Vanmorgen ben ik afgedaald van mijn berg naar de supermarkt, door het park. Had ik nodig: een flacon keukenkruiden, een literfles (bio)melk en wat verse appelen. Een gebakken appeltje smaakt altijd als het buiten regent en duister weer is. Colruyt heeft mij vandaag teleurgesteld en boos gemaakt. Het bedrijf dat dertig jaar geleden uitpakte met zijn ecologisch verantwoorde spirit heeft mij meegenomen in haar oubollige logica, heeft mij mede schuldig gemaakt.
Sinds een maand of drie ontvang ik bijna wekelijks dikke enveloppen publiciteitspapier van de retailer, nadat ik spontaan de app van het bedrijf had op mijn smartphone gezet. Brieven op naam en adres. Die raken in mijn brievenbus ondanks de sticker “Geen reclame”. Slim maar stout, kunnen wij concluderen. Ik bekijk die stapels boodschappen voorzien van verleidelijke foto’s nooit. Ik haal het venster uit de enveloppe en ze gaan vertikaal in de mand. Geaborteerd. Nutteloze productie, op weg naar materiële recyclage. Een voorbeeld van de wijsheid die stelt “Een teveel aan informatie leidt tot desinformatie”.
Tijdens een vorig leven heb ik mij ingespannen contact te nemen met de verzendingsdienst van Colruyt. Jarenlang ontving ik de reclame, ongewenst. Ik kreeg als belachelijk antwoord dat ze dit niet konden doen, een adres uit de verzendingslijsten schrappen. Evenmin raakte ik vorig jaar tot bij de bevoegde bediende in de hoofdzetel in Halle om een fout adres van een buurvrouw te laten corrigeren, met als gevolg dat de Colruyt -publiciteit altijd maar in mijn persoonlijke brievenbus terecht kwam, en ik elke morgen een wandeling voor de boeg had naar de Congolees-Belgische die een winkel runt en honderd meter verderop woont.
Vandaag maakte ik nog een nieuwer staaltje mee van het soms ronduit aanmatigend, natuurvreemd gedrag van onze bedrijven. Toen ik aankwam bij de ingang van de grote loods die als winkel dienst doet was het rustig, geen lange rijen meer zoals in de toilet-papierdagen bij de uitbraak van het virus. Die eerste dagen van bezorgd wat proviand inslaan na vrijdag dertien maart, had ik de vraag gesteld aan de bewakende bediende die de karretjes verdeelde: zijn de handvatten ontsmet? Een paar dagen later was dit dan gelukkig het geval. In de andere supermarkten die ik bezoek is dit nog steeds zo, ook al heeft men ingezien dat het lastig en kostelijk is voortdurend een kassierster ter beschikking te stellen: bij Match in de Bond mogen we nu zelf de ontsmettende handelingen uitvoeren met spuitflacons met ontsmettende alcohol gel. Die wordt onder meer gefabriceerd in eigen land, in Limburg, waar jeneverstokerijen in de bres zijn gesprongen om voldoende alcohol van deze soort te produceren. Dat is bijna een natuurproduct, dat zonder veel problemen in de ecologische keten afgebroken wordt.
Daarnet bij de supermarkt in de Lombardenstraat staat mij echter een andere situatie te wachten: met enige onzekerheid in stem en ogen, krijg ik van de man van een jaar of 27 twee handvaten in kunststof aangereikt met de vraag of ik ze wil. Die klikken over de stootstaaf van de winkelkarren. “Zo ben je beschermd; en je mag ze mee naar huis nemen en terug gebruiken bij volgende bezoeken!” zo klinkt het. Slim bekeken, zo neem je het bedrijf in kwestie mee naar huis. Zo wordt je uitgenodigd terug te komen.
Meteen rijzen echter natuurlijk mijn kritische stekels. Ik ben al met natuurbescherming begaan sinds het natuurbeschermingsjaar 1970. Ik heb mee het natuurreservaat in de Dijlevallei bezuiden onze stad Leuven uitgebouwd, er de doornige Speerdistels gewied, die zo fel in de verdediging gaan dat ze pijnlijk door de lederen handschoenen prikten die wij als vrijwilligers droegen. Ik heb als docent en schrijver van opiniestukken de ideologie van de jagers in onze regio mee gezond gemaakt, en op die manier de rol van die vakmensen met hun bekende passie voor dier, stilte en natuur en voor trefzeker schieten verduidelijkt voor het grote publiek; het draagvlak vergroot, zoals het in de brochures van het betrokken ministerie steevast heette. In een ad hoc commissie van de Senaat heb ik de wereld van de jacht toegelicht, en ik heb er bekomen dat de ogen open gingen, dat er geen weerstand meer is gevoerd vanuit de betrokken groene partij.Ik ben tuinman geweest; ik heb hertenpopulaties op wetenschappelijke gronden uitgedund in de bossen van de hoge Ardennen. Ik heb al zowat dertig jaar trouw en gewetensvol het huishoudelijk afval gesorteerd en voor recyclage voorbereid. Ik ben actief lid geweest van de Milieuraad van Leuven. En de lijst moet nodig hier noodgedwongen eindigen, ik heb nog wat anders te doen.
