt in de
negatieve beeldvorming over Oost-Europa! Er is niets te zien, het is er koud,
grimmig, er zijn veel ruzies en twisten,… Gebrek aan interesse en aandacht
vanwege de media. Er is nog heel wat werk aan de winkel om dat negatieve imago
kwijt te raken…
Ze haalt het voorbeeld aan van de Italianen in Brussel:
nu is het trendy en hip maar een generatie geleden was dat helemaal niet zo.
Aan de inkom van een restaurant kon je soms lezen “honden en Italianen niet
toegelaten”.
In Brussel is er een mooi initiatief: “La Passerelle”.
Zijn er vragen?
– Culturele
en economische aspecten: Polen kunnen fantastisch werken maar is het misschien
niet verstandig vanuit de politiek om werkgevers die hoogopgeleiden
tewerkstellen beneden hun niveau verplicht op te waarderen? Zijn er geen
mogelijkheden om die mensen op hun niveau te laten werken? Kortom: maak van die
mensen iets moois!
– De
kwetsbaarheid op de arbeidsmarkt is en blijft en verergert zelfs nog vanwege de
aanhoudende crisis.
– Onderwijs:
zelfs een universitair diploma dat je hier behaalde maar gekoppeld aan een Poolse
naam is minder waard => je hebt minder kans op de arbeidsmarkt!
– Er
is een toevloed aan zeer hoog opgeleide jongeren maar die gaan dan meestal aan
de slag als poetshulp of als vrachtwagenchauffeur.
Hoe kunnen we dat vermijden?
– Wat
kan er gedaan worden? Kunnen er lessen getrokken worden uit 50 jaar migratie
van Marokkaanse mensen?
– Doet
de stad Antwerpen al beroep op deze competenties?
Antwoord van Lode Draelants: kwetsbaarheid op de
arbeidsmarkt: wat kan je doen?
– Individueel:
sluit je aan bij een vakbond en zorg dat je beschermd bent. Zorg voor een sterk
netwerk.
– Globaal:
8 op de 10 onlangs gecontroleerde bouwwerven bleken niet in orde te zijn met de
regelgeving. Vanuit de Belgische werkgevers is men vragende partij om malafide
praktijken op te kuisen, maar er zijn er vele! => de overheid heeft hier een
uitdaging…
– Zou
het niet verstandig zijn om werkgevers (niet dwingend) te stimuleren opleiding
te geven of er voor te zorgen.
Yasmine Kherbache: kwetsbaarheid en misbruik:
De Poolse werknemer is met handen en voeten gebonden aan
de werkgever. Bij een eventuele controle en sluiting is deze alles kwijt. Er is
al een groter sociaal draagvlak i.v.m. sociale dumping en de daaruit
voortkomende drama’s. De sociale wetgeving dient op iedereen toegepast te
worden.
Diploma’s en erkenning: de VDAB dient dit vlotter te
laten lopen. In de Europese raden is België een klein landje en Polen een
groot! De Polen mogen niet als tweederangsburgers bekeken worden. De
arbeidsmigratie dient als een economische noodzakelijkheid bekeken te worden!
De vakbonden en de VDAB dienen een veel actiever rol te spelen.
Caroline Bastiaens: “lessons learned” uit 50 jaar
migratie?
Antwerpen heeft een vriendschapsverdrag met Kraków.
Cultuur is het beste bindmiddel. Verschillende volkeren samenbrengen en laten
samenwerken. De bonafide werkgevers klagen meer en meer de malafide aan!
Lode Draelants: je dient actief bezig te zijn met het
vormen van je identiteit en bewust om te gaan met taal vanaf de kindertijd. Een
tweede moedertaal is zeker niet negatief. Wel dient deze op niveau te zijn
zodat je er mee kan handelen. Investeer daar volop in!