In een flits zag ik duizenden consumenten in Vlaanderen en Wallonië de twee handvaten, in grijze plastic uitgevoerd met de trotse naam van het familiebedrijf erin gebrand, eens thuisgekomen met de boodschappen, linea recta in de afvalzakken gooien; hopelijk in de juiste. Zal het de lichtblauwe zak worden voor de flacons of de roze voor het lichte, zachte plastic?
Na mijn aankopen te verrichten, (de zakjes voor hondenpoep waren niet meer aanwezig, en daarover treuren bij een bekertje koffie gaat niet, in deze virustijd is deze sociale toegift afgeschaft), heb ik de bediende bij de ingang mijn kritische bedenkingen meegegeven. Hij deed zijn best maar gaf toe dat hij niet veel kon antwoorden op mijn kritieken die onder andere inhouden dat dit ideetje, waarschijnlijk stammend uit de koker van iemand voor wie groen een oninteressante kleur is, maar die zetelt in de beheerraad van de Colruytgroep, duizenden tonnen plastic afval gaat meebrengen. Afval dat in geen tienduizend jaar composteert in de natuur. Dat bij verbranding giftige gassen veroorzaakt. Ter herinnering: kunststof wordt ervan verdacht bij contact onze hormoonbalans te verstoren.
De jonge man tracht mij te paaien met de bevestiging: “Ik kan daar niets op zeggen. Dit is UW Mening”. Die dooddoener die van zoveel gebrek aan verstand getuigt! Alsof iedere Vlaming intussen, bevrijd van kerk en koning, mag gelukkig zijn dat hij over een persoonlijke mening mag beschikken. Alsof er geen expertise, geen diepere waarheid moet gezocht worden!
Ik stap dan huiswaarts met de twee grijze ondingen in mijn duurzame draagzak. Die is versierd met een motief van de surrealistische kunstenaar die België wereldberoemd maakt: ons landje heeft nog wel meer surrealistische trekjes, moet de conclusie zijn. Terwijl ik door de natte straten stap, denk ik terug aan de ruim tweehonderdduizend stappen die ik vorig jaar en dit jaar voor de corona crisis de betogingen op hold zette, heb gezet naast Anuna en Kyra, naast Adélaide en Jonie, Bryan, Yuni, Lina, Victoria, Julie, Josefien, François en Fabrice. Samen met fotograaf en activist Wim en duizenden anderen jongeren. Samen met Hugo Vandienderen, Magda Aelvoet, Alona Lyubayeva, Yves Vandenbosch, Ludo De Witte, David Van Reybrouck en de anderen van de Grootouders van het klimaat, soms in gezelschap van de heer Van Ypersele van het IPCC en altijd in gezelschap van vele huismoeders, vaders en kinderen. Ik bedenk hoe tijdens de betogingen de Vlaamse, profetische, voor onze toekomst gemotiveerde jongeren tienduizenden bordjes met slimme slogans en doordachte kritieken hebben meegedragen. Bordjes die ik honderden keren heb gefotografeerd en gedeeld op sociale media. Hoe wij in meer dan honderd landen op die sociale media keer op keer, samen met Greta Thunberg uit Stockholm, ook juist het overmatig gebruik van aardolie en de soms geperverteerde macht van de sector van de fossiele brandstoffen hebben aangeklaagd. Plastic groeit niet aan de bomen.
Hoe onnadenkend en vervuld van zichzelf, hoe aanmatigend kan een regionale speler in de distributie te werk gaan! In welke eeuw leven die bestuurders?
Ritmische en onnadenkend blijven zij promotiespul stuwen richting brievenbussen en draagtassen. Vanzelfzwijgend, stom, doelgericht vooruit maar zonder kennelijke intelligentie. Als een zaadlozing.
Vlaanderen, leer nadenken! De Aarde draagt ons uiteindelijk allemaal, en ook graag de duizend volgende generaties. Je beschadigt haar niet ongestraft.
Stef Hublou Solfrian
